نتوانستیم استعدادهای دانش‌آموزان را کشف و هدایت کنیم
۱۳۹۸/۴/۱۹
به گزارش خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری فارس، نصرت‌الله فاضلی معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش در میزگرد بررسی چالش‌ها و مسائل گلوگاهی برای تحول نظام تعلیم و تربیت و ویژگی‌های وزیر آینده آموزش و پرورش که در خبرگزاری فارس برگزار شد، اظهار کرد: در بحث چالش‌ها، مأموریت اصلی آموزش و پرورش، شناسایی، کشف و هدایت استعدادهای دانش‌آموزان است و شاید همه چالش‌های فرعی دیگر به این چالش اصلی باز می‌گردد.
وی با اشاره به اینکه در هدایت تحصیلی دانش‌آموزان موج‌های رشته‌ای مختلف را در دهه‌های متعدد داشته‌ایم، گفت: زمانی ریاضی ـ فیزیک بیشترین موج را داشت ولی اکنون علوم تجربی دارای بیشترین متقاضی است و از طرف دیگر کمترین گرایش‌ها در شاخه فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش وجود دارد؛ در صورتی که از نظر نُرم نیازهای جامعه در بازار کار اینطور بیان می‌کنند که هر 5 نفر تکنسین نیاز به یک مهندس دارد.
معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش ادامه تصریح کرد: نتوانستیم استعدادهای دانش‌آموزان را کشف و هدایت کنیم و ظرفیت هنرستان‌ها را بالا ببریم تا دانش‌آموزان به سمت آن گرایش پیدا کنند و سپس وارد بازار کار شوند؛ در سند تحول آمده است دانش‌آموزان در هر مرحله‌ای که فارغ‌التحصیل می‌شوند یا مدرسه را ترک می‌کنند باید مهارتی برای کسب روزی حلال داشته باشند.
فاضلی اضافه کرد: هنگامی که دانش‌آموزان دیپلم دریافت می‌کنند غالباً برای ادامه تحصیل در دانشگاه پرورش می‌یابند نه فعالیت‌های زندگی؛ که یکی از آنها کسب معیشت است؛ دلیل این چالش، این است که ظرفیت‌های کشف استعداد وجود ندارد.
وی افزود: گویا ما در همان غار اصحاب کهف هستیم و اگر پس از صد سال و هزار سال بیدار شویم و بخواهیم به کلاس‌ها برویم می‌بینیم هنوز کتاب وجود دارد و شاید رنگ تخته سیاه را سبز کرده باشیم یا اینکه در بحث آی‌تیو هوشمندسازی، اقدامات ابتدایی را به ثمر برسانیم اما آموزش و پرورش وظیفه‌اش طراحی فرصت است تا حین آن دانش‌آموزان فعالیت داشته باشند و به واسطه آن درک موقعیت، شایستگی و در پی آن مهارتی را کسب کنند، وجود ندارد که اکنون امکان این موقعیت‌ها به صورت مناسب وجود ندارد.
معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: ما نتوانستیم ظرفیت‌های کشف استعداد دانش‌آموزان را فراهم کنیم و این چالش اصلی است که کمتر به آن توجه کردیم لذا دانش‌آموزان سرمایه‌های اصلی این نظام هستند و اکنون توسعه مبتنی بر نیروی انسانی رقم می‌خورد و دانش‌آموز، نیروی انسانی اساسی آینده ماست؛ نکته بعدی این است که باید دید آیا نیاز است ساختار آموزش و پرورش مانند دستگاه‌های دیگر باشد؟ یا هویت آموزش و پرورش، هدایت و تربیت است که این مورد جزو شئونات مستقیم ولی فقیه است.
وی اظهار کرد: سایر دستگاه‌ها برای دولت اولویت دارند ولی آموزش و پرورش که کارش تربیت است، خیر؛ اگر به سال 97 بنگریم شاید هیأت دولت یک جلسه نیز به آموزش و پرورش اختصاص نداد و اگر یک بار موردی مطرح شده باشد در زمینه محیط زیست و ماجرای در نظر گرفتن تعطیلات آموزشی بوده است لذا اگرچه آموزش و پرورش در مراکز تصمیم‌گیری در کنار سایر دستگاه‌ها حضور دارد ولی در اولویت نیست.
فاضلی اضافه کرد: بین آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت تفاوت وجود دارد و ما نباید تعلیم و تربیت رسمی و عمومی که آموزش و پرورش است را با تعلیم و تربیتی که کلی است و جامعه در آن تأثیر می‌گذارد و امروز به عنوان برنامه درسی پنهان و آشکار یا رسمی و غیررسمی از آن یاد می‌کنند، ترکیب کنیم. امروز تعلیم و تربیت غیر رسمی بر رسمی خیلی زیاد است.
وی اظهار کرد: اگر آموزش و پرورش بخواهد از نظر ساختاری موفق شود باید برایش تعامل با سایر دستگاه‌ها تعریف شده باشد. همچنین باید ببینیم خاستگاه برنامه درسی ما چه باید باشد. آیا علم صرف، خاستگاه برنامه درسی است یا علم در کنار شرایط، بوم و اقتضائات محلی؟ آیا در آموزش صنعت باید از کتاب‌های علمی دنیا بگیریم یا آن را با شرایط صنعتی خودمان منطبق کنیم.
معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش گفت: گاهی افراد در آموزش و پرورش تحمل شنیدن حرفهای دستگاه‌های دیگر را ندارند و برخی دستگاه‌ها به ظرفیت‌های آموزش و پرورش واقف نیستند که این موضوع دومی چالش است؛چالش سوم سند تحول است که زمانی فرصت بود ولی گویا امروز تبدیل به یک چالش شده است؛ برخی افراد، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را آرمانی می‌دانند و قابلیت اجرایی آن را تصور نمی‌کنند.
وی اضافه کرد: این افراد می‌گویند حیات طیبه‌ای که شما گفتید آرمانی است و برای آخرت است و گویا این مسأله امروز تبدیل به یک چالش شده است. مبانی نظری سند تحول بنیادین و برنامه درسی ملی یکی از بزرگترین دستاوردهای جمهوری است است اما افرادی هستند که در مرحله اشاعه و تدوین برنامه درسی نبوده‌اند و یک دفعه با سند تحول مواجه شدند و گویا مرحله اشاعه که مرحله جدی سند تحول بوده است، انجام نشده است.
فاضلی افزود: برخی وزرا تفاوت بین برنامه درسی ملی و برنامه درس ملی را تشخیص نمی‌دادند؛ برنامه درسی ملی خودش یک رشته است؛ یکی از چالش‌هایی که ما در سند تحول بنیادین با آن روبرو هستیم بحث حدنصاب تعلیم و تربیت است و ما این حد نصاب را به صورت کمی و کیفی می‌دانیم؛ حد نصاب کمی این است که می‌گوییم گذر تحصیلی چقدر است و از ابتدایی چند نفر به دوره اول متوسطه راه یافتند یا اینکه پوشش تحصیلی ما در پایه اول ابتدایی چقدر است.
وی ادامه داد: الحمدالله آمارها در منطقه بسیار خوب است و برای ابتدایی‌ها 98 تا 99 درصد پوشش تحصیلی وجود دارد. حتما می‌دانید که پوشش پایه ابتدایی بیش از پوشش دوره اول متوسطه و پوشش دوره اول متوسطه از متوسطه دوم بیشتر است؛ اینها کمی است.
وی گفت: اما حدنصاب کیفی بسیار مهمتر است. به طور مثال باید ببینیم کلاس چه ویژگی‌هایی از نظر فیزیکی داشته باشد؛ اکنون ما کتابی به نام تفکر و پژوهش در اختیار داریم که معلم اگر بخواهد در کلاسی با 40 نفر تراکم با زمان 45 دقیقه‌ای دوره ابتدایی را تقسیم‌بندی کند با چند نفر می‌تواند به گفت‌وگو بپردازد؟
فاضلی اظهار کرد :چالش ما این است که طراحی برنامه‌های درسی و کتب درسی مبتنی بر شرایط ما از نظر معلم و فیزیک نیست؛ گویا برخی برای خود می‌نویسن و معلم در این میان گرفتار می‌شود؛ در بحث حد نصاب کیفی، معلم توانمند مطرح است؛ در حال حاضر یکی از مهمترین چالش‌های ما این است که گروه‌های آموزشی، کلاس‌های ضمن خدمت و … همه تبدیل به فضای مجازی شده است و این در حالیست که هویت حرفهای معلمان وقتی شکل می‌گیرد که آنها همدیگر را ببینند و معضلات را با هم حل کنند.
وی ادامه داد: آموزش و پرورش گاهی وقت‌ها تبدیل به کلاس شده است و حتی معلمان در مدرسه نمی‌توانند با یکدیگر از نظر آموزشی دیدار و برای درس پژوهی اقدام کنند. لذا ما مدرسه را در حد کلاس تنزل دادیم که باید به معلم در سطح منطقه، استان و کشور هویت بخشید؛ اینکه معلمان بتوانند یکدیگر را ملاقات و از یکدیگر دفاع کنند، وجود ندارد که عدالت آموزشی در این حد نصاب معنا ندارد.
فاضلی با بیان اینکه بودجه‌های آموزش پرورش را عملکردی دیدیم و سالانه 10تا 20 درصد به آن اضافه کردیم، گفت: تفاوت بین اعتبارات پرسنلی و غیرپرسنلی یکی دیگر از چالش‌های آموزش و پرورش است. همچنین کیفی بودن آموزش و پرورش وابسته به اعتبارات غیرپرسنلی می‌باشد؛ متاسفانه در بودجه آموزش پرورش ردیفی برای آموزش معلمان وجود ندارد و همچنین آموزش معلم در بخش سایر قرار گرفته است.
معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش به 3 اولویت وزارتخانه آموزش و پرورش اشاره کرد و افزود: به نظر بنده اولین اولویت، تبیین و ظرفیت‌سازی برای اجرای سند تحول است؛ دومین گزینه، رتبه‌بندی معلمان و سومین نیز تجهیز فضای آموزشی مبتنی بر نیازهای برنامه درسی است.
وی درباره ویژگی‌های وزیر آموزش و پرورش اظهار کرد: به نظر بنده اولین ویژگی وزیر آموزش و پرورش انقلابی بودن اوست و تا انقلاب اسلامی را به عنوان یک رهاورد بزرگ بشری و الهی قبول نکنیم و همچنین ندانیم نجات دنیای امروز به واسطه انقلاب اسلامی است، گستره مقاومت، نجات‌بخش مستضعفین در سطح جهان است، موفق نخواهیم بود.
فاضلی گفت: برخی تعلیم و تربیت اسلامی را قابل انتقال نمی‌دانند و آن را در حد موعظه و نصیحت تنزل می‌دهند که اینها نمی‌تواند وزیر حوزه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی باشند؛ وزیر آموزش و پرورش باید تجربه کاری در مدرسه را داشته باشد؛ وزیری داشتیم که به دانش‌آموز، دانشجو می‌گفت چون مدرسه را درک نکرده بود؛ نباید اجازه داد کسی که مدرسه نرفته، مدیریت در آموزش و پرورش نداشته است، این مسیر را طی کند؛ باور کنید کشف مسائل آموزش و پرورش از درون مدرسه شکل می‌گیرد نه در گزارش‌ها و کتاب‌های متعدد؛ این کتابزدگی و علم زدگی یکی از معضلات جامعه ما است که می‌خواهیم همه مسائل جامعه خود را ماند مسائلی که در غرب تشکیل شده است را بشناسیم و مطابق آنان حل کنیم.
وی اظهار کرد: قدرت تعامل با دستگاه‌ها و همچنین جلب اعتماد رئیس‌جمهور موردی مهم در انتخاب وزیر است ولی متاسفانه رئیس‌جمهور هنوز حتی یک بار در شورای عالی آموزش و پرورش که رئیس آن شوراست، حضور پیدا نکرده است؛ وزیر منتخب آموزش و پرورش باید تعامل داشته باشد ولی منفعل نباشد. بسیاری از اقدامات خوبی را که آقای بطحایی آغاز کرد نتوانست به مقصد برساند.
فاضلی ادامه داد: حذف تیزهوشان در دوره اول متوسطه یکی از اقدامات بسیار جالبی بوده که اجرایی نشد. وزیر منتخب باید تمام زیرساخت‌های مورد نیاز سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را تأمین و مرکز تصمیم‌گیری برای تدوین بودجه و انتظار را مشخص کند؛ اکنون مجلسی‌ها انتظار خاصی دارند اما بودجه‌شان را مبتنی بر انتظار تعریف نمی‌کنند.
وی ادامه داد: شورای عالی انقلاب فرهنگی ما سند تحول بنیادین آموزش پرورش را تصویب کرده و مجلس با قانونگذاری در حال حمایت است اما باید توجه کنیم که بودجه آموزش و پرورش با گذشته چقدر تفاوت یافت که حداکثر 250 میلیارد تومان برای سند قرار داده است و وقتی به آن می‌نگریم حرکت کوچکی است؛ 40 هزار میلیارد تومان بودجه آموزش و پرورش است و شما نسبت را با 250 میلیارد تومان نگاه کنید.
معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش تصریح کرد: از فشارهای اجتماعی که موجب تحمیل نیروهای بدون کارآمدی به آموزش و پرورش می‌شود، جلوگیری شود و تمام نیروهای آموزش و پرورش از طریق دانشگاه فرهنگیان جذب شوند.
آخرین دیدگاهها