سیدمحمد بطحایی: دانش‌آموز را در طول تحصیل سرکوب می‌کنیم، سپس توقع داریم بعد از فارغ‌التحصیلی خشمش را کنترل کند
۳۰بهمن ۹۷
تهران (پانا) ـ وزیر آموزش و پرورش بر لزوم انطباق و سازگاری آموزش و پرورش با نیازهای فردی و اجتماعی جدید برای جلوگیری از ناکارآمدی نظام آموزش و پرورش تاکید کرد.سیدمحمد بطحایی در نشست با مدیران راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: «آموزش و پرورش عمومی ما با یک مشکل بسیار تأثیرگذار و استراتژیک مواجه است. این مشکل نه به خاطر ماهیت آموزشی بلکه به دلیل تعبیری که در بیرون از آموزش و پرورش وجود دارد، اتفاق افتاده است.»
او ادامه داد: «آموزش و پرورش عمومی باید خود را با نیازهای فردی و اجتماعی جدید همسو و منطبق کند و اگر این سازگاری دیر اتفاق بیفتد یا اتفاق نیفتد این نشانه ناکارآمدی آموزش و پرورش ما خواهد بود.»
وزیر آموزش و پرورش بر لزوم انطباق آموزش‌ها با نیازهای فردی و اجتماعی تأکید کرد و گفت: «به دلیل تغییرات سریع در نیازهای فردی و اجتماعی بیرون از مدرسه آموزش و پرورش باید بتواند آموزش‌های خود را منطبق با این نیازهای جدید تغییر دهد و خود را با آن سازگار کند در غیر این صورت اثربخشی نظام آموزش و پرورش دچار تردید می‌شود.»
او افزود: «اگر امروز آموزش و پرورش در معرض سوال قرار می‌گیرد یعنی از مقام معظم رهبری به عنوان بالاترین مقام تا مردم در کوچه و خیابان‌ها سوال مطرح می‌کنند که چرا این بچه‌ها که فارغ‌التحصیل می‌شوند در حین تحصیل، با ویژگی‌های اجتماعی و فردی، ارزش‌ها و مؤلفه‌های موردنظر جامعه آشنا نمی‌شوند، یاد نمی‌گیرند یا کمتر آن‌ها را رعایت می‌کنند؛ همه این سوالات ناظر بر این است که آموزش و پرورش باید به سرعت و با دقت با نیازهای جامعه همسو شود و اگر آموزش و پرورش چشمش را بر روی نیازهای بیرون ببندد، نشانه ناکارآمدی نظام آموزش و پرورش خواهد بود، همانطور که اگر یک بنگاه اقتصادی به این مؤلفه توجه نکند محکوم به شکست و مرگ خواهد بود.»
در آموزش و پرورش مقاومت در برابر تغییر بسیار زیاد است
سیدمحمد بطحایی گفت: «ما باید نیازهای فردی و اجتماعی دانش‌آموزان را به درستی تشخیص دهیم و محتواهای آموزشی خود را با این نیازها منطبق کنیم، که کار بسیار سختی است.»
«مقاومت در برابر تغییر» مفهومی بود که وزیر آموزش و پرورش در ادامه به آن اشاره کرد و گفت: «در نظام آموزش و پرورش به دلیل فرهنگ سازمانی، مقاومت در برابر تغییر بسیار بالا است. بنابراین هر تغییری در آموزش و پرورش از نظر زمان طولانی است، منابع زیادی می‌خواهد و نیاز به همراهی آحاد زیادی از جامعه است.»
«امروزه بچه‌ها در مدرسه از یادگیری لذت نمی‌برند»؛ این واقعیت را وزیر آموزش و پرورش به مدیران گروه‌های راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام هم یادآوری کرد و گفت: «یادگیری همراه با لذت، نشاط، شادمانی، اشتیاق و شور و شوق نیست و چون یادگیری، این مولفه را در دل خود ندارد، پایدار نیست و در سطحی‌ترین سطح خود یعنی حافظه‌محوری قرار گرفته است و متأسفانه بعد از اتمام سال تحصیلی همه آنچه آموزش و پرورش فکر می‌کند در دانش‌آموز اتفاق افتاده و یادگیری انجام شده اتفاق نیفتاده است و دانش‌آموز آن‌ها را فراموش می‌کند و به آن‌ها عمل نمی‌کند.»
مدرسه باید تبدیل به محیطی شود که در آن یادگیری مؤثر و پایدار اتفاق بیافتد
بطحایی بر تبدیل مدرسه به یک فضای نشاط آفرین و سرزنده تاکید کرد و گفت: «باید مدرسه‌ای بسازیم که بچه‌ها از بودن در آن احساس لذت کنند، اما این هدف بسیار بلند و سخت است. خیلی از کشورها به این نقطه رسیده‌اند و مدرسه را تبدیل به چنین محیطی کرده‌اند و محیط مدرسه ما هم باید تبدیل به چنین موجود زنده‌ای بشود. تا زمانی که مدرسه ما چنین مدرسه‌ای نشود یادگیری مؤثر و پایدار اتفاق نمی‌افتد، یادگیری یعنی تغییر در بینش افراد. ما در کتاب‌های‌مان ممکن است به بچه‌هایمان بگوییم دروغ گناه کبیره‌ای است، دانش‌آموز کتاب را می‌خواند و ممکن است نمره 20 هم بگیرد اما در زندگی او اتفاقی نمی‌افتد؛ این یادگیری نیست. چون یادگیری اتفاق نیافتاده امروزه پله‌های دادگستری بسیار شلوغ است.»
وزیر آموزش و پرورش با طرح این سوال که از کجا باید بفهمیم که مدرسه ما به چنین نقطه‌ای رسیده است؟ گفت: «فهمیدن این مهم نیاز به پیمایش میدانی و تحقیقات ندارد؛ مهم‌ترین مشخصه آن همین است که می‌گویم، اگر صبح من و شما به بچه‌هایمان گفتیم مدرسه تعطیل است و او ناراحت شود و از ما بخواهد کاری کنیم که به مدرسه برود و همینطور اگر خواست از مدرسه خارج شود با شور و ذوق و اشتیاق خارج نشود.»
با متخلفان از استراتژی‌های کلان وزارت آموزش و پرورش برخورد جدی می‌شود
او در ادامه سخنان خود اولین استراتژی دولت دوازدهم براساس سند تحول بنیادین را تغییر مؤلفه‌های مؤثر برای رسیدن به یک مدرسه سرزنده و بانشاط اعلام کرد و گفت: «برای رسیدن به چنین مدرسه‌ای موانعی وجود دارند که باید آن‌ها را از سر راه برداریم، یکی از مهم‌ترین موانع این است که ما آزمون و کتاب‌های کمک درسی را که هدف‌های تربیتی را نشانه گرفته و تحت تأثیر قرار داده است، از مدرسه بیرون کنیم.»
رسیدن به یک مدرسه بانشاط، مدرسه‌ای که بچه‌های از بودن در آن احساس لذت کنند و یادگیری اتفاق بیفتد، کار طاقت‌فرسایی نیست، فقط شجاعت و شهامت می‌خواهد و باید کار انجام دهیم، دانش‌آموزان ما شایسته آموزش و پرورشی به مراتب بهتر از آنچه که وجود دارد هستند
وزیر آموزش و پرورش از برخورد جدی با متخلفان از استراتژی‌های کلان این وزارتخانه خبر داد و گفت: «خوشبختانه آزمون‌های زائد از دوره ابتدایی حذف شده است و در دیگر مقاطع نیز به صورت جدی پیگیر هستیم، هرچند که علی‌رغم حذف آزمون‌ها در مدارس ابتدایی هنوز هم مقاومت در برابر عمل به این استراتژی وجود دارد که ما به جد پیگیر اصلاح مشکلات موجود هستیم. در دوره متوسطه اما به دلیل وجود کنکور به شدت درگیر این موضوع هستیم و چون کنکور وجود دارد نمی‌توانیم به یکباره آزمون‌ها را حذف کنیم، اما خوشبختانه با همکاری وزارت علوم امیدواریم که آثار و تبعات کنکور کم‌رنگ شود و ما به هدف خود برسیم.»
او ادامه داد: «رسیدن به مدرسه بانشاط و سرزنده کار سختی نیست، من در مدرسه یکی از کشورهای آسیایی داخل شدم که واقعا بچه‌ها از بودن در مدرسه شور و اشتیاق عجیبی داشتند و من حالت کم‌رنگ این وضع را چند روز پیش در مراسم افتتاح طرح بازی و یادگیری در مدرسه بهشت در تهران مشاهده کردم. می‌خواهم بگویم که رسیدن به این نقطه خیلی کار طاقت‌فرسایی نیست و فقط شجاعت و شهامت می‌خواهد و باید کار انجام دهیم، دانش‌آموزان ما شایسته آموزش و پرورشی به مراتب بهتر از آنچه که وجود دارد هستند.»
بطحایی ضمن اشاره به آغاز رسمی اجرای آزمایشی طرح بازی و یادگیری از امسال در 10 استان کشور گفت: «هدف ما این است که بچه‌ها در حین بازی‌کردن هدف‌های آموزش و پرورش را یاد بگیرند. واقعا نمی‌شود بدتر از این عمل کرد که بچه‌ای که تا چند روز پیش در خانه خود شاد و راحت بوده است را ما به سر کلاس‌ها می‌آوریم و می‌گوییم که باید دست به سینه بنشینید و برای هر کاری اجازه بگیرید و قواعد سختی را که خارج از ویژگی‌های شخصی و سنی این بچه است را به او تحمیل می‌کنیم، بنابراین این بچه با یک تجربه تلخ یادگیری را شروع می‌کند و ما هم در طول تحصیل همین پارامترها را تکرار و بیشتر او را سرکوب می‌کنیم، سپس توقع داریم که بعد از فارغ‌التحصیلی این بچه بتواند به بزرگتر احترام بگذارد، دست افتاده‌ای را بگیرد، گروهی کار کند، خشمش را کنترل کند؛ مطمئناً این‌ها امکان‌پذیر نیست، هر چند که آموزش عالی هم چنین مشکلاتی دارد و من الان سهم آموزش و پرورش را از این خروجی که وارد جامعه می‌کند بیان می‌کنم و مطمئناً همه این مشکلات محدود به آموزش و پرورش نمی‌شود.»
بطحایی از وجود موانعی بر سر راه رسیدن به مدرسه سرزنده و شاداب که یادگیری واقعی را به دانش‌آموز می‌آموزد خبر داد و گفت: «من وقتی به عنوان وزیر آموزش و پرورش می‌گویم مسابقه فوتبال در مدارس پخش کنید و اجبار هم نکرده‌ام از یک‌سو با اشتیاق بسیار زیاد دانش‌آموزان و همکاران مواجه می‌شوم و از سوی دیگر جامعه به من اعتراض می‌کند و می‌گویند این چه کاری است که شما انجام می‌دهید، اینجا جای درس خواندن است شما باید شیمی، فیزیک و ریاضی را به دانش‌آموزان یاد دهید و این چه کاری است که شما انجام می‌دهید؛ بنابراین برطرف کردن این موانع بسیار سخت است.»
مدرسه ما باید به یک بلوغ و شایستگی برسد که مسائلش را حل کند و خود تصمیم بگیرد
سیدمحمد بطحایی بعد از تشریح مسیر اول تحول در آموزش و پرورش یعنی تحول محتوایی به روش دوم تحول در این وزارتخانه یعنی روش تحول در ساختار و مدیریت اشاره کرد و گفت: «روش اداره آموزش و پرورش ما باید با آنچه که 30ـ40 یا 50 سال پیش بوده است تغییر کند. هیچ جای دنیا آموزش و پرورش را اینگونه که ما اداره می‌کنیم اداره نمی‌کنند. مدرسه ما باید به یک بلوغ و شایستگی برسد که بتواند مسائلش را حل کند، خودش تصمیم بگیرد و توان تصمیم‌گیری داشته باشد. بنابراین مدرسه‌محوری اصلی‌ترین برنامه ما در این روش دوم است که برای تحقق آن از سال گذشته چهار برنامه را به صورت آزمایشی شروع کرده‌ایم و امسال رسماً به اجرا در می‌آیند تا مدرسه بتواند به آن مدرسه‌ای که مدنظر ما است، به آن مدرسه تصمیم‌گیر، برسد.»
او گفت: «آموزش و پرورش یک دستگاه میان‌بخشی است و قاعدتاً تحول به تنهایی از عهده یک وزارتخانه بر نمی‌آید. سند تحول گفته است که مدرسه باید به عنوان یک کانون تربیتی محلی باشد که همه ارکان و اجزای محله در مدرسه دخالت داشته باشند.»
وزیر آموزش و پرورش به یکی از چهار برنامه تحقق مدرسه‌محوری یعنی نظام سنجش شایستگی حرفه‌ای مدیران مدارس اشاره کرد و گفت: «این نظام در سال گذشته به صورت آزمایشی انجام شد و امسال به صورت گسترده‌تر انجام خواهد شد. هر مدیر مدرسه یک گواهینامه خواهد داشت تا نشان دهد این مدیر می‌تواند چه مدرسه‌ای را در چه سطحی مدیریت کند، اگر مدیر مدرسه در شرایط موجود مدیر شایسته و قابلی باشد خیلی از مسائل در درون خود مدرسه حل می‌شود.»
سیدمحمد بطحایی همچنین از اختصاص دو ساعت از وقت برنامه درسی به مدیران و معلمان مدارس در پایه‌های چهارم تا نهم خبر داد و گفت: «این مهم هم از امسال اتفاق افتاده است و معلمان و مدیران می‌توانند مهارت‌ها و آموزش‌های لازم را در آن دو ساعت بگنجانند که در سال حدود 60 ساعت می‌شود و مطمئناً در سال آینده افزایش خواهد یافت.»
در پایان این نشست اعضا و مدیران گروه‌های مختلف راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام نظر و پیشنهاد خود را درباره مسائل و مشکلات آموزش و پرورش مطرح کردند.
آخرین دیدگاهها