رشد خاموش کودک همسری در سایه فقر
۱۲ آبان ۱۴۰۰
ایسنا/چهارمحال و بختیاری کودک‌همسری پدیده‌ای است که امروزه شاهد افزایش آن به‌ویژه در برخی مناطق هستیم، این پدیده عموما بر اثر فقر اقتصادی، فرهنگی و یا موضوعاتی مانند اعتیاد والدین رخ می‌دهد و بیشترین قربانیان آن نیز دختران هستند، کودک‌همسری در واقع نوعی کودک‌آزاری نیز محسوب می‌شود، زیرا کودک بدون داشتن آمادگی لازم و بدون بهره بردن از دوران شیرین کودکی و نوجوانی وارد زندگی زناشویی می‌شود و این موضوع آسیب‌های بسیاری از لحاظ جسمی، روحی، روانی، عاطفی و… برای او دارد.
به گزارش ایسنا، معمولا در در پدیده کودک همسری دختران مجبور به ازدواج با فردی می‌شوند که اختلاف سنی فاحشی با آن‌ها دارد و این یعنی دو فرد از دو دنیای کاملا متفاوت در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، این مسئله مشکلات بسیاری را در زندگی زناشویی آن‌ها ایجاد می‌کند و حتی ممکن است به کودک‌آزاری و همسرآزاری نیز منجر شود، همچنین احتمال موفق بودن اینگونه ازدواج‌ها بسیار پایین است و در اغلب مواقع این ازدواج‌ها به طلاق، خیانت، طلاق عاطفی و… منتهی می‌شود، افزایش آمار افسردگی، خودکشی و … در دختران نیز از نتایج منفی کودک‌همسری است.
کودک‌همسری درحقیقت نوعی تجاوز خاموش محسوب می‌شود، کودکان عموما در دنیای کودکانه و بازی‌های شیرین این دوران سیر می‌کنند و درکی از زندگی زناشویی و رابطه جنسی ندارند، بنابراین وقتی بالاجبار تن به ازدواج می‌دهند و وارد زندگی می‌شوند، روبرو شدن با حقایق آثار روانی بسیار شدیدی بر آن‌ها خواهد داشت و موجب ایجاد ترس، اضطراب و استرس در آن‌ها می‌شود، همچنین بسیاری از کودکان به دلیل نداشتن آمادگی جسمی لازم در پی بارداری و زایمان متاسفانه جان خود را از دست می‌دهند و یا بارداری بسیار سختی را پشت سر می‌گذارند و این مسائل درواقع یک فاجعه است.
پدیده کودک‌همسری تنها برای دختری که در سن پایین ازدواج می‌کند، خطرآفرین نیست، بلکه اینگونه ازدواج‌ها سلامت جامعه در زمان حال و آینده را نیز تهدید می‌کند، زیرا به دلیل مشکلات فراوان این ازدواج‌ها امکان برقراری رابطه مناسب بین زن و شوهر وجود ندارد و در نتیجه خانواده بر مبنای صحیح خود شکل نمی‌گیرد و فرزندانی که در این خانواده و در میان مشکلات والدین خود متولد شده‌اند نیز دچار آسیب‌های منفی ناشی از این ازدواج می‌شوند، بنابراین آسیب کودک‌همسری در نسل آینده نیز ادامه‌دار خواهد بود.
بنابراین موضوع قابل تامل در پدیده کودک‌همسری نداشتن آمادگی و طی نشدن مراحل رشد دختر است، یعنی حتی اگر همسر دختران نیز بسیار خوب و خوش برخورد باشد، نمی‌تواند زندگی موفق و شادی برای همسر خود آماده کند، زیرا به‌صورت طبیعی ازدواج افزایش مسئولیت افراد را در پی دارد و به‌گونه‌ای زندگی را برای اشخاص به حالت جدی‌تری تبدیل می‌کند و این یعنی کودک به اجبار باید از دنیای کودکانه خود دست بکشد و بدون تجربه دوران نوجوانی و شیطنت‌های آن وارد نقش همسری و مادری شود.
فقر عامل اصلی در شکل‌گیری پدیده کودک همسری
احمدرضا عرب_ روانشناس خانواده در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: امروزه در جامعه موضوع ازدواج با مسئله‌ای مواجه شده که از زمان‌های قدیم وجود داشته است، معمولا در گذشته پسران و مخصوصا دختران در سنین پایین ازدواج می‌کردند و این موضوع به یک مسئله مرسوم و پذیرفته‌شده توسط جامعه تبدیل شده بود، همچنین در زمان‌های گذشته انتخاب شریک زندگی فرد توسط والدین او انجام می‌شد و خود فرد مخصوصا دختران نقشی در انتخاب همسر خود نداشتند.
وی افزود: بنابراین در زمان قدیم افراد مجبور بودند انتخاب والدین برای ازدواج را بپذیرند و به زندگی با او ادامه دهند، البته باید توجه داشت در گذشته فرزندان از ابتدای زندگی به فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی مانند کشاورزی، دامداری، قالی‌بافی، خانه‌داری و… مشغول بودند، بنابراین تاحدودی آمادگی لازم برای ورود به زندگی مشترک در آن‌ها ایجاد می‌شد.
عرب ادامه داد: امروزه باوجود آگاهی‌های بیشتر افراد جامعه و توجه به حقوق افراد متاسفانه هم‌چنان شاهد ازدواج افراد و مخصوصا دختران در سن پایین هستیم و این موضوع آسیب‌های بسیاری را به دنبال دارد، زیرا رسیدن به رشد جسمی، عاطفی، شناختی و اجتماعی از مهم‌ترین موارد در ازدواج افراد است که برای رسیدن به رشد در این زمینه‌ها باید فرد به‌صورت کامل مراحل رشد را سپری کند که این مراحل رشد در سنین مختلف و با گذر عمر اتفاق می‌افتد.
این روانشناس خانواده عنوان کرد: زمانیکه قرار است یک دختر نقش‌های همسری و مادری را بپذیرد باید آمادگی‌های لازم از نظر جسمی، جنسی، عاطفی، شناختی و اجتماعی را کسب کند، دختری که به رشد جسمی لازم نرسیده باشد در انجام وظایف زناشویی، خانه‌داری، بارداری و مادری دچار مشکلات می‌شود، همچنین این فرد در معرض آسیب‌های جسمی و روانی بسیاری قرار می‌گیرد.
وی اضافه کرد: برای انجام وظایف زناشویی لازم است بدن افراد و دستگاه‌های مربوط ساختار مناسب را پیدا کرده باشند و نبود توجه به این موضوع موجب ایجاد صدمات جسمی در فرد و به‌دنبال آن آسیب‌های روانی مانند سردی، حس انزجار و تنفر جنسی، ترس، وحشت و اختلالات جنسی در دختران است که این موضوع می‌تواند پایه‌های ازدواج صورت گرفته را متزلزل کرده و در نتیجه ناسازگاری‌های بسیاری در رابطه زن و شوهر ایجاد کند، قطعا این موضوع مشکلات روانی بسیاری را برای طرفین به دنبال دارد.
عرب یادآور شد: بنابراین دختران برای ازدواج باید به رشد و بلوغ شناختی دست پیدا کنند، زیرا زندگی مشترک نیازمند هوشمندی و مجهز شدن به ابزار منطق، استدلال، تفکر و… است همچنین کسب توانایی فهم و درک متقابل، توانایی حل مسائل و برنامه‌ریزی برای زندگی اهمیت بالایی دارد که معمولا این توانایی‌ها در سن ۱۸ تا ۲۰ سالگی در افراد ایجاد می‌شود.
این روانشناس خانواده تاکید کرد: توجه نکردن به جنبه‌های متفاوت رشدی فرد در موضوع ازدواج قطعا پیامدهای نامطلوبی در پی دارد، زیرا دختری که در سنین کودکی قرار دارد، قادر نیست به توانایی‌های لازم دست پیدا کند، رشد و استقلال عاطفی نیز یکی دیگر از نیازهای ضروری دختران در امر ازدواج بوده، زیرا لازم است فرد توانایی تسلط بر هیجانات خود را داشته باشد و وابستگی بیمارگونه به والدین و سایر افراد نداشته باشد و در نتیجه قادر باشد در کنار همسر خود یک زندگی مستقل و رضایت‌بخش را تجربه کند.
وی تصریح کرد: بسیاری از دختران در سن جوانی نیز به جنبه‌های متفاوت از رشد دست پیدا نمی‌کنند، بنابراین ازدواج دختران در سن پایین نادرست است، معمولا دختران در سنین کودکی و نوجوانی توانایی سازگاری اجتماعی با سایر افراد را نداشته و قادر به داشتن یک ارتباط سالم و موثر با همسر و سایر اطرافیان نیستند، زیرا این افراد هم‌چنان در آرزوهای دوران کودکی قرار دارند و حتی ازدواج را نوعی بازی در نظر می‌گیرد.
عرب بیان کرد: در مصاحبه با دختر کم‌سنی که عقد کرده و درحال سپری کردن مشاوره‌های طلاق خود بود جمله‌ی عبرت‌آموز و تاسف‌بار ” من ازدواج را یک بازی تلقی می‌کردم و تنها مراسم و تشریفات برگزار شده برای من دارای جذابیت بود ” به‌جا ماند و این موضوع نشان می‌دهد این فرد به دلیل داشتن سن پایین هیچ درکی از زندگی مشترک نداشته و پس از مراسم عقد متوجه این موضوع شده است.
این مشاور خانواده گفت: کودکی که فرصت تجربه بازی‌های کودکانه را پیدا نکرده و از این دوران لذت نبرده است، دچار ناکامی‌های بسیاری می‌شود که می‌تواند زندگی آینده او را تحت تاثیر قرار دهد، متاسفانه در پدیده کودک‌همسری که فرد با شخص هم‌سن خود ازدواج می‌کند به دلیل اینکه هیچ‌یک از طرفین به بلوغ لازم دست پیدا نکرده‌اند در زندگی زناشویی دچار مشکلات بسیاری می‌شوند.
وی افزود: همچنین در برخی کودک‌همسری‌ها دختری در سن بسیار کم با فردی در سن بالا ازدواج می‌کند که متاسفانه در برخی مواقع این اختلاف سن به اندازه اختلاف سن دختر با پدر خود است که این دو فرد دارای دو دنیای کاملا متفاوت از یکدیگر هستند و معمولا اینگونه ازدواج‌ها منجر طلاق، افسردگی، فرار، خودکشی و… در دختران می‌شود.
عرب ادامه داد: متاسفانه در برخی مواقع وجود مشکلات مالی موجب شده که افراد ثروتمند و دارای وضعیت مالی مناسب از شرایط بد اقتصادی سایر افراد سوءاستفاده کرده و به‌دنبال ازدواج با دختران کم سن اینگونه خانواده‌ها باشند، در حقیقت در اکثر مواقع دلیل کودک‌همسری فقر است و این یعنی خانواده‌ها اقدام به فروش دختران خود می‌کنند و این موضوع به اشتباه ازدواج قلمداد می‌شود.
این روانشناس خانواده خاطرنشان کرد: بنابراین مسئولان باید با وضع قوانین لازم و همچنین با گسترش آگاهی در جامعه از انجام ازدواج‌های زودهنگام جلوگیری کنند، زیرا بدون پیشگیری از این موضوع آسیب‌های بسیاری بر پیکره خانواده‌ها وارد می‌شود و در نتیجه تمامی جامعه مورد تهدید این آسیب‌ها قرار می‌گیرد.
پدیده کودک‌همسری بیشتر در مناطق محروم و استان‌های کوچک مشاهده می‌شود
مهشید سلیمانی_ دکترای تخصصی جامعه‌شناسی و معاون توسعه پیشگیری سازمان بهزیستی چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: وجود پدیده کودک‌همسری در برخی مناطق ریشه در مسائل فرهنگی و سنتی به‌جا مانده از زمان‌های گذشته دارد، اما امروزه تغییرات اجتماعی زیادی ایجاد شده است، برخی افراد که به موضوع کودک‌همسری و ازدواج در سنین پایین معتقد هستند، برای توجیه این کار به برخی احادیث اشاره دارند درصورتیکه این احادیث مربوط به زمان‌های گذشته بوده است.
وی افزود: همچنین برخی افراد گمان می‌کنند چون براساس مبانی دینی دختران در سن ۹ سالگی به بلوغ می‌رسند آمادگی لازم برای ورود به زندگی مشترک را دارند، اما باید توجه داشت شرایط اجتماعی دچار تغییر شده است و نمی‌توان شرایط ازدواج در سال‌های مربوط به اوایل اسلام را با امروزه یکسان فرض کرد، همچنین فرد باید از لحاظ تمامی ابعاد مانند عقلانی، جسمانی، عاطفی، روحی و روانی برای ازدواج و ورود به زندگی مشترک آمادگی داشته باشد، در حال حاضر نیز براساس قانون جمهوری اسلامی ایران ازدواج در سنین پایین و کودک‌همسری ممنوع است.
سلیمانی ادامه داد: برخی خانواده‌ها نیز به‌منظور کاهش بار اقتصادی برای ازدواج فرزندان خود در سنین پایین اقدام می‌کنند، همچنین متاسفانه در مواردی مشاهده می‌شود که خانواده در ازای رضایت جهت ازدواج دختران خود مبالغی دریافت می‌کنند که این موضوع بسیار دردناک است.
معاون توسعه پیشگیری سازمان بهزیستی چهارمحال و بختیاری عنوان کرد: ازدواج در سن پایین مضرات بسیاری دارد، برای مثال خود فرد دچار آسیب‌های جسمانی، روحی، روانی و عاطفی می‌شود، همچنین کودک‌همسری آسیب‌های اجتماعی بسیاری را در پی خواهد داشت، زیرا احتمال بالایی وجود دارد که اینگونه ازدواج‌ها منجر به خیانت به همسر، طلاق عاطفی و یا طلاق رسمی شوند، یکی دیگر از آسیب‌های اجتماعی ازدواج‌های نادرست تاثیر منفی بر نسل آینده است زیرا زمانیکه والدین رابطه مناسب و گرمی با یکدیگر نداشته باشند، امکان پرورش فرزندانی با روان سالم برای آن‌ها وجود ندارد و ممکن است این فرزندان در آینده به آسیب‌هایی مانند مصرف موادمخدر، افسردگی، اختلالات خلقی و… مبتلا شوند.
وی اضافه کرد: در حقیقت خانواده تشکیل‌شده در اثر ازدواج زودهنگام دارای مبنای خانواده سالم نیست، زیرا شرایط عقلانی، جسمانی، سنی و… باید هنگام ازدواج درنظر گرفته شود و زن و شوهر از نظر این شرایط با یکدیگر اختلاف محدودی داشته باشند، از لحاظ سنی مناسب‌ترین بازه بین صفر تا پنج سال اختلاف مناسب است و اختلاف سن بیش از حد موجب بروز مشکلات بسیاری می‌شود.
سلیمانی یادآور شد: تصمیم‌گیری برای ازدواج توسط خود شخص نیز اگر در سنین زیر ۱۸ سال انجام شود مبنای عقلانی ندارد و بیشتر براساس احساسات اتخاذ می‌شود.
این دکترای تخصصی جامعه‌شناسی در چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: کودک‌همسری موجب می‌شود فرد از زندگی متناسب با سن خود محروم شود، برای مثال نمی‌تواند به‌درستی زمان کودکی، بازی کردن، نوجوانی و… خود را سپری کند، برای مثال در یکی از موارد کودک‌همسری عروس که کودکی بسیار کم سن بود به همراه عروسک خود وارد خانه داماد شده بود و این موضوع به نوعی خشونت جنسی محسوب می‌شود.
وی تاکید کرد: کاهش موضوع کودک‌همسری در حقیقت به مردم و جامعه بستگی دارد و اینکه والدین متوجه شوند ازدواج در سن پایین نوعی خیانت در حق فرزند آن‌ها است، این موضوع نیز به انجام یک فرهنگ‌سازی گسترده نیاز دارد، زیرا بروز چنین وقایعی ریشه در باورها و عقاید سنتی دارد، بنابراین به یک جوشش مردمی نیاز است تا این باورهای غلط ریشه‌کن شود.
سلیمانی بیان کرد: به این دلیل گفته می‌شود که مردم و جامعه در حل مشکلات مربوط کودک‌همسری نقش موثری دارند که در برخی موارد مشاهده می‌شود برای جلوگیری از وقوع پدیده‌ای قانون در نظر گرفته شده و مقابله دولتی انجام می‌شود، آن‌گاه مردم بر انجام آن کار اصرار بیشتری می‌کنند، همان‌گونه که در حال حاضر نیز با وجود ممنوعیت کودک‌همسری هم‌چنان این ازدواج‌ها انجام می‌شود بنابراین باید توسط جامعه و مردم با این موضوع مقابله شده و سعی شود فرهنگ صحیح جایگزین باورهای غلط شود.
معاون توسعه پیشگیری سازمان بهزیستی چهارمحال و بختیاری گفت: متاسفانه پدیده کودک‌همسری بیشتر در مناطق محروم و استان‌های کوچک مشاهده می‌شود و به‌همین دلیل انجام اقدامات کارشناسی مانند آموزش، آگاه‌سازی و ارائه خدمات مشاوره‌ای به والدین می‌تواند در کاهش پدیده کودک‌همسری و از بین رفتن باورهای غلط کمک‌کننده باشد.
وی افزود: والدین باید در زمان ازدواج فرزندان توجه بیشتری برای رفع نیازهای روحی، روانی، عاطفی، جسمانی و… داشته باشند، متاسفانه در مواردی مشاهده می‌شود برخی والدین گمان می‌کنند اینکه فردی از لحاظ مالی در وضعیت مناسبی قرار دارد یعنی امکانات خوشبخت کردن همسر خود را دارد، اما این مسئله باور غلطی است و اگر به سایر نیازها توجه نشود می‌تواند آسیب‌های فراوانی برای فرد و جامعه به همراه داشته باشد.
سلیمانی ادامه داد: بنابراین انجام فرهنگ‌سازی، آموزش، استفاده از گروه‌های مشاوره‌ای جهت آگاه‌سازی والدین از خطرات کودک‌همسری، بیان سیکل رشد فرد برای خانواده و نیاز کودک به سپری کردن دوران کودکی و نوجوانی و… بسیار موثر است، زیرا برخی مواقع والدین تنها به دلیل ناآگاهی به چنین ازدواج‌هایی رضایت می‌دهند.
این دکترای تخصصی جامعه‌شناسی در چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: همچنین باید برای افرادی که در توجیه ازدواج زودهنگام دختران، مبانی دینی و بلوغ دختران در سن ۹ سالگی بیان می‌کنند آگاه‌سازی انجام شود، زیرا مبانی دینی به درک عمیقی نیاز دارند، برای مثال در مبانی دین اسلام بیان می‌شود مرد می‌تواند چهار زن داشته باشد، اما با شرایط بسیار خاص که در اکثر مواقع مردان دارای این شرایط نیستند و در نتیجه نمی‌توانند بیشتر از یک زن داشته باشند، بنابراین باید مبانی دینی به‌صورت کامل و بدون کم و کاست انجام شود در خصوص ازدواج افراد نیز لازم است سایر شرایط برای خانواده‌ها بیان شود.
انتهای پیام
آخرین دیدگاهها