انکار کودکان کار ادامه دارد

فرستنده: حسین کفایت حقیقی

طی روزهای اخیر اظهارات عجیبی راجع به کودکان کار و خیابان شنیده شده است. معاون اجتماعی سازمان بهزیستی مدعی است طبق آخرین تحقیقات سازمان بهزیستی، ۳۰ درصد از کودکان کار و خیابان در کل کشور و ۷۰ درصد از این کودکان در شهرهای بزرگ از خانواده‌های فقیر نیستند و تعداد زیادی از آنها نیز جزو اتباع بیگانه هستند.

به‌گفته محمد نفریه، فقر اقتصادی، نخستین عامل کارکردن کودکان نیست، بلکه اولین دلیل سوءاستفاده از آنهاست. او گفت: سازمان بهزیستی آدرس همه این کودکان را دارد و در واقع این کودکان ابزار شیادی هستند تا احساسات مردم را تحریک کنند و محل درآمدی برای پدر خود یا افرادی که آنها را سرپرستی می‌کنند، باشند و تا وقتی مردم به آنها کمک کنند، ادامه کار کودک را تضمین کرده‌اند.

کودک کار به شکل رسمی و تاییدشده وجود ندارد

روز گذشته نیز یکی از اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس با بیان اینکه کار کودکان در کشور ما محدود و مقطعی است، گفت: پدیده‌ای به نام کودک کار به شکل رسمی و تایید شده در کشور ما وجود ندارد. این پدیده در کشور ما بسیار محدود و مقطعی است. برای نمونه در برخی از روستا‌ها کودکان در تابستان که به مدرسه نمی‌روند به والدین خود درکشاورزی کمک می‌کنند که نمی‌توان از این مساله به عنوان کودک کار اسم برد.

فاطمه آلیا با اشاره به اینکه امسال در بودجه مبلغی برای حمایت از کودکان کار و خیابان در نظر گرفته نشده است، ادامه داد: ما موافق کار کودکان نیستیم و فرهنگ کار کودک در کشور ما وجود ندارد. بنابراین بودجه‌ای برای این مساله در نظر گرفته نشده است.

به اعتقاد این نماینده مجلس در کشور ما به‌دلیل وجود بنیان‌های قوی خانواده دغدغه گسترش این مساله وجود ندارد و این مشکل بیشتر برای کشورهایی است که خانواده در آنها نقش خودرا از دست داده و یا خانواده تک‌والدی رواج دارد.

آلیا افزود: اما به هر حال شهرداری‌ها در بحث متکدیان و خیابان‌گردان می‌توانند رقم یا عددی در این زمینه داشته باشند. همین‌طور امکان دارد در میان برخی از این کودکان کسانی باشند که در تبادل موادمخدر نیز نقش داشته باشند. بنابراین نیروی انتظامی نیز می‌تواند در مورد این مساله آماری داشته باشد. کار کودکان اشاره به بهره‌برداری از کودکان در هر کاری است که کودکان را از دوران کودکی و تحصیل آنها محروم کند و از نظر ذهنی، جسمی، اجتماعی و یا از نظر اخلاقی برای کودک خطرناک و مضر باشد. کار کودک از جانب بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی عملی استثماری در نظر گرفته شده است. کار کودکان می‌تواند شامل کار در کارخانه، معدن، کشاورزی، کمک در کسب و کار والدین، داشتن کسب و کار شخصی یا کارهای نامتعارف باشد. موارد کم‌تر جنجالی و معمولاً قانونی (با بعضی محدودیت‌ها) شامل کار کشاورزی در ایام تعطیلی مدرسه (کار فصلی)، کسب و کار خارج از ساعات مدرسه است. در ایران، قانون حمایت از کودکان کار، هرگونه بهره‌کشی و به‌کارگیری کودکان برای اعمال خلاف را مستوجب مجازات دانسته است.

طبق قانون کار نیز کار کردن کودکان زیر ۱۵ سال ممنوع است. البته کارگران شاغل در کارگاههای خانوادگی که کارفرمای آنها، همسر یا بستگان و خویشاوندان نسبی درجه‏ یک باشند، مشمول قانون کار نیستند. در نتیجه حداقل سن کار در مورد چنین کارگرانی رعایت نمی‏‌شود؛ بر اساس قانون کار اگر یک کارفرما کودک زیر ۱۵سال را به کار بگیرد، متخلف خواهد بود و برای نخستین بار مجازات نقدی، بار دوم مجازات نقدی و حبس و بار سوم علاوه بر این موارد، کارخانه یا کارگاه پلمپ و پروانه کار فرد متخلف ابطال خواهد شد. کودکان کار در ایران به دلایل گوناگون وجود دارند و آمار دقیقی در این زمینه در دست نیست. رشد سازمان‌های مردم نهاد در رابطه با کودکان کار خودگواهی است بر وجود کودکانی که زمانی را که باید در کنار خانواده و یا در مدرسه سپری کنند به کار در خیابان یا کارگاه‌ها مشغولند.

همکاری سمن‌ها و مسئولان دولتی

در همین زمینه، مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان در گفت‌وگو با آرمان گفت: جالب این است که در طول سال‌ها، آمارهای رسمی دولتی از کودکان کار داشته‌ایم، الان هم رسما انکار کودکان کار را داریم. به گفته شیوا دولت‌آبادی، برای کسانی که دغدغه انسانی کودکان کار را دارند، حدفاصل میان ۱۲۸ هزار کودک کار که چند سال پیش اعلام شد و انکار وجود اصولی کودک کار فاصله بزرگی است و این سوال پش می‌آید که این فاصله چطور ایجاد شده است.

او با بیان اینکه حتی اگر یک کودک هم به‌صورت واقعی داشته باشیم، وظیفه‌مان چاره‌اندیشی است، عنوان کرد: به نظر می‌رسد با وجود امکانات پژوهش علمی و عینی درباره چگونگی حضور کودکان در حوزه کار و حضور سازمان‌های مردم‌نهادی که خود را صرف کودکان بازمانده از تحصیل می‌کنند، می‌توان هماهنگی لازم را برای ارزیابی واقعی کودکان کار انجام داد. این فعال حوزه کودک معتقد است زمانی که ارزیابی انجام شود، اظهارنظرها تا این حد نوسان نخواهد داشت و شاهد رو به رو شدن جامعه با این مساله و چاره‌اندیشی درباره آن خواهیم بود.

دولت‌‌آبادی بیان کرد: برای هر چیزی که به رسمیت شناخته شود، مسئولیت به‌وجود می‌آید؛ زمانی که رسمیت نمی‌دهیم از مسئولیت نیز شانه خالی می‌کنیم. مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان اظهار کرد: اگر نخواهیم موضع یکدیگر را تنها نفی کنیم و کنار برویم، چاره این است که همکاری موثر و مفیدی میان سازمان‌های مردم‌نهاد و مسئولان دولتی باشد تا بتواند راهگشای خوبی برای درک وضعیت واقعی این کودکان باشد.

او ادامه داد: اگر معتقدند که این کودکان ابزار شیادی هستند، که تجربه عملی من چنین چیزی را ثابت نمی‌کند، باید کودکان را نجات دهیم و نگذاریم ابزار شیادی باشند. درحالی که تجربه ما نشان می‌دهد که تعداد اندکی از این کودکان ابزار سوءاستفاده هستند و بیشتر آنها به دلیل فقر شدید به دنبال کار هستند. سایت کلمه 26 بهمن ماه