قرص‌های شب امتحانی؛ از علل گرایش تا عوارض

دکتر علی کاخکی با بیان این که «تقویت حافظه، افزایش تمرکز و دقت دانشجویان در هنگام درس‌خواندن به ویژه شب‌های امتحان از علل گرایش دانشجویان به قرص ریتالین است»، بیان کرد: متیل فنی دیت با اسم تجاری شناخته شده ریتالین، روبیفن و ماتوراید که تنها کاربرد تاییدشده آن در کودکان ADHD (بیش‌فعال، اختلال کم‌توجهی) و درمان نارکولپسی است، امروزه بیشترین کاربرد را در بین دانشجویان رشته‌های مختلف در شب‌های امتحان دارد، به‌طوری که تقریباً اکثر تحقیقات آماری نشان می‌دهد میزان شیوع مصرف ریتالین در کاربردهای غیردرمانی بسیار بیشتر از کاربردهای درمانی آن است.

وی در مورد عوارض ریتالین، گفت:عوارض این دارو به دو دسته کوتاه و بلندمدت قابل دسته‌بندی است که نکته مهم در مورد عوارض آن در مصرف‌کنندگان سالم می‌باشد، در صورتی که این عوارض در افرادی که دچار بیماری نقص توجه هستند، به دلیل اختلال در عملکرد مغزی شاهد خیلی از عوارض ذکر شده نخواهند بود و این در حالی است که در مغز فرد سالم به دلیل تغییرات ایجاد شده در سطح نورون‌ها و سیستم پاداش واقع در لیمبیک عوارض جبران‌ناپذیر و گاهی در مصارف طولانی‌مدت به اعتیاد و مرگ می‌انجامد.

کاخکی افزود: در مصرف دوز بسیار پایین و کوتاه‌مدت، افراد بیشتر عوارض کاهش خواب، کاهش اشتها و افزایش توجه جهت یادگیری بیشتر می‌گردند ولی نکته حائز اهمیت این است که همان‌طور که یادگیری مستلزم بیداری و افزایش هوشیاری است، ماندگاری مطالب نیز نیازمند استراحت کافی سلول‌های مغزی جهت پردازش اطلاعات است. در تجارب متعدد پیش‌بینی شده است که مصرف حتی تک دوز در برخی از افراد منجر به بیداری طولانی و به‌دنبال آن خواب طولانی می‌شود که بالاخص اگر این قضیه در ایام امتحانات صورت گیرد، دانشجو دچار مشکلات متعددی خواهد شد.

این دکتر داروساز در خصوص اصرار بر عدم استفاده از این دارو، اظهار کرد: اصرار بر عدم مصرف ریتالین به دلیل وسوسه و تشویق افراد به مصرف دوزهای بالاتر و مصرف روزانه و درنتیجه اعتیاد به این ترکیبات است. همچنین با توجه به اینکه این دارو در برخی از افراد باعث تمرکز بالا و هوشیاری می‌گردد، اشتیاق فرد به مصرف دوزهای بالاتر و درنتیجه اعتیاد به این قرص خواهد شد.

وی ادامه داد: همچنین این دارو حتی در دوزهای پایین اما طولانی‌مدت عوارضی مانند توهم، اضطراب، تپش قلب، خشکی دهان، اختلالات بینایی، خستگی و اختلالات خواب در پی خواهد داشت، به‌طوری که حتی برای به خواب‌رفتن، فرد مصرف‌کننده نیاز به مصرف دوزهای بالا یا داروهای خواب‌آور می‌گردد. همچنین افسردگی، مشکلات قلبی از جمله سکته‌های قلبی، مغزی، تشنج، هایپر ترمی از دیگر عوارض این دارو است.

وی اضطراب، بی‌قراری، پرخاشگری و رفتار عصبی را از عوارض روحی و جسمی شایع در بین مصرف‌کنندگان دانست و ادامه داد: مصرف این دارو برای افراد دارای اضطراب زیاد، فشار عصبی، عصبانیت همراه با بی‌قراری، حساسیت مفرط نسبت‌به دارو، فشار خون بالا، گلوکوم، افسردگی‌ و تیک‌های حرکتی می‌شود.

کاخکی با بیان اینکه «استفاده از ریتالین نیز در برخی تاثیر معکوس دارد»، هشدار داد: توجه به این نکته ضروری است که شخص پس از مصرف ریتالین، هنگامی که به حالت عادی خود بازگردد، دیگر عملکرد معقول سابق خود را نداشته و دچار اختلالات یادگیری خواهد شد.