گزارشی تکان‌دهنده از خط فقر در ایران

9 آبان ماه 1397

جمهوری اسلامی سال‌هاست که خط فقر و جمعیت زیر خط فقر را پنهان می‌کند. معاون وزیر کار سال گذشته میانگین خط فقر را ۷۰۰ هزار تومان اعلام کرد؛ اما واقعیت این است که این‌ روزها خط فقر در یک برآورد خوشبینانه از ۳میلیون تومان هم فراتر رفته است. کارشناسان و پژوهشگران اقتصادی جمعیت زیر خط فقر را حدود ۴۰ میلیون تن برآورد می‌کنند. حسین راغفر مدرس اقتصاد در ایران فروردین امسال گفت: ۳۳ درصد جمعیت ایران ـ معادل ۲۶ میلیون تن ـ دچار «فقر مطلق» هستند.

قیمت کالاها به ویژه مواد غذایی در فروشگاه‌ها و مراکز خرید اما تناسبی با ارقام دولتی ندارد. مردم برای تامین مایحتاج روزانه بیشتر از قبل هزینه می‌کنند. روسای اتحادیه‌های صنفی تولید کنندگان و فروشندگان هم افزایش قیمت‌ها را تائید و اعلام کردند: افزایش نرخ دلار هزینه تولید و واردات را افزایش داده و ناچار به افزایش قیمت هستند.

قیمت کالاهای اساسی در حالی افزایش یافته که دولت امسال نیز مانع واقعی شدن دستمزد کارگران بر مبنای سبد معیشت شد. در حالیکه تشکل‌های کارگری حداقل سبد معیشت را نزدیک به ۲,۷ میلیون تومان برآورد کردند، دستمزد کارگران به یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هم نرسید.

افزایش هزینه‌ها و کاهش قدرت خرید مردم
حال‌آنکه متوســط هزینـه ناخــالص سـالانه یـک خــانوار شــهری سه نفره در سال ۹۵، ۳۹ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان – معادل ۳ میلیون و ۲۷۵ هزار تومان در ماه- برآورد شده است. این رقم برای دهک اول ۷۵۰ هزار تومان است.

حسین راغفر مدرس اقتصاد در ایران فروردین امسال جمعیت زیر خط فقر را ۳۳ درصد اعلام کرد و گفت: ۶ درصد جمعیت دچار گرسنگی هستند.

سرقت قابلمه ناهار یک خانواده در آبادان

احمد میدری، معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفته امروزه ۱۸ تا ۳۵ درصد مردم زیر خط فقر هستند. این موضوع ما را برآن داشت که با وحید شقاقی شهری، اقتصاددان و استاد دانشگاه به گفتگو بنشینیم. شقاقی شهری مفاهیم خط فقر مطلق، خط فقر نسبی و میزان درآمد برای یک زندگی با حداقل امکانات را تفکیک می‌کند. او معتقد است درآمد یک زندگی حداقلی در شهر تهران به پنج میلیون تومان و در شهرستان‌ها به سه میلیون و ۷۰۰ هزار تومان رسیده است. این کارشناس اقتصادی معتقد است خط فقر مطلق و نسبی به هم نزدیک شده است.

او در بیان خط فقر نسبی نیز ادامه می‌دهد: در خط فقر نسبی تامین مایحتاج زندگی مقدور نیست. ضعف کالری در خانوار‌ها مشهود است. هزینه‌های سفر و تفریح وجود ندارد. خانواده در شرایط سختی زندگی می‌کند. اگر بیماری حتی بیماری عادی وجود داشته باشد فرد نمی‌تواند به پزشک مراجعه کند. حتی فرزندان از تحصیل و ادامه تحصیل بازمی‌مانند. خط فقر نسبی درآمدی بین 700 تا یک میلیون تومان را شامل می‌شد. به این ترتیب خط فقر مطلق و خط فقر نسبی به هم نزدیک شده است.به گزارش فرارو، احمد میدری، معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفته امروزه 18 تا 35 درصد مردم زیر خط فقر هستند. این موضوع ما را برآن داشت که با وحید شقاقی شهری، اقتصاددان و استاد دانشگاه به گفتگو بنشینیم. شقاقی شهری مفاهیم خط فقر مطلق، خط فقر نسبی و میزان درآمد برای یک زندگی با حداقل امکانات را تفکیک می کند. او معتقد است درآمد یک زندگی حداقلی در شهر تهران به پنج میلیون تومان و در شهرستان ها به سه میلیون و 700 هزار تومان رسیده است. این کارشناس اقتصادی معتقد است خط فقر مطلق و نسبی به هم نزدیک شده است.

50 درصد جمعیت کشور زیر خط فقرند

وحید شقاقی شهری با اشاره به آمار احمد میدری مبنی بر اینکه 18 تا 35 درصد مردم زیر خط فقر هستند ادامه می دهد: من نمی دانم 18 از کجا آمده، اما 35 درصد معنا دارد. آقای میدری همچنین تعریفی از خط فقر ارائه نداده است.

این کارشناس مسائل اقتصادی به فرارو می گوید: در گزارش سال 94 مرکز آمار، آستانه خط فقر متوسط درآمد و هزینه را معیار و آستانه خط فقر گرفته بودند. این گزارش حاکی از آن بود که 37 درصد جمعیت کشور زیر خط فقر یعنی پایین تر از دهک سوم قرار می گیرد. روند 10 ساله از سال 84 تا 94 یک روند افزایشی بوده و دامنه جمعیتی که زیر خط فقر قرار می گیرند افزایش پیدا می کند. علی رغم آنکه سال 93 و 94 هم اوضاع بهتر شد، اما خط فقر همچنان روند صعودی داشت. اکنون اگر دهک سوم را ملاک قرار دهیم بیش از 50 درصد خانوار ها و جمعیت کشور زیر خط فقرند.
اقلام پرمصرف بیشتر از 50 درصد افزایش قیمت داشتند

شقاقی شهری ادامه می دهد: امسال میانگین شاخص کل هزینه های اقلام مصرفی نسبت به سال گذشته 38 درصد افزایش پیدا کرد. اما برداشت من این است که افزایش هزینه کالا های پرمصرف و ضروری بیش از این میزان است. 38 درصد میزان افزایش هزینه 320 کالا در مهر 97 نسبت به مهر 96 است. مثلا قیمت دخانیات نسبت به سال گذشته 165 درصد و پوشاک 40 درصد افزایش پیدا کرد. به نظر من برای کالا های پر مصرف بیش از 50 درصد افزایش قیمت داریم.

خط فقط مطلق چه میزان درآمد است؟
شقاقی شهری می گوید این آمار در ارتباط با فقر نسبی است. فقر مطلق یعنی فرد درآمدی داشته باشد که فقط زنده بماند. در دنیا برای خط فقر مطلق که حداکثر فقر است درآمد پایین تر از یک یا دو دلار در روز در نظر گرفته می شود. در وضعیت فعلی ما با دلار بازار آزاد روزانه 15 تا 30 هزار تومان در روز و ماهانه 450 تا 900 هزار تومان در ماه به دست می آید. در خط فقر مطلق فرد اصطلاحا رو به موت است. در خط فقر مطلق مسکن هم محسوب نمی شود.

خط فقر نسبی بین 700 تا یک میلیون تومان
او در بیان خط فقر نسبی نیز ادامه می دهد: در خط فقر نسبی تامین مایحتاج زندگی مقدور نیست. ضعف کالری در خانوار ها مشهود است. هزینه های سفر و تفریح وجود ندارد. خانواده در شرایط سختی زندگی می کند. اگر بیماری حتی بیماری عادی وجود داشته باشد فرد نمی تواند به پزشک مراجعه کند. حتی فرزندان از تحصیل و ادامه تحصیل بازمی مانند. خط فقر نسبی درآمدی بین 700 تا یک میلیون تومان را شامل می شد. به این ترتیب خط فقر مطلق و خط فقر نسبی به هم نزدیک شده است.

درآمد یک زندگی حداقلی چقدر است؟
این اقتصاددان می گوید: در محاسباتی که داشتم در سال 96 برای یک خانواده سه یا چهار نفره در شهر تهران حدودا به سه و نیم میلیون تومان درآمد برای تامین حداقل مایحتاج و یک زندگی آبرومندانه نیاز داشتیم. در سایر شهرستان ها این رقم حدودا دو و نیم میلیون تومان بود که باید 50 درصد (افزایش هزینه اقلام پرمصرف) را به این ارقام اضافه کنیم. یعنی در شهر تهران حدودا این رقم حدودا به پنج میلیون تومان و در شهرستان ها به سه میلیون و 700 هزار تومان می رسد. فراموش نکنید که این رقم خط فقر نیست بلکه هزینه یک زندگی با حداقل امکانات است.

این کارشناس اقتصادی می گوید: فشار معیشت بر خانوار ها بسیار زیاد است که اگر نتوانیم کارت هوشمند تغذیه بدهیم و نتوانیم معیشت مردم را تامین کنیم، با توجه به شدت گرفتن خط فقر، مشکلات بعدی دامن اقتصاد ایران را خواهد گرفت. تبعات شدت گرفتن خط فقر می تواند افزایش سرقت و قتل، موج اعتراضات، کاهش سطح امنیت اجتماعی، بر هم خوردن امنیت اقتصادی، افزایش آسیب های اجتماعی مثل طلاق، افزایش سوء تغذیه، ممانعت از ادامه تحصیل و گسترش بیماری ها به دلیل کمبود تغذیه و افزایش ساعات کار بیشتر باشد.

سرقت قابلمه ناهار یک خانواده در آبادان

مرد فقیری که برای تهیه غذا دست به سرقت قابلمه ناهار یک خانواده در آبادان زده بود، دستگیر شد!

اوایل هفته گذشه مردی درتماس با ماموران پلیس آبادان از ماجرای عجیب سرقت از خانه‌اش خبر داد. ماموران با حضور در خانه زن جوان در منطقه ذوالفقاری در برابر ادعای عجیبی قرار گرفتند. زن جوان به ماموران گفت: با توجه به اینکه آشپزخانه‌مان داخل حیاط خانه است بعد از درست کردن غذا در آشپزخانه برای انجام کاری به داخل خانه رفتم اما پس از دقایقی وقتی به آشپزخانه بازگشتم متوجه دزدیده شدن قابلمه غذای ناهار شدم. ماموران در تحقیقات میدانی پی بردند که خانواده فقیری در نزدیکی این خانه زندگی می کند و زمانیکه ماموران به سراغ این خانواده رفتند در برابر قابلمه و غذای سرقتی قرار گرفتند و عامل این سرقت را دستگیر کردند. متهم به ماموران گفت: به خاطر فقر و نداشتن غذا مجبور شدم برای تهیه نهار برای خانواده‌ام دست به این کار زدم. زن جوان وقتی در برابر این خانواده فقیرنشین قرار گرفت شکایت خود را پس گرفت و متهم پرونده را بخشید. متهم با رضایت شاکی پرونده آزاد شد.