طی هفتههای گذشته خبرهایی درباره جذب طلاب در آموزش و پرورش و همچنین اعطای مجوز مشاوره روانشناسی به طلاب حوزه علمیه منتشر شد که با مخالف و انتقاد متخصصان روبرو شد. اکنون گویا قرار است طلابی که مجوز مشاوره میگیرند، در مدارس نیز با همان حکم «مشاور» فعالیت داشته باشند و به دانشآموزان کمک کنند.
تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی ماه گذشته طرحی با عنوان «اصلاح ماده یک قانون تشکیل سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور» را به هیئت رئیسه ارائه کردهاند که بر اساس آن صلاحیت اعطای مجوز مشاوره روانشناسی که اکنون در اختیار نظام روانشناسی و مشاوره کشور است در اختیار حوزههای علمیه و طلبههایش قرار میگیرد.
در بخشی از این طرح آمده که با توجه به اینکه در ۲۵ استان کشور رشته «مشاوره اسلامی» توسط حوزههای علمیه دایر شده و نیز با توجه به مرجعیت دینی حوزههای علمیه و ضرورت استقلال آن، لازم است صلاحیت اعطای مجوز مشاوره با رویکرد دینی و اسلامی به صورت مستقل در اختیار مرکز مدیریت حوزههای علمیه کشور قرار بگیرد.
این طرح با واکنشهای انتقادی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره روبرو شد. اکنون با بیتوجهی مقامات جمهوری اسلامی به هشدارهای متخصصان، بر اساس خبرهای غیررسمی قرار است طلابِ مشاور، در مدارس نیز با همان حکم «مشاور» فعالیت داشته باشند و به دانشآموزان «کمک» کنند.
این در حالیست که سالهاست استخدام طلبهها در مدارس هم در دستور کار حکومت قرار دارد. یوسف نوری وزیر آموزش و پرورش دولت سیزدهم آذرماه گذشته در سفر به قم و دیدار با برخی مراجع حوزه از به کار گرفتن طلاب در مدارس کشور خبر داد.
چند روز پیش از اعلام این خبر توسط وزیر آموزش و پرورش، نیز روزنامه «کیهان تهران» از وزیر آموزش و پرورش خواسته بود که برای «اخلاقمحور کردن آموزش و تربیت» روحانیون را به مدارس بیاورد.
در این مطلب اخلاقمحور کردن آموزش و پرورش با استفاده از «خیل انبوه روحانیون و طلاب جوان برادر و خواهر مومن و با اخلاقی» امکانپذیر نشان داده شده بود. افرادی که به نوشته این روزنامه «در حوزههای علمیه پرورش یافته و با تسلط به علم روز و آشنایی با زبان جوانان میتوانند در مدارس به عنوان متولی نهاد امور تربیتی و پرورشی استقرار داشته و منشأ بسیاری از اتفاقات و اثرات تربیتی شوند.»
طرح جدید نمایندگان مجلس شورای اسلامی که هفت ماه پس از خبر وزیر آموزش و پرورش در دستور کار قرار گرفته، نشان میدهد جمهوری اسلامی با «خیل انبوه روحانیون و طلاب جوان برادر و خواهر» روبروست که نمیخواهد و یا نمیتواند هزینهی آنها را از «وجوهات» و منابع سنتی حوزهها بپردازد و به همین دلیل به دنبال اشتغال آنها از جیب دولت است.
متخصصان اما امیدوارند این طرح از دستور کار خارج شود. محمد حاتمی رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور گفته که این سازمان به محض اطلاع از مفاد این طرح، رایزنی خود را برای از دستور خارج کردن این موضوع شروع کرد.
او همچنین گفته که سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور از ضوابط خود در ارتباط با سازمانها، نهادها، دانشگاهها، حوزهها و قوه قضاییه عدول نخواهد کرد و کسانی هم که غیرمرتبط هستند مانند بقیه متقاضیان باید یک مقطع دیگر دریافت یا در آزمون علمی- حرفهای اگر سازمان برگزار کرد، شرکت کرده و مجوز فعالیت در زمینه ارائه خدمات روانشناسی و مشاوره را بگیرند.
«دوگانگی صدور مجوز در یک کشور»، «نداشتن ساختار لازم حوزه جهت نظارت» و از همه مهمتر «غیرتخصصی شدن خدمات مشاورهای» از ایرادهای قانونی طرح اعطای مجوز مشاوره به طلاب است.
طی روزهای گذشته رؤسای شش انجمن حوزه «سلامت روان» در نامهای به محمد قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی خواستند این طرح از دستور کار مجلس خارج شود.
در این نامه آمده بود که «صدور پروانه فعالیت در زمینه روانشناسی و مشاوره روانشناسی (licensure) فرآیندی جدای از آموزش فراگیران است و صِرفِ وجود دورههای آموزشی یک رشته در یک سازمان یا موسسه آموزشی به معنای آن نیست که این سازمانها و موسسات در زمینه صدور پروانه فعالیت نیز ورود کنند. کما اینکه در حال حاضر دانشگاههای سراسری و آزاد متعدد در سطح کشور در حال تربیت گرایشهای مختلف روانشناسی هستند اما طبیعتا و منطقا، نه خودِ دانشگاهها و نه حتی وزارت علوم به امر صدور پروانه فعالیت حرفهای وارد نشدهاند.»
تهمینه کمالیان کارشناس مشاوره نیز درباره بکارگیری طلاب در مدارس به عنوان مشاور گفته که «من فکر میکنم طرحی که در مورد مشاوران در مجلس در حال بررسی است، غیرتخصصی و کارشناسی نشده است چرا که اولین آسیب آن میتواند این باشد که مسائل آموزشی – فرهنگی با دیدگاههای مذهبی – سیاسی آمیخته شود.»
این کارشناس گفته که «دوستانی که این طرح را پیشنهاد دادهاند احتمالا به مدلهای روانشناسی با دیدگاههای مذهبی نگاه کردهاند آنهم بدون توجه به اینکه فارغالتحصیلان این رشتهها اولا باید دورههای آموزشی سختی را در دانشگاهها پشت سر بگذارند و ثانیا تا وقتی که دورههای تخصصی و مشاورههای بالینی را پشت سر نگذارند و کارآموزی نکنند به آنها مجوز کار داده نمیشود.»
تهمینه کمالیان همچنین گفته که «به نظر میرسد این پیشنهاد در راستای ایجاد اشتغال برای طلاب است، گفت: به نظر میرسد مدیران حوزوی بسیار بزرگمنشانه به تحصیلات و اشتغال طلبههای خودشان نگاه میکنند! اگر اینچنین باشد هر دانشگاه و مرکز دیگری هم میتواند بگوید مثلا من میخواهم مجوز دفتر وکالت بدهم درحالی که چنین مجوزی باید بسیار سختگیرانه صادر شود.»
حضور طلاب در مدارس اما به چندین سال قبل و زمان اجرای طرح «امین» برمیگردد. طرح مدارس «امین»، طرحی است که بر اساس آن روحانیون حدود ۳۰ ساعت در هفته، در مدارس فعالیت فرهنگی و تربیتی دارند و برای تحقق این هدف روحانیون باید متناسب با نیازهای پایههای تحصیلی ابتدایی و متوسطه اول و دوم آموزش ببینند و گزینش شوند. طرحی که به گفته حجتالاسلام حسین ملانوری عضو ستاد همکاریهای حوزههای علمیه و آموزش و پرورش طرح «امین» امسال هم در بیش از ۲۰ هزار مدرسه اجرا خواهد شد.
آذر ۱۳۹۸ بود که مدیر «حوزههای علمیه خواهران کشور» از مصوبه شورای معین شورای انقلاب فرهنگی برای استخدام ۱۰ درصدی طلاب در وزارت آموزش و پرورش خبر داد.
طلاب در هشت رشته علوم انسانی (دبیری عربی، مربی امور تربیتی، دبیری معارف اسلامی، آموزگاری ابتدایی، دبیری ادبیات فارسی، دبیری علوم اجتماعی، دبیری تاریخ، دبیری فلسفه) میتوانند در آزمون استخدامی شرکت کنند و در صورت پذیرش در همان رشتهای که قبول شدهاند به استخدام آموزش و پرورش درآمده و به تدریس مشغول میشوند.
بر اساس گزارشی که در اسفند ۱۴۰۰ منتشر شد نیز آموزش و پرورش چندهزار نفر را که آموزشیاران نهضت سوادآموزی، روحانیون و طلبههای حوزه علمیه، خانوادههای «ایثارگر» و حتا تعدادی با هویت مبهم را بجای آموزگاران حقالتدریس در دستور کار قرار داده است. بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی، آموزش و پرورش موظف است نخست از آموزگاران حقالتدریس برای استخدام استفاده کند اما در یک اقدام غیرقانونی بخشی از ظرفیت استخدامی این وزارتخانه به افرادی غیرمرتبط و غیرمتخصص تعلق گرفته است.
در چهار دهه گذشته طلاب و روحانیون به عنوان امام جماعت و معلم پرورشی در مدارس ایران جاسازی شدند اما جمهوری اسلامی بر اساس طرح «مبلّغ معلم» از سال ۹۷ راه ورود طلاب به مدارس کشور را به عنوان «آموزگار» بیشتر هموار کرد.
«مرکز تربیت مبلغ معلم» حوزههای علمیه در تاریخ ۲۰ اسفندماه ۱۳۹۷ در بیست و سومین جلسه هیئت امناء دانشگاه فرهنگیان مطرح و به عنوان مرکز وابسته دانشگاه فرهنگیان با اهداف زیر تصویب شد:
۱. تأمین و تربیت معلمان، مربیان و مدیران مؤمن و متعهد، معتقد به مبانی دینی و ارزشهای اسلامی و انقلابی، دارای فضایل اخلاقی و ارزشهای والای انسانی، کارآمد و توانمند در طراز جمهوری اسلامی
۲. جذب و تربیت نیروهای مستعد از بین داوطلبان حوزوی برادر و خواهر برای ورود به آموزش و پرورش
۳. تربیت صاحبنظران و پژوهشگران متخصص حوزوی به منظور نظریهپردازی تربیت دینی
۴. بهرهگیری از ظرفیت تبلیغی- فرهنگی طلاب در عرصه آموزش و پرورش
۵. جذب و آموزش نیروهای حوزوی برادر و خواهر جهت ارائه راهنمایی و مشاوره در سطح مدارس آموزش و پرورش
پیشتر، وزارت اطلاعات نیز طلاب حوزههای علمیه را استخدام کرده بود و بخشی از این طلاب اکنون مشغول کار در وزارت اطلاعات هستند. دخالت آخوندها و طلبهها در مسائل بهزیستی و فقرزدایی و محرومیتزدایی و حتی فعالیت عمرانی به اسم فعالیت «جهادی» نیز یکی دیگر از انحرافاتی است که در جمهوری اسلامی و برای اشتغال آخوندها و دادن پول مفت به آنها انجام شده است.
آخرین دیدگاهها