۲۸ مهر ۱۳۹۸
آمار رسمی خبر از افزایش نگرانکننده میزان خودکشی در میان نوجوانان در ایران می‌دهند. بنابر این آمار افرادی که دست به خودکشی میزنند به مراتب کم سن‌و‌سال‌تر شده‌اند و از روش‌های غریبی برای خودکشی استفاده می‌کنند.خبرگزاری برنا در گزارشی از رواج خودکشی در میان نوجوانان ایران نوشته است: «روزی نیست که خبری ازسکانس وحشت و دلهره در دل شهرها منتشر نشود».
روش‌هایی که نوجوانان برای خودکشی انتخاب می‌کنند نیز دغدغه اجتماعی دیگری است. برنا می‌گوید که آنها “روش‌های جدیدی را برای خودکشی انتخاب می‌کنند؛ از حلق‌آویز شدن در معابر عمومی گرفته تا سقوط از ساختمان و پل عابر پیاده”.دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
چرا نوجوانان؟ چرا کسانی که تازه بهار زندگی‌شان شروع شده، با دست خود خزان آن را رقم میزنند؟ ماه گذشته سازمان بهداشت جهانی آماری منتشر کرد که می‌گوید خودکشی سیزدهمین علت مرگ در گروه سنی ۱۵ تا ۳۴ سال در جهان است. در هر ۴۰ ثانیه یک خودکشی در سراسر دنیا رخ می‌دهد. اما سن خودکشی در ایران تا سطح دانش‌آموزان دبستان و راهنمایی نیز پایین رفته است.
خبرگزاری برنا به آمارهای پزشکی قانونی و وزارت بهداشت ایران استناد کرده است که می‌گویند در سال ۹۷ میزان خودکشی نوجوانان در ایران ۲۰ درصد بوده است. این رقمی بسیار نگرانکننده است. در گزارش همچنین آمده است بیشتر جوانانی که دست به این کار میزنند “در سطح تحصیلات ابتدایی و راهنمایی هستند و خودکشی در میان دانشآموختگان لیسانس و بالا‌تر کمتر رواج دارد”.
مجید ابهری، رفتارشناس و آسیب‌شناس اجتماعی، درباره دلایل خودکشی در میان نوجوان به موارد عدیده‌ای اشاره کرده است: «بیماری‌ها و اختلال‌های مربوط به بهداشت روان، اضطراب و افسردگی، متغیرهای ژنتیکی، بحران بلوغ، تغییرات هورمونی، بیماری‌های جسمی و دردهای مزمن، ضعف عزت نفس، احساس ناامیدی و ناتوانی، فقدان و یا بحران در هویت و شناخت خود، آشفتگی در هویت جنسی، کنترل تکانه‌ای ضعیف».
از نظر او بسیاری عوامل دیگر نیز در تقویت انگیزه خودکشی در نوجوانان موثرند. از جمله: «سطح بالای استرس و فشار برای موفقیت، ترس از تحقیر، خودبینی، انعطافناپذیری، درک ناپخته از مرگ، گرایش به عرفان‌های کاذب، فقدان مهارت‌های سازگاری و تابآوری برای حل مسئله، تصمیم‌گیری، کنترل خشم، حل تعارض، همچنین وجود پیشینه خانوادگی در زمینه خودکشی».دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
عوامل اجتماعی موثر در افزایش میزان خودکشی در میان نوجوانان
اما آنچه این آسیب‌شناس اجتماعی برشمرده به مسائل روحی و روانی نوجوان یا پیشینه خانوداگی محدود نمی‌شود. یکی از عوامل خودکشی در میان جوانان و نوجوانان نداشتن چشم‌اندازی روشن برای آینده و معضلات اساسی اجتماعی است. در کشوری که میلیون‌ها جوان هیچ امیدی به داشتن شغل، حد معینی از رفاه، تامین اجتماعی و آزادی ندارند، افزایش آمار خودکشی چندان جای تعجب ندارد.
آسیب‌های اجتماعی می‌توانند از فشاری که معضلات گوناگون در جامعه‌ای مانند ایران بر والدین وارد می‌کنند، مستقیم و غیرمستقیم به نوجوانان منتقل شود و آنها را در دریای نومیدی غرق کند. معضلاتی که کانون خانواده‌ها را از هم می‌پاشد و به همراه آن زندگی فرزندان را متلاشی می‌کند. از این گذشته رواج خشونت در جامعه که سیاست‌های حکومت در آن نقش تعیینکننده دارند نیز از عوامل آسیب‌های روانی به همه آحاد جامعه و در نوک این هرم به نوجوانان و جوانان است.
وضع به گونه‌ایست که معاون سازمان بهزیستی آموزش و پرورش تابستان امسال از “بحران جدی اعتیاد در جمعیت دانش‌آموزی” ایران خبر داده و گفته بود که دستگاه‌ها باید در محافظت از دانش‌آموزان در رابطه با مواد مخدر، افسردگی، خودکشی و اختلال‌های روانی و رفتاری، رویکرد پیشگیرانه داشته باشند.
مجیدی ابهری به این عوامل در گفت‌وگو با برنا اشاره کرده است: «وجود زمینه‌های افسردگی در محیط زندگی و خانواده، تغییرات ساختاری در خانواده در قالب طلاق، مرگ و ازدواج مجدد، وضعیت ضعیف اقتصادی، اجتماعی و تحصیلی، بیکاری و فقدان شغل، ضعف در زمینه همبستگی‌های خانوادگی، سبک‌های فرزندپروری نامناسب، تعاملات آسیب‌دیده بین والدین و فرزندان، گرایش به مصرف مواد، تجربه خشونت، روابط ضعیف با همسالان و چندین متغیر دیگر از جمله تاثیرپذیری از رسانه‌ها از جمله عواملی است که ممکن است موجب گرایش نوجوانان به خودکشی شود.»
آمار خودکشی در ایران به صورت منظم و دقیق ارائه نمی‌شود. با این همه آمار وزارت بهداشت نشان می‌دهد که ایران یکی از کشورهایی است که به شدت از این معضل رنج می‌برد. بر اساس همین آمار از هر ۱۰۰ هزار تن ایرانی، ۱۲۵ نفر اقدام به خودکشی می‌کنند که نسبت به آمار جهانی بسیار بالاست. سازمان بهداشت در تازه‌ترین آمار خود گفته است: «در کشورهای مرفه رقم خودکشی ۱۱،۵ در هر ۱۰۰ هزار جمعیت این کشورها بوده است».
سازمان بهداشت جهانی در گزارش ماه سپتامبر سال جاری میلادی نوشته است که در اکثر کشورهای جهان تدابیری برای پیشگیری از خودکشی وجود ندارند. مجید ابهری به نقش حمایت‌های اجتماعی و نهاد‌های حمایت‌گر و مشاوره‌ای تاکید می‌کند. او می‌گوید زمانی که نشانه‌های بارزی از تمایل به خودکشی در نوجوان دیده می‌شود “تامین هرگونه حمایت کار‌شناسانه و حتی به سادگی، بذل توجه و ملاطفت از جانب یک دوست می‌تواند نقش تعیینکننده داشته باشد”.
آخرین دیدگاه‌ها