دردسرهای کنکور از نگاه یک آموزش و پرورشی

کارشناس آموزش و پرورش گفت: مادامی که عصاره ۱۲ سال آموزش و تلاش آموزش و پرورش در آزمونی با سوالات چهارگزینه‌ای خلاصه شود و دانش‌آموز هر چه را یادگرفته با یک تیک سر جلسه امتحان مشخص کند، درس‌آموزی و یادگیری مهارت ایجاد نمی‌شود.

عباس فرجی در مورد حافظه محور بودن کتب درسی اظهار داشت: عملکرد آموزش و پرورش در این زمینه ضعیف بوده است. در واقع نه تنها مهارت محوری به دانش آموزان یاد داده نشده است، بلکه در همان بعد حافظه محوری هم عملکرد مناسب نیست.

به گفته کارشناس آموزش و پرورش، با نگاه به ارزیابی های تحصیلی دانش آموزان، به درستی می توان دید که دانش آموزان یک هفته پس از امتحانات خرداد ماه بیشتر حجم دروس را در خاطر ندارند و اگر همان سوالات امتحانات پایان ترم یکبار دیگر از آنها پرسیده شود، با افت شدیدی در نمرات مواجه می‌شوند که این موضوع نشان می دهد در زمینه حافظه محوری هم به درستی عمل نشده است.

فرجی تاکید کرد: وقتی موفقیت تحصیلی دانش آموز با موفقیت در کنکور مشخص می‌شود، دیگر افراد دلیلی برای یادگیری مهارت و درس نمی‌بینند، چراکه برای آنها مهم این است که در زمان کم به پاسخ صحیح برسند، از این رو دانش آموز باید سرعت عمل بالایی داشته باشد که با تکنیک‌های بسیاری این کار عملی می‌شود.

وی ادامه داد: در حال حاضر کتاب‌های کمک آموزشی موسسات دانش‌آموزان را به سمت و سوی پاسخ سوالات کنکور می‌برند، در حقیقت یادگیری که باید هدف اصلی باشد، کاملا از بین می‌رود؛ چراکه حافظه تا حد محدودی تقویت می‌شود و این حافظه کامل و جامع نیست.

این کارشناس آموزش و پرورش خاطرنشان کرد: در واقع با این شیوه‌های کنکوری مطالب در حافظه بلندمدت دانش آموزان انباشت نمی‌شود، بلکه به صورت تقطیع شده و بریده بریده در ذهن جای می‌گیرد، این موضوع باعث می‌شود که اگر از شرکت کنندگان در کنکور سراسری یک بار دیگر آزمون گرفته شود، با افت شدیدی در رتبه مواجه می‌شوند.

فرجی گفت: مادامی که شیوه سنجش ما معیوب است، مسیر رسیدن به سنجش هم طبیعی نخواهد بود و از راه های درستی به مسیر درست یادگیری نخواهیم رسید چراکه در این شیوه معلم هم احساس می‌کند که یادگیری دانش آموز برای دست یافتن به نتیجه مطلوب در کنکور سراسری است.

وی افزود: در نظام آموزشی که کنکور ملاک سنجش قرار می‌گیرد، جهت دهی در نگارش کتاب‌ها هم به گونه ای است که در جهت کسب نمره مطلوب در کنکور باشد. در چنین شرایطی تمام زندگی دانش‌آموز در چهار گزینه خلاصه می‌شود و یادگیری اصلا محل بحث نیست که این موضوع گرفتاری بزرگ و خطرناکی برای نظام آموزشی ایران محسوب می‌شود.

کارشناس آموزش و پرورش معتقد است که کنکور و یادگیری حافظه محور باعث می‌شود که دانش آموز در دانشگاه با نگارش موضوعات ساده و حتی بیان برخی مطالب با مشکل رو به رو شود، چراکه تیک زدن به نوشتن، بیان و فهمیدن موضوعات نیازی ندارد.

فرجی راهکار رسیدن به شیوه یادگیری صحیح را در دانستن خواسته‌های آموزش و پرورش از دانش آموزان عنوان کرد و گفت: پس از آنکه مشخص شد آموزش و پرورش از دانش آموزان چه چیزی می‌خواهد، این نهاد باید مشخص کند که در چه بستری می خواهد به خواسته خود برسد. در واقع اگر آموزش مهارت محور را درست می داند، باید بستر لازم برای این نوع یادگیری و آموزش مهیا شود.

وی افزود: سپس آموزش و پرورش باید به این موضوع بپردازد که در آن بستر لازم مدرس به تعداد کافی تربیت کرده که دانش آموز را به سمت مهارت آموزی انتقال دهد یا نه و در مرحله آخر باید به نحوه ارزیابی دانش آموزان بپردازد.

کارشناس آموزش و پرورش با بیان اینکه شیوه ارزشیابی دانش آموزان باید بازنگری شود، یادآور شد: در واقع شیوه ارزشیابی ملاک بر مهارت محوری است، اما با شرایط فعلی آموزش و پرورش فاصله زیادی با مهارت محوری دارد.

فرجی به اهمیت نگاه کلان آموزش و پرورش و سیستم‌های هدایت کننده در یادگیری دانش آموزان اشاره کرد و گفت: در ادبیات جاری آموزشی، دروس به دو بخش تخصصی و عمومی تقسیم شده اند که درس‌های تخصصی در هر رشته‌ای مشخص است و سایر دروس مانند معارف اسلامی، ادبیات فارسی، زبان انگلیسی، جزو دروس عمومی قرار می‌گیرند. همین عنوان دروس عمومی این تصور را برای دانش آموزان ایجاد می‌کند که این گروه از درس‌ها از اهمیت کمتری برخوردار هستند. اما واقعیت امر این است که این دروس نه تنها از اهمیت کمتری برخوردار نیستند بلکه می‌توانند در زندگی هر فردی بسیار تاثیرگذار نیز باشند.

کارشناس آموزش و پرورش تاکید کرد: این نگاه به موضوع دروس تخصصی و عمومی و سپس سوار شدن سیستم غلط آموزشی روی سیستم عمومی نتیجه اش این می‌شود که ناکارآمدی یادگیری در دانش‌آموزان حاصل شود.

فرجی خاطرنشان کرد: دانش آموزان رشته ریاضی با شیوه یادگیری فعلی در هوش محاسباتی نمره مناسبی دریافت می‌کنند اما منطق ریاضی آنها نمره پایینی دریافت می‌کند، یعنی دانش آموزان می‌توانستند محاسبه کنند اما علت محاسبه را به درستی نمی دانند. چراکه مطالب به صورت فرمول و تئوریک به دانش آموزان ارائه می‌شود که آنها را از حل مسئله بازمی دارد.

وی افزود: همچنین دانش آموزان رشته علوخ انسانی نیز از دامنه لغوی بالایی برخوردار هستند اما معنای واژگانی آنها ضعیف است. در بسیاری از مواقع افراد در نوشتن یک انشا یا حتی درخواست اعتراضات خود به مشکل برمی‌خورند، در همین رشته هم می‌توان ردپای غلط آموزش را دید.

این کارشناس آموزش و پرورش خاطرنشان کرد: در قسمت دیگر آموزش و پرورش هنرستان کاردانش و فنی و حرفه ای وجود دارد که در این هنرستان‌ها هم همین وضعیت حافظه محوری دیده می‌شود، هرچند در هنرستان‌ها وضعیت بهتر است اما در واقع همین شیوه آموزش حکم‌فرماست. بطور مثال درسی در هنرستان به نام گیاه تزئینی وجود دارد اما دریغ از یک گل و گیاه تزئینی که دانش آموز از نزدیک و به صورت عملی با آن آشنا شود.

فرجی در ادامه گفت: نگاه کلان آموزش و پرورش باید به این موضوع عوض شود، مادامی که نگاه دانش آموزان به کنکور باشد، نمی‌توان مشکلات را حل کرد. همچنین باید مدرسانی تربیت کرد که مهارت آموز باشند و توانایی آموزش مهارت‌ها را به دانش آموزان داشته باشند.

وی با اشاره به اینکه در زمینه تربیت معلمان ضعف های بسیاری وجود دارد، عنوان کرد: دانشگاه فرهنگیان باید در زمینه آموزش معلمان فعال عمل کند و از تدریس دروس نامرتبط به آنها پرهیز و به صورت عملی به آنها آموزش دهد.

فرجی ادامه داد: مادامی که معلم نمی‌تواند مهارتی را انتقال دهد نمی‌توان انتظار ماهر بودن دانش آموز را داشت، باید فضایی را به لحاظ زیرساختی برای این موضوع مهیا کرد.