آموزش، پله‌ای برای محرومیت‌زدایی

 رشد اقتصادی به معنای افزایش مستمر تولید ملی واقعی سرانه در یک کشور، به عنوان معیاری برای سنجش عملکرد اقتصادی یک جامعه به حساب می آید و افزایش نرخ آن به بهبود رفاه اجتماعی می انجامد.

بر اساس یافته های مقاله سرمایه گذاری در آموزش وپرورش و تأثیر آن بر رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه، امروز مشخص شده که میان تحصیلات و درآمد افراد ارتباط نزدیکی وجود دارد. به این معنی که افراد تحصیل کرده در شرایط مساوی از درآمد بالایی برخوردارند. بدون شک آموزش بیشتر مهارت های بالاتری را در افراد به وجود می آورد که این مهارت ها موجب تولید کالا و خدمات بیشتر می شود که این فرایند از یک سو باعث ارتقای درآمد تولیدکننده و از طرف دیگر تولید ناخالص داخلی بیشتر و تسریع رشد اقتصادی را در پی دارد.

در بخش دیگری از این مقاله، پژوهشگران با وام گرفتن از تحقیقات انجام شده توسط گروهی در سال 2011 به بررسی همبستگی و رابطه علی بین آموزش و رشد اقتصادی کشور پاکستان می پردازند. این تحقیقات از متغیر تولید ناخالص داخلی واقعی، نیروی کار، سرمایه فیزیکی و آموزش طی سالهای 2008 الی 2009 استفاده کرده و به این نتیجه رسیده که رابطه علی میان آموزش و همچنین تمام سطوح آموزش با رشد اقتصادی وجود دارد.

همچنین در میان تمام سطوح آموزشی، آموزش عالی اثر بیشتری بر رشد اقتصادی دارد. این درحالیست که رابطه علی از رشد اقتصادی در سطح دبیرستان قوی تر است و سرمایه گذاری در آموزش دانشگاهی، رشد اقتصادی را در آینده تسهیل می کند. در واقع این کار منجر به آموزش بیشتر و در نتیجه رشد اقتصادی می گردد.

از طرف دیگر در همین مقاله اشاره ای نیز به نتایج تحقیقات بارو در سال 2002 شده است. در این مطالعات که برای صد کشور و در دوره های 1960 تا 1990 انجام شده نشان می دهد که سال های آموزش در دوره متوسطه و سطوح بالاتر برای مردان بالای 25 سال اثرمعنادار بر رشد اقتصادی کشورها دارد. بر اساس یافته های این مطالعه کیفیت آموزش از کمیت آموزش که با متوسط سال های تحصیلات دانشگاهی و متوسطه به دست می آید، اهمیت بیشتری دارد.

این مقاله و مقاله های مشابه درصدد این هستند تا با بیان اهمیت آموزش به این نکته تاکید کنند که آموزش و کیفیت آن در رشد اقتصادی و توسعه یافتگی کشورها نقش بسزایی دارد.

این درحالیست که در ایران طبق آمارهای سال 97، حدود98 هزار کودک بازمانده از تحصیل بین سن های 6 تا 11 سال وجود دارد.

در همین راستا خیلی از نهادهای غیردولتی در کنار ارگان های دولتی دست به کار شده و تحت عنوان خیریه و بنیادهای نیکوکاری در عرصه آموزش، ساخت و تجهیز مدارس و همچنین حمایت های تحصیلی دانش آموزان به ویژه در مناطق محروم و کم برخوردار نقش آفرینی می کنند.

یکی از این مجموعه ها بنیاد دانش است که به صورت ویژه در زمینه بورسیه تحصیلی کودکان با استعداد اما کم برخوردار و محروم از پدر فعالیت می کند.

استعدادیابی تا بورسیه

بنیاد دانش از سال 1393 کار خود را با هدف حمایت از کودکان با استعداد محروم از پدر شروع کرده و وارد عرصه آموزش شده است. این مجموعه با کمک های مردمی در تلاش هستند تا جامعه هدفشان را به صورت ویژه تری شناسایی و حمایت کنند. در واقع کار آنها شناسایی کودکان محروم از پدر، استعدادیابی این بچه ها بر اساس پروتکل سازمانی شان و بورسیه کردنشان است.

ابوالفضل گلزاری مدیرعامل بنیاد دانش در این باره می گوید: یک کمیته استعدادیابی متشکل از کارشناسان و اساتید برجسته دانشگاهی در بنیاد تشکیل شده که پس از شناسایی کودکان محروم از پدر، آنها استعدادیابی و مشاوره و در نهایت بورسیه می شوند. اما اولویت بورسیه با بچه های کم برخورداری است که پدران آنها به دلایل مختلف در زندان به سر می برند یا درگیر اعتیاد هستند و… «غیر از شهر تهران، حوزه فعالیت بنیاد در 9 منطقه محروم کشور نیز هست».

در ادامه از میان این گروه، بچه هایی که معدل  بالای 18 دارند، مشاوران در جهت موفقیت این بچه ها در مسیر تحصیلی شان اقدام به راهنمایی آنها می کنند. یعنی بر اساس استعداد دانش آموز، وی و خانواده اش در صورت نیاز مورد حمایت های تحصیلی، درمانی، آموزشی، اجتماعی و رفاهی قرار می گیرند.

مدیرعامل بنیاد دانش می گوید: بورسیه دانش آموزان با استعداد اما کم برخوردار در پیشرفت و رشد فرهنگی و اجتماعی منطقه شان بسیار تاثیر می گذارد. برای مثال دختر خانمی در یکی از روستاهای کشور در خانه ای زندگی می کرد که حتی حمام و سرویس بهداشتی نداشت. سقف خانه از چوب و پوشال ساخته شده اما در این وضعیت دخترک از بهره هوشی و استعداد بالایی برخوردار بود. در این میان با حمایت وی و خانواده اش این بچه توانست ادامه تحصیل دهد و وارد دانشگاه فرهنگیان و سپس وارد بازار کار شود. حالا حقوق خوبی به  دست می آورد و توانسته خانواده اش را به منطقه بهتری برده  و امروز در خانه مجهزی زندگی می کنند. حال سوال این است که این بچه و خانواده اش را چه چیزی جز دانش به این سطح رساند؟

این بچه ها اغلب پس از فارغ التحصیلی نیز با بنیاد در ارتباط هستند و از راهنمایی های کارشناسان و مشاوران در سطوح مختلف زندگی شان بهره می گیرند. حتی در این میان بعضی از بچه ها خودشان داوطلب شده و برای کمک رسانی به دیگر کودکان محروم و کم برخوردار، وارد چرخه مشاوران بنیاد می شوند.

حمایت با هدف محرومیت زدایی

به گفته گلزاری خیلی از بچه های خانواده های کم برخوردار، از استعداد و هوش بالایی برخوردارند اما به خاطر محرومیت از نعمت پدر، آسیب های زیادی متوجه آنها می شود و این استعدادها به خاطر مسائل اقتصادی و اجتماعی خانواده دیده نمی شود و مورد توجه قرار نمی گیرد. خیلی از این دانش آموزان نیاز دارند استعدادهایشان دیده و کشف شود و بخشی از مسئولیت این کار را بنیاد دانش برعهده گرفته است.  «از نظر ما حمایت و هدایت تحصیلی اهمیت بسزایی در پرورش یک کودک دارد.  برای مثال دانش آموزی که تحت حمایت بنیاد قرار گرفته اگر به رشته موسیقی علاقه مند باشد، مشاوران از آن فرد امتحان می گیرند و اگر متوجه شوند وی در این زمینه استعداد دارد، کودک را حمایت می کنند تا در این رشته بال و پر بگیرد و موفق شود اما اگر در این رشته استعدادی نداشته باشد، بر اساس علاقه مندی هایش رشته های دیگری را به دانش آموز پیشنهاد می کنند. چراکه معتقدیم اگر فرد در رشته موردعلاقه اش حمایت شود می تواند آینده خوبی را برای خود و خانواده  اش رقم بزند».

به  همین جهت اردوهایی برای دانش آموزان در نظر گرفته شده تحت عنوان «اردوی آشنایی با مشاغل» تا دانش آموزان بی گدار به آب نزنند و بازار کار رشته های مورد علاقه شان را از نزدیک ببیند و سپس تصمیم بگیرند. «برای بچه ها اردوهایی در زمینه پرستاری، مشاغل فنی و کارگاهی، مهندسی و…. برگزار می کنیم تا دانش آموز از نزدیک شغل مرتبط با رشته تحصیلی اش، سختی ها و مزایای آن را ببیند ودر نهایت  با خیال راحت رشته مورد علاقه اش را انتخاب کند. در واقع زمینه را برای بورسیه کودک باز گذاشته ایم». به اعتقاد این گروه حمایت همه جانبه کودکان در زمینه های مشاوره تحصیلی، خدمات پزشکی، معیشتی و…  یعنی محرومیت زدایی و ریشه کن کردن فقر.

توانمندسازی مادران

کودکان تحت حمایت در این مرکز یک قلک دارند و ماهیانه از محل کمک های مردمی 250 تا 350 هزار تومان مقرری با توجه به رنج سنی فرد، به حساب وی ریخته می شود اما این مقرری بی دلیل خرج نمی شود و بچه ها این پول را صرف خرید کتاب و دیگر وسایل تحصیلی یا ضروری تحصیلی شان می کنند. «البته یکسری کتاب از سوی بنیاد به بچه ها به صورت رایگان اهدا می شود اما در بعضی از موارد مقداری از هزینه کتاب از حساب دانش آموز کسر می شود».

به گفته گلزاری، آنها با بعضی از انتشارات ها طی تفاهم نامه ای کتاب های موردنیاز بچه ها را با تخفیف یا رایگان دریافت و به دست آنها می رسانند. «مراکزی که با آنها در ارتباط هستیم مثل جهاد دانشگاهی، فنی حرفه ای یا انتشارات و… در راستای انجام مسئولیت اجتماعی شان و همچنین حمایت از کودکان کم برخودار و محروم با بنیاد همکاری دارند و یکسری خدمات را یا رایگان یا با هزینه ای کمتر در اختیار بچه های کم برخوردار بنیاد و خانواده هایشان قرار می دهند».

خیاطی، آرایشگری، رشته های کامپیوتری، رشته های هنری و… از جمله رشته هایی هستند که در مراکزی که بنیاد با آنها تفاهم نامه دارد، به کودکان تحت پوشش آنها یا خانواده هایشان آموزش داده می شود. «علاوه بر خود کودکان که به صورت همه جانبه بورسیه شده و امکانات دریافت می کنند، توانمندسازی مادران آنها نیز برای ما از اهمیت بالایی برخودار است. وقتی مادران این کودکان توانمند باشند، بدون شک فرزندان آنها می توانند در محیطی آرام و به دور از تنش تحصیل کرده و به موفقیت برسند. به  همین دلیل یکی دیگر از رسالت های بنیاد دانش، ارائه خدمات به مادران این کودکان است».

تجربه نشان داده مادرانی که در مسائل مختلف مشاوره می گیرند یا در کلاس های توانمندسازی شرکت کرده و حتی توانسته اند کسب و کاری راه بیاندازند و درآمدزایی کنند فرزندشان به موفقیت های بیشتری دست یافته اند.

 «هر کدام از دانش آموزان تحت حمایت بنیاد یک همیار دارند. همیار فردی است که با دانش آموز در ارتباط است و به وی مشاوره داده و در صورت لزوم مشکلات وی را به ما منتقل می کند. این چرخه برای این است که دلیلی برای ترک تحصیل گروه های با استعداد دانش آموزان از تحصیل وجود نداشته باشد و آنها در رشته های موردعلاقه شان تحصیل کنند».

مدیرعامل بنیاد دانش ادامه می دهد: معتقدیم در مناطق محروم دانش آموزان کم برخوردار اما با استعدادی زندگی می کنند و اگر کمی مورد حمایت قرار بگیرند، می توانند در آینده نقش های پررنگی را در جایگاه اجتماعی خود ایفا کنند و اثرگذار باشند.