روند ترک اعتیاد کودکان معتاد چگونه است؟
۲۳ شهريور ۱۳۹۷
سن شیوع اعتیاد در جامعه کاهش یافته است و همین مساله می‌تواند برای والدین زنگ خطرهای متعدد را به صدا در آورد. در این وضعیت انتظار می‌رود که آنها آگاهانه‌تر با فرزندانشان ارتباط برقرار کرده و بتوانند به آنها مهارت‌های لازم را بیاموزند. بر اساس گزارش‌های منتشر شده سن مصرف برخی مواد مخدر همچون گُل در کشور کاهش یافته است. در این میان دسترسی کودکان و نوجوانان به وسایل ارتباطات جمعی و ورود مواد مخدرهای جدید در کشور می‌تواند تبعات جبران ناپذیری را برای آنها به‌دنبال داشته باشند.
آنچه در ادامه می‌خوانید نظرات فرید براتی سده، رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی درباره کم و کیف رسیدگی به کودکان مصرف کننده مواد مخدر در گفت و گو با خبرنگار «آرمان» است.
در بین کودکان کار و خیابان و دانش آموزان افزایش مصرف مواد مخدر مشاهده می‌شود. در این شرایط چه اقداماتی برای ترک اعتیاد این افراد در اولویت قرار دارد؟
درباره تعداد کودکان معتاد آمار دقیقی وجود ندارد یا اگر هم وجود داشته باشد، بنده اطلاعی از آن ندارم. هرچند در برخی از استان‌ها میزان کودکان مصرف کننده مواد مخدر در بین پسرها و دخترها قابل توجه است. برای مثال در استان‌هایی همچون سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و… شاهد کودکان مصرف کننده مواد مخدر هستیم. در سال‌های گذشته هماهنگی‌هایی با همکاران سازمان بهزیستی در استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان شمالی و جنوبی، البرز و تهران انجام شد تا با مشاهده کودکان مصرف کننده به آنها خدمات متنوع ارائه شود. در این میان سازمان بهزیستی در زاهدان، بجنورد، البرز و تهران یک مرکز برای درمان کودکان بی‌سرپرست و بد سرپرست به شکل دخترانه و پسرانه فعال شد. در بین استان‌های نام برده این اقدامات در زاهدان به شکل مناسب انجام شد، تا اینکه دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر طی جلساتی به این نتیجه رسید که کودکان مصرف کننده باید در دانشگاه‌های علوم پزشکی درمان شوند و این افراد برای درمان نیازی به کمپ و مراکز اقامتی ندارند. در این روند این مراکز جمع‌آوری شد. در مراکز علوم پزشکی تمامی روند درمان برای کودکان معتاد انجام می‌شود و در مرحله آخر کودک به والدین تحویل داده می‌شود. در این شرایط کودک بی‌خانمان یا کودک بد سرپرست یا بی‌سرپرست با حکم قضائی تحویل بهزیستی داده و در مراکز شبه خانواده بهزیستی نگهداری می‌شوند. همچنین در روند ترک اعتیاد برای مادران معتاد دارای نوزاد که تمایل به ترک اعتیاد دارند، مراکزی از سوی سازمان بهزیستی تاسیس شده است. برای مثال در گذشته این دیدگاه برای ترک اعتیاد مادران معتاد وجود داشت که با مراجعه به این مراکز فرزندشان از آنها گرفته و به دستگاه‌های قضائی تحویل داده می‌شود. هرچند هم اکنون در شهر تهران دو مرکز ترک اعتیاد مادر و کودک احداث شده است. در این مراکز به مادران باردار مصرف کننده مواد مخدر می‌توانند خدماتی همچون مراقبت‌های بارداری، زایمان و… ارائه داده می‌شود. همچنین برای مادران معتاد دارای فرزند نیز یک مراکز تحت عنوان مادر و کودک احداث شده است. هم اکنون این مرکز فقط در استان تهران فعال است. هرچند تاکنون تعداد زیادی از زنان خواستار ترک اعتیاد به این مرکز مراجعه نکرده‌اند.
بر اساس گزارش‌هایی که از سوی نهادهای مربوطه منتشر می‌شود، مصرف گُل در بین نوجوانان افزایش یافته است. هم اکنون روند مصرف این مواد یا دیگر مواد مخدر در بین دانش آموزان به چه میزان است؟
سن مصرف گُل در کشور کاهش یافته است. اینکه مصرف کنندگان این مواد چه افرادی هستند و چه تعداد از دانش آموزان و نوجوانان این مواد را مصرف می‌کنند، هنوز عدد و رقم به شکل رسمی مطرح نشده است. البته باید پذیرفت که در بین دانش آموزان مصرف گل در یکسال یا یک و نیم سال اخیر رو به افزایش بوده است. در جامعه نسبت به مصرف گل یک دیدگاه نادرست وجود ندارد و به این شکل القا شده که گل اعتیادآور نیست و در مقایسه با دیگر مواد مشکلی ایجاد نمی‌کند. این دیدگاه نیز روی ذهنیت افراد تاثیر گذاشته است. بنابراین بخشی از جامعه به نادرست به این باور هستند که مصرف گُل اعتیادآور نیست، اما مصرف گل نیز مشکلات ویژه‌ای را برای مصرف کننده به‌دنبال دارد. اعتیاد روانی که گل ایجاد می‌کند به مراتب اعتیاد سنگینی است.
روند ترک اعتیاد کودکان معتاد چگونه است؟ آیا این کودکان نیز همچون بزرگسالان هر لحظه احتمال بازگشت‌شان به مصرف مواد مخدر وجود دارد؟
درمان اعتیاد کودکان در مقایسه با بزرگسالان راحت‌تر انجام می‌شود. اگر آنها تحت نظر متخصصان قرار بگیرند، به سرعت روند درمان طی می‌شود، چون کودکان در سنین رشد هستند و ساختار رشدی آنها می‌تواند در روند سم‌زدایی کمک کند. برای مثال در روند درمان شاید نیاز باشد تا چند روز آنها بستری شده و تحت مراقبت قرار بگیرند، درغیر این صورت بلافاصله به وضعیت قبلی بر می‌گردند. باید دانست که احتمال بازگشت آنها وجود دارد، چون بازگشت در هر سنی امکان پذیر است. هرچند در روند ترک اعتیاد کودکان، اگر آنها در نهادهای مراقبتی و حمایتی قرار بگیرند، برگشت آنها امکان پذیر نیست. از سوی دیگر خانواده‌ها نیز باید در روند مددکاری احتمال بازگشت آنها را کاهش دهد.
یک نقدی به فعالیت سازمان بهزیستی و دیگر نهادهای متولی وجود دارد، این که روند ساماندهی کودکان کار و خیابان یک سیکل معیوب را طی می‌کند، چون در این روند این کودکان بعد از چند روز دوباره به وضعیت قبلی خود باز می‌گردند. در این شرایط مسئولان امر در پی برنامه‌ریزی و اقدامات نو برای ساماندهی این کودکان نیستند؟
برای ساماندهی کودکان کار و خیابان ایده‌های متعدد مطرح می‌شود. در حالی که بسیاری از آنها نیز صحیح نیست. برای مثال در سازمان بهزیستی کمیته اچ آی وی وجود دارد و بنده مسئولیت آن کمیته را نیز برعهده دارم. هر ساله از سوی سازمان بهزیستی از طریق سازمان‌های مردم نهاد برنامه‌های آموزشی در زمینه پیشگیری از اچ آی وی و ایدز برگزار می‌شود. هر ساله حدود هزاران کودک کار و خیابان به همراه خانواده‌هایشان تحت آموزش این سازمان قرار گرفته و در صورت لزوم دیگر حمایت‌ها همچون مالی و آموزشی را دریافت می‌کنند. بر اساس بررسی‌های انجام شده باید گفت که میزان اچ آی وی و ایدز در بین کودکان کار و خیابان چندان فراوان نیست. بر اساس بررسی‌های انجام شده در شش استان کشور که بیشترین کودکان کار و خیابان را دارند، باید گفت که میزان اچ آی وی و ایدز در بین کودکان کار و خیابان اندک است. بیش از 55 درصد کودکان کار و خیابان آشنایی‌های لازم را درباره خود مراقبتی در برابر ویروس اچ آی وی دارند. بنده به عنوان یک کارشناس درباره کم و کیف ساماندهی کودکان کار و خیابان بر این باور هستم که درباره این کودکان رفتارها و اظهارنظرهای متضاد وجود دارد. برای مثال یک شهروند وقتی این کودکان را بر سر چهار راه می‌بیند، دچار احساسات شده و از روند برنامه‌ها برای آنها انتقاد می‌کند. در عین حال نیز باید بخش‌های دولتی و غیردولتی به شکل هماهنگ برای ساماندهی این کودکان فعالیت‌های مناسب انجام دهند.
آخرین دیدگاهها