گنجاندن «حمایت های روانی» از کودکان در قانون / امکان تشخیص برخی اختلالات کودک آزاران

سلامت نیوز :یک روان شناس با اشاره به گنجانده شدن حمایت های روانی در قانون حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان گفت: گاهی فراموش می شود که انجام حمایت های روانی و روان شناسی از کودکان هزینه دارد و هربار مشاوره با یک روانشناس هزینه های زیادی به یک خانواده تحمیل می کند، آیا سیستم های حمایتی در این زمینه هم آنها را کمک می کنند؟.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا،الهه خوشنویس، با اشاره به جنبه های پیشگیرانه لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان گفت: همه افراد رفتارهایشان را از نظر روانشناختی پردازش می کنند. مجرم نیز به یکباره تصمیم نمی گیرد تا جرمی را مرتکب شود. وقتی در جریان این قرار بگیرد که حمایتی وجود دارد و جامعه نسبت به وقوع جرم بی تفاوت نیست، قطعا رفتارهایش را کنترل می کند. به ویژه که می بیند این حمایت ها موقتی نیست و ادامه دار است و همین مساله نقش قانون حمایت از کودکان و نوجوانان را پررنگ تر و حمایتی تر می کند.

عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان با بیان اینکه تجربیات جهانی نیز به دنبال پیشگیری از جرم به جای پررنگ کردن جنبه کیفری آن است، اظهار کرد: اگرچه قوانین حمایتی کودکان پیش از این نیز در کشورمان وجود داشت اما با وجود این قانون جنبه اجرایی محکمی پیدا می کند. در دنیا نیز این اتفاق در حال انجام است؛ به طوریکه فراوانی وقوع جرم در جوامعی که قوانین حمایتی در آنها وجود دارد به نسبت جمعیت آنها، کمتر از جامعه ما است. یکی از دلایل این اتفاق هم نقش قوانین حمایتی است.

این روان شناس با اشاره به گنجانده شدن مباحث مربوط به حمایت های روانی در قانون حمایت از حقوق کودکان، تصریح کرد: در جامعه ما نسبت به حمایت های روانی در همه زمینه ها احساس کمبود وجود دارد. اینکه در قانون حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان این مساله دیده شده و بخشی به آن اختصاص یافته است، ارزشمند است. اگرچه گفته می شود در این قانون بیشتر نقش مددکاران دیده شده است اما به نظر می رسد همین دیده شدن قابل توجه است.

تا چند سال پیش توجه به «بهداشت روان» مطرح نمی شد

خوش نویس در پاسخ به این سوال که تغییرات قانونی تا چه حد به تغییرات فرهنگی منجر می شود؟ توضیح داد: اگرچه در جامعه ما نسبت به مراجعه به روانشناس نوعی دافعه وجود دارد اما تغییر فرهنگ هم باید از جایی شروع شود. وقتی در قوانین به این موضوعات نگاه می کنیم، برای جامعه هم مواجهه با آن تسهیل می شود. یکی از دلایلی که تا الان باعث شده است مراجعه به روان شناس و مشاور غریب واقع شود و مردم از آن اجتناب کنند، این است که در هیچ جایی نگاه به «بهداشت روان» را نمی دیدیم. اخیرا از سوی وزارت بهداشت اعلام می شود که باید وضعیت بهداشت روان جامعه مورد توجه قرار گیرد اما تا چند سال قبل این صحبت ها حتی مطرح نمی شد. همین که این موضوع در سطح کلان دیده شده و برایش جایگاهی در نظر گرفته می شود به مردم این آگاهی و جسارت را می دهد که نگاه دافعه دارشان تغییر کند.

عدم اطلاع رسانی قوانین هم به ضرر مجرم است و هم بزه دیده

وی با بیان اینکه برای ایجاد یک فرهنگ باید قانون مصوب به درستی اطلاع رسانی شود تا فرهنگ جامعه در راستای این قانون شکل بگیرد، تصریح کرد: برای مثال مفاد پیمان نامه حقوق کودک در بسیاری از کشورها در تلویزیون زیر نویس می شود یا برنامه های کودکی در این زمینه پخش می شود تا هم کودک و هم خانواده در جریان حمایت هایی که از کودک انجام می شود قرار گیرند. وقتی قانونی در مجلس تصویب شود و در مورد آن هیچ اطلاع رسانی انجام نشود و حتی فرد مجرم و کودک آزار در مورد آن مطلع نباشد، هیچ فایده ای ندارد. این مساله هم به ضرر مجرم است و هم به ضرر بزه دیده چون هیچکدام از حدود قانون مطلع نیستند.

عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان با اشاره به علت توجه بیشتر به آسیب های جسمی نسبت به آسیب های روحی نیز گفت: آسیب های جسمی چون دیده می شوند توجه قانون گذار را بیشتر جلب می کنند. اما آسیب روانی باید در بلند مدت در نظر گرفته شود تا عمق و شدت آسیب را بتوان تشخیص داد. واقعیت این است چون آسیب روانی نمود لحظه ای ندارد، به چشم نمی آید و احساسات دیگران را کمتر تحت تاثیر قرار می دهد. یکی از دلایلی که ما معمولا از میزان جرم تعیین شده راضی نیستیم و جزای بیشتری می خواهیم این است که اینقدر نیازهای ما به موقع برآورده نشده و سرکوب شده است که منتظریم تا یک جایی حق مان برآورده شود و تا فرصتی برای احقاق حقوقمان پیدا کنیم؛ می خواهیم در شدیدترین حالت این اتفاق بیفتد تا به اصطلاح « دلمان خنک شود».

نگاه تخصصی به آسیب های روانی وارده به کودک وجود ندارد

وی با انتقاد از این که در زمینه آسیب های روانی که به کودک وارد می شود نگاه تخصصی وجود ندارد، افزود: برای مثال ممکن است در موارد کودک آزاری تنها یک روانپزشک مداخله انجام دهد و میزان آسیب های روانی یک کودک را بررسی کند درحالی که این کار، کار روانپزشک نیست. روانپزشک تنها چند واحد بهداشت روان و اختلالات روانی در دانشگاه می گذراند، درصورتیکه این کار نیاز به یک روان شناس بالینی کودک دارد تا بتواند با دانسته های آکادمیک یا تجربیات کار با کودک مفاهیم ذهنی کودک آسیب دیده را از دل صحبت های او یا بیان یک قصه یا بازی بیرون بکشد و متوجه شود که کودک در چه حد و چه طور آسیب دیده است. متاسفانه یکی از مسائل این است که جایگاه کسانی که باید این مشکلات را تشخیص دهند تخصصی تعریف نشده است. همچنین وقتی هم که گفته می شود که «بیایید آسیب های روانی این کودکان را پیگیری کنید»، فراموش می کنند که این کارها هزینه دارد. هربار مشاوره با یک روانشناس هزینه های زیادی به یک خانواده تحمیل می کند، آیا سیستم های حمایتی در این زمینه هم آنها را کمک می کند؟ در انجمن هم بارها پیش آمده است که اگر یکی از همکاران هزینه درمان کودکی را به شکل رایگان تقبل نکرده بود خانواده وی با یک پدر کارگر هیچوقت توان پرداخت چنین هزینه هایی را نداشتند.

این روانشناس در مورد امکان تشخیص وضعیت سلامت روان افرادی که با کودکان درگیر هستند نیز توضیح داد: در علم روانشناسی”پرسشنامه های شخصیت” وجود دارد که تا حدی می توان رگه های وجود اختلالات در کودک آزاران را تشخیص داد. با کمک مصاحبه های بالینی و پرسشنامه ها که نقش تکمیلی دارند تا حد خوبی می توان به زمینه های تشخیصی رسید. به طور کلی می توان به این لایحه خوش بین بود چرا که پیش از این خلاء آن در جامعه حس می شد اما تصویب آن در مجلس گام مثبتی بود و امیدواریم شورای نگهبان نیز با آن همراهی کند. وقتی این قانون به اطلاع عموم برسد، احساس دلگرمی و امنیت ایجاد می کند چرا که جای خالی این احساس در دل مردم وجود دارد.