کودکان در ایران با چالش‌های گوناگونی دست و پنجه نرم می‌کنند؛ از اعتراضات اخیر که روح و روان کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد تا تاخیر در بازگشایی مدارس در ایران، آلودگی هوا در شهرهای بزرگ از جمله تهران، مشکلات اقتصادی و معیشتی و بیماری‌های واگیردار همچون آبله میمون و سرخک که در ایران سلامت کودکان را تهدید می‌کند و این بحران‌ها چه تاثیری بر زندگی فعلی و آینده کودکان دارد؟ این سوال کلی ما از «محمدرضا محبوب‌فر» کارشناس حوزه سلامت و بحران‌های محیطی است که مهمان ما در لایو حقوق کودک بودند. این برنامه لایو هر چهارشنبه ساعت ۲۰ به وقت تهران از طریق صفحه اینستاگرام ایران‌وایر منتشر می‌شود
چرا باید زندگی کودکان در ایران همیشه در بحران باشد؟
«محمدرضا محبوب‌فر» به عنوان کارشناس حوزه سلامت و بحران‌های محیطی که شرایط این روزهای ایران را از نزدیک رصد می‌کند، در مورد بحران‌های بهداشتی و درمانی که کودکان با آن مواجه هستند، به «ایران‌وایر» میگوید: «معاون وزارت بهداشت و درمان جمهوری اسلامی، دکتر کمال حیدری گفته‌اند سلامت کودکان ایرانی هم‌تراز با کشورهای توسعه‌یافته است. پاسخ به آقای دکتر حیدری این است که حداقل در مورد بحث بیماری کرونا و همچنین سرخک و بیماری‌های دیگر از جمله هپاتیت، چنین وضعیتی در کشور مشاهده نمی‌شود، همین الان که من با شما صحبت می‌کنم، ایالات متحده آمریکا و بسیاری از کشورهای دنیا، تنها واکسنی که مجوز اضطراری نداشته و مجوز آزمایشی نداشته یعنی واکسن فایزر-بیون‌تک را برای کودکان گروه سنی ۵ تا ۱۱ سال تایید کردند. متاسفانه ما مشاهده می‌کنیم که در خصوص واکسیناسیون کرونا، برخلاف حتی کشورهای همسایه ایران، الان پوشش واکسیناسیون کرونا در گروه سنی کودکان مناسب نیست و هر لحظه امکان اینکه بیماری کرونا مجدداً از طریق ویروس‌های جدیدتر، زیر سویه‌های جدیدتر بازگردد، وجود دارد. دستور بدهید که از کشوری مثل آلمان، واکسن فایزر-بیون‌تک، حداقل برای کودکان وارد شود و در مدارس به کودکان تزریق کنند.»
این کارشناس حوزه سلامت اضافه می‌کند: «در مورد بیماری هپاتیت، هم در دانشگاه‌ها و هم در مدارس، علائمی از بیماری هپاتیت از جمله علائم گوارشی مشاهده می‌کنیم. حتی حدود ۲، ۳هفته پیش صحبت از این بود که در یکی از استان‌های شمالی، بیماری مرموزی در مدارس بین کودکان پیدا شده است. این بیماری مرموز به این صورت عمل می‌کرد که هم علائم تنفس داشت و هم علائم گوارشی. دانش‌آموزان را برای انجام تست PCR برای امیکرون و برای دلتا اعزام می‌کردند که همه منفی شد. وزارت بهداشت و درمان، متاسفانه دارای یک سیستم ثبت داده‌های بیماری در کشور ایران نیست. یعنی از زمانی که کرونا آمد یا حالا بیماری‌هایی که بیشتر چالش امنیتی، سیاسی و اقتصادی ایجاد می‌کنند، متاسفانه ما به آمار این بیماری‌ها دسترسی نداریم. این در مورد کرونا وجود داشت و همین الان هم که دارم صحبت می‌کنم، در مورد این بیماری جدید هم که ۲، ۳ هفته پیش حتی خود مقامات دانشگاه علوم پزشکی، در چند استان شمالی، مطرح کردند و بنده هم در یکی، دوتا از رسانه‌ها اشاره کردم، متاسفانه تاکنون اطلاع‌رسانی نشده است. در مورد سرخک، هم خیلی جالب است که ما این همه مهاجر افغانستانی داریم و از یه طرف گفته می‌شود که بین ۱۰ هزار نفر تا ۵۰۰ هزار نفر مهاجر افغانستانی در هر روز وارد کشور می‌شود که رقم قابل توجهی است؛ از طرف دیگر پروتکل‌های بهداشتی رها شده و رعایت نمی‌شود.»
کودکان ۳۰ میلیون اجاره‌نشین، خانه به دوشان کوچک
بحران‌های معیشتی و اقتصادی از دیگر وجوه چالش زندگی برای کودکان است. محمدرضا محبوب‌فر با تاکید بر گفته معاون وزارت بهداشت و درمان جمهوری اسلامی دکتر کمال حیدری، مبنی بر اینکه سلامت کودکان ایرانی هم‌تراز با کشورهای توسعه‌یافته است و با اشاره به وجود ۳۰ میلیون اجاره‌نشین در ایران میگوید: «فرزندان این افراد چه حالتی در شرایط خانه به دوشی پیدا می‌کنند؟ معاون وزارت بهداشت و درمان اشاره نمی‌کند که با توجه به افزایش قیمت‌ها، تورمی که در حوزه مسکن و اجاره وجود دارد، در شهرهای بزرگ مهاجرت‌های از مرکز به پیرامون را داریم، یعنی روز به روز بر تعداد افرادی که اجاره‌نشین بودند هم افزوده می‌شود و این اجاره‌نشین‌ها به دلیل افزایش چند صد درصدی قیمت اجاره و هزینه اسکان، متاسفانه مجبور به ترک خانه‌های خود شدند و در خانه‌های غیربهداشتی اسکان داده شدند و حتی تبدیل شدند به حاشیه‌نشین و بَد مسکن. در نظر بگیرید که چه این اسباب‌کشی‌های دائمی چه آسیبی به فرزندان و کودکان می‌رساند.»
اثرات جراحی اقتصادی بر کودکان
حذف ارز ۴۲۰۰ هزار تومانی که از مدتی در دولت اجرایی شده و افزایش قیمت کالاهای اساسی را در پی داشته است. دولت در حال حاضر با کسری بودجه مواجه است؛ از سوی دیگر منابع ارزی دولت جمهوری اسلامی ایران، در حال اتمام است و نمی‌تواند تحت عنوان ارز دولتی یا ارز ترجیحی یا همچون گذشته سوبسید و یارانه پرداخت کند. این عضو هیات علمی دانشگاه و متخصص برنامه‌ریزی و توسعه میگوید: «کفگیر دولت جمهوری اسلامی به ته دیگ خورده است. در چنین شرایطی، راه چاره‌ای برای دولت باقی نمانده جز اینکه یارانه تمامی کالاهای اساسی و مواد غذایی را قطع کند. ترکش‌ها یا بازخورد این اقدام اقتصادی دولت یا به نقل خودشان اصلاحات اقتصادی یا جراحی اقتصادی، به ۸۰ میلیون جمعیت کشور خورده است و بخشی از جمعیت این کشور هم طبق پیمان‌نامه کودک، طبق کنوانسیون حقوق کودک که توسط سازمان ملل متحده به آن اشاره شده است. از زمانی که ارز ترجیحی حذف شده است، گرانی‌های عجیب و غریبی در کشور اتفاق می‌افتد. کارشناسان اقتصادی، کارشناسان علوم اجتماعی، جامعه‌شناسان و آسیب‌شناسان همگی در سال گذشته هشدار دادند که حذف ارز ترجیحی، می‌تواند به التهابات اجتماعی در کشور دامن بزند. یعنی وضعیت به نحوی باشد که نرخ‌گذاری مواد غذایی و نرخ‌گذاری کالاهای اساسی در پس حذف ارز ترجیحی به صورت آتش به اختیار تعریف شود. هشدارهایی وجود داشت، به دلیل تحریم‌ها و اینکه مذاکرات وین در حال حاضر به بن‌بست رسیده، دورنمای مثبت و چشم‌انداز مثبتی برای این مذاکرات وجود ندارد، دولت قصد دارد اقتصاد کشور را به گونه‌ای مدیریت کند که نیازی به پول نفت و ارز نداشته باشد. اصلاحات اقتصادی و جراحی اقتصادی ناگهانی در این کشور رخ داده و الان بازخوردش را در جامعه مشاهده می‌کنیم که به صورت اعتراضات مختلف در شهرهای کشور صورت گرفته است که متاسفانه در بین افرادی که جزو معترضین هستند، چه در زمان (اعتراضات به بی‌آبی) در خوزستان، چه الان، بخش اعظمی از جمعیت حاضر کودکان زیر ۱۸ سال هستند. متاسفانه در برخی نقاط کشور، این فضا در حال رادیکال شدن است. از تیراندازی تا انواع شعارهایی که برخی از نیروهای نظامی، برخی از پلیس گرفته تا بسیج، نیروهای نظامی، مردم را تحریک می‌کنند.»
این استاد دانشگاه میگوید: «فضای عمومی جامعه، نباید رادیکال باشد. هم از طرف افرادی که وظیفه آنها تامین امنیت است و هم از طرف افرادی که حق اعتراض به گرانی دارند. خود نیروهای نظامی، اطلاعاتی و امنیتی هم، در واقع خواهان این مساله نیستند که فضای عمومی اعتراضات، به سمت رادیکال شدن و به سمت خشونت و به سمت و سویی حرکت بکند که نشود، کنترل شود. به ویژه که در اعتراضات کودکان ۱۸ سال و زیر ۱۸سال هم داریم که بین معترضین هستند. حتی گفته می‌شود خیلی از این افراد ۱۸سال و زیر ۱۸سال، جزو كادر نیروهای نظامی، پلیس و بسیج بودند. پلیس هم اعلام کرده است که این آسیبی که به کودکان در این اعتراضات وارد شده، چند مورد مربوط به نیروهای بسیج و نیروهای امنیتی و نیروهای یگان ویژه بوده که اتفاق افتاده است.»
کودک خشونت‌دیده در آینده بزهکار است
به گفته محمدرضا محبوب‌فر، هر دو طرف برای حفظ حقوق شهروندی کودکان به عنوان آینده‌ساز کشور هم که شده باید فضای کشور را به سمت آرامش سوق دهند. اگر کودکان امروز خشونتی را تجربه کنند، می‌توانند به صورت انواع ناراحتی‌های روحی و روانی و بدتر، به‌صورت پرخاشگری و به‌صورت خشونت در جامعه بازتولید کنند. این کارشناس بحران‌های محیطی ادامه می‌دهد: «حتی به خاطر کودکان هم که شده، افرادی که بزرگ‌تر هستند، چه در بین مردم معترض و چه در بین نیروهای امنیتی و نظامی، خویشتن‌داری به خرج دهند. البته به نظر می‌رسد نرخ خشونت‌ها کاهش پیدا کرده است. به دلیل حفظ امنیت کشور، به دلیل تمامیت ارضی کشور، معتقد به رادیکالیزه شدن مطالبات و اعتراضات به حق مردم، نیستیم؛ چون در درجه اول، آسیب آن متوجه کودکان و خانواده‌ها است و می‌تواند بازتولید خشونت بکند.»
این استاد دانشگاه در مورد تاثیر خشونت بر کودکان و آثار آن در بزرگسالی میگوید: «در حال حاضر سرقت‌های خرد، خفت‌گیری و گروگان‌گیری و زورگیری، افزایش پیدا کرده و اکثر این افراد هم کودکان زیر ۱۸سال هستند که به آنها سرقت اولی می‌گوییم. با برخی از این کودکان که صحبت می‌کنیم، در عین اینکه درک مشخصی ندارند، می‌گویند، در فضای جامعه بی‌عدالتی‌ها و خشونت‌هایی می‌بینیم و ما هم انتقام می‌گیریم. انتقام و اعتراضشان به صورت سرقت و زورگیری و خفت‌گیری و چیپس و پفک دزدی از فروشگاه‌های مواد غذایی است یا مثلا به خانه‌های مردم ورود پیدا می‌کنند برای دزدیدن چند تکه ماده غذایی؛ درِ یخچال و فریزر و باز کنند و مواد غذایی سرقت می‌کنند.»
تحقیقات ثابت کرده که اگر کودکان در محیط‌های دارای خشونت و پرخاشگری قرار بگیرند، می‌توانند خشونت را بازتولید کنند.
خیلی از این کودکان بزهکار امروز، افرادی بودند که در نقطه‌ای از زندگی خود با پرخاشگری و خشونت یا در محیط کار کودکان کار یا در محیط‌های خانوادگی خود، مواجه بوده‌اند.
نباید اجازه دهیم که این بحث خشونت و پرخاشگری از محیط‌های کار و کف خیابان و محیط خانوادگی، به جمع اعتراضات مردم بیاید.
باید حقوق کودکان در اعتراضات سراسری به رسمیت شناخته شود
این کارشناس بحران‌های محیطی میگوید: «باید یک‌بار برای همیشه طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، حق و حقوق مردم را و حق و حقوق کودکان را در خصوص مطالبات حقوق شهروندی از جمله امنیت قضایی و موارد دیگر، به رسمیت بشناسند. روی صحبتم با عزیزان نیروی انتظامی و پلیس‌های یگان ویژه و بسیج که از خود مردم هستند، است که ببینید، این تجمعات در ابتدا مسالمت‌آمیز آغاز می‌شود؛ حالا درست است که چند شعار ساختارشکن هم سر داده می‌شود. ولی قبول کنید که مردم گرفتار و عصبانی‌اند. تجمعات مردم مسالمت‌آمیز است. شما هم امنیت آن را فراهم کنید و خویشتن‌داری به خرج دهید و به نفع کشور و تمامیت ارضی کشور و به نفع مردم و خود شما نیست که فضای کشور و فضای اعتراضات رادیکالیزه شود.»
آخرین دیدگاه‌ها