گزارشی از درگیری‌های روانی کودکان در ایران؛ «غفلت والدین» و «بلوغ زودرس سیاسی»

08.04.1402 رادیو فردا

یک گزارش تازه میدانی که از سوی روزنامه «اعتماد» انجام شده نشان می‌دهد که ناامنی یا درگیری روانی، درصد بالایی از کودکان ایران را در یک سال گذشته درگیر خود کرده و فقر روزافزون در کشور نیز مسئله کودک‌آزاری در ایران را تشدید کرده است.

در این گزارش تحقیقی که روز سه‌شنبه ۶ تیر منتشر شده، از قول فعالان حقوق کودک تأکید شده فشار حکومتی که باعث درگیر کردن کودکان زیر سن قانونی با سیاست شده و باعث جان‌باختن کودکان نیز شده، در دسته کودک‌آزادی قرار می‌گیرد.

روزنامه «اعتماد» می‌نویسد: «به این بلوغ زودرس سیاسی کودکان، می‌توان ده‌ها مورد پرتکرار دیگر را هم اضافه کرد که در یک دهه گذشته سال به سال بر شدت آنها افزوده شده است؛ از بالارفتن آمار کودکانی که تن به عمل‌های زیبایی می‌دهند تا ممنوعیت از تحصیل کودکان و کودکان کار و چندین و چند دسته دیگر.»

در ادامه گزارش نیز آمده است که «تصاویر و فیلم‌های منتشرشده از مدارس و دانش‌آموزان ایران در یک‌سال گذشته از یک طرف و همچنین روایت بسیاری از معلمان مدارس از سمت دیگر، نشان از درگیری ذهنی کودکان ایران حتی در مدارس ابتدایی دارد و تعدادی از آنها بازداشت شدند.»

«اعتماد» به عنوان نمونه به یک مدرسه‌ ابتدایی دخترانه در شرق تهران اشاره کرده و می‌نویسد، روایت یکی از معلمان به این صورت است که «پس از درگیری پیش‌آمده، از دانش‌آموزان خواستم که ذهن خود را درگیر این مسائل نکنید و از زندگی لذت ببرید. … که یکی از آنها به من گفت خانم درست می‌گویی ولی کاش می‌توانستیم از زندگی لذت ببریم.»

این معلم افزوده است: «من به آنها گفتم که در همه مدارس دنیا پوشش مشخصی برای دانش‌آموزان وجود دارد اما در جواب همه می‌گفتند که خانم لباس‌های آنها قشنگ و راحت است و مثلاً برای ما نیست.»

پس از آغاز اعتراضات «زن زندگی آزادی» بسیاری از دبستان‌ها و دبیرستان‌ها در سراسر ایران، تبدیل به یکی از کانون‌های اصلی اعتراضات شد. دانش‌آموزان علاوه بر حضور بدون حجاب اجباری در فضای مدرسه و خارج از آن، شعارهای تندی علیه حکومت سر دادند و قاب عکس‌های رهبر کنونی و پیشین جمهوری اسلامی را در کلاس‌های خود شکستند.

برخوردهای خشن مأموران حکومتی با شمار زیادی از دانش‌آموزان ایرانی مدت‌ها خبرساز بود. پس از آن نیز بیش از پنج ماه مسمومیت مشکوک در مدارس ایران به تعداد زیادی از دانش‌آموزان ضربه روانی زد اما بسیاری از مسئولان و رسانه‌های جمهوری اسلامی آن را به «بدحالی» بر اثر «هیستری عمومی» تقلیل دادند.

گزارش روزنامه «اعتماد» در ادامه از قول محمدرضا حیدرهایی، سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، خبر می‌دهد که هم‌اینک پرتکرارترین کودک‌آزاری در ایران، «غفلت والدین» است که ریشه در فشار اقتصادی دارد.

او توضیح می‌دهد که مددکاران پس از بررسی متوجه شده‌اند که والدین به دلیل فشار اقتصادی مضاعف مجبور به کار تمام‌وقت هر دو نفر هستند که نتیجه آن تنها ماندن کودک یا کودکان در خانه است.

این مسئول بهزیستی اضافه می‌کند که «در موارد زیادی هم مشاهده شده که رها کردن چندین کودک به حال خود بوده است؛ اینکه کودکی ۱۲–۱۰ ساله مسئول نگهداری برادر یا خواهر ۶–۵ساله‌اش شود تا والدین از کار برگردند. این موضوع یعنی وادارشدن بسیاری از خانواده‌ها به کار تمام‌وقت زن و شوهر و ناتوانی خانواده‌ها در تأمین هزینه‌ها … در یک دهه گذشته حادتر شده است.»

گزارش این روزنامه سپس از رایج‌شدن برخی رفتارهای مربوط به آرایش و عمل‌های زیبایی در کودکان، خواسته‌های غیرمعقول والدین از مربیان ورزشی کودکان خود، و عادی‌شدن زباله‌گردی کودکان به عنوان دیگر موارد فزاینده کودک‌آزاری در ایران نام می‌برد.

طاهره پژوهش، مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان، همچنین به «اعتماد» می‌گوید که نام‌بردن از کودکان کار که در رسانه‌های جمهوری اسلامی رایج است، «کار نادرستی» و می‌افزاید: «به عنوان مثال بچه‌ای بود که در برنامه «سپیدوسیاه» زمان شاه اسم او را بردند و بعدتر باعث شد که این فرد برود شکایت کند» اما اکنون رسانه‌ها با «بی‌احترامی» به کودکان، نام آنها را در برنامه ذکر می‌کنند.

در مدت اخیر، قانونی به نام «قانون حمایت از اطفال و نوجوانان»، پس از حدود ۱۶ سال بحث و بررسی، به تصویب رسید اما روزنامه «اعتماد» در بخش بزرگی از گزارش خود به عملی نشدن و بی‌نتیجگی تصویب این قانون در مهار کودک‌آزاری در ایران پرداخته است.