در تقابل با پیمان‌نامه «حقوق کودک»؛ جمهوری اسلامی با «راهیان نور» کودکان را در معرض خطر قرار می‌دهد

 

۱.اسفند.۱۳۰۲صدای آمریکا

با وجود تعهدات بین المللی جمهوری اسلامی ایران به پیمان‌نامه «حقوق کودک» و لزوم در معرض خطر قرار ندادن کودکان، مقام‌های حکومت ایران از اعزام «صدها هزار» دانش‌آموز به اردوهای «راهیان نور» خبر داده‌اند. در ماده‌های متعددی در «پیمان‌نامه حقوق کودک»، که جمهوری اسلامی هم به اجرای آن متعهد شده، حق کودکان بـرای دریافت حمایـت در مقابـل انجـام هرگونـه کاری کـه بـرای آن‌ها خطرنـاک باشـد، یـا بـرای سلامتی یـا رشـد جسـمی، روانـی، معنـوی، اخلاقـی یـا اجتماعـی کـودک مضر باشـد بـه رسـمیت شناخته شده است. هر ساله تصادف یا سرنگونی وسایل نقلیه حامل دانش‌آموزان، مواجهه کودکان با مناطق جنگی و شنیدن روایت‌هایی ایدئولوژیک حکومت از مرگ انسان‌ها در جنگ از جمله موضوعاتی بوده که در پی این اردوها گزارش شده که به گفته روانشناسان آسیب‌های روانی برای کودکان به دنبال دارد. این درحالی است که براساس گزارش رسانه‌ها در ایران، در سال‌های گذشته بیش از ۱۰۰ نفر از دانش‌آموزان در جریان این اردوها کشته شده و تعداد زیادی نیز دچار آسیب‌های جسمی و حتی نقص عضو شده‌اند. ایمان یاراحمدی، دبیر اجرایی قرارگاه «راهیان نور» جنوب، پیش‌بینی کرده که ۴۰۰ هزار دانش‌آموز در قالب اردوی راهیان نور از ابتدای بهمن تا ۲۲ اسفند به مناطق جنگی در جنوب کشور اعزام شوند. رضا مرادصحرایی، وزیر آموزش و پرورش جمهوری اسلامی، هم در آبان ماه سال جاری اعلام کرده بود که امسال یک میلیون دانش‌آموز به کاروان‌های «راهیان نور» اعزام خواهند شد. از سوی دیگر، علی موحدی، مدیر کل آموزش و پرورش استان بوشهر، هم روز ۲۹ بهمن اعلام کرد که با مشارکت سپاه پاسداران در این استان ۱۱ هزار دانش‌آموز مقطع متوسطه در سال جاری به اردوی «راهیان نور» اعزام شده‌اند. این در حالی‌ست که پایگاه داده‌های باز ایران در مردادماه سال جاری در گزارشی درباره آمار سالانه بازدید «راهیان نور» از مناطق جنگی، آمارهای مراجع ذیربط در این‌باره را «به شدت اغراق آمیز و عددسازی شده» اعلام کرد. با وجود وقوع رویدادهای تلخی همچون کشته‌شدن سه دانش‌آموز استان خراسان‌ رضوی در بهمن ۱۳۹۰، واژگونی اتوبوس و جان باختن ۲۶ دانش‌آموز دختر بروجنی در مهر ۱۳۹۱ یا کشته شدن ۲ دانش‌آموز شاهرودی در واژگونی اتوبوس هنگام بازگشت در آبان ۱۳۹۱ موجب بروز انتقادات بسیاری به برگزار کنندگان این اردوهای تبلیغاتی شد اما این «ارابه‌های مرگ» هیچگاه متوقف نشدند. راهیان نور، نام ستاد و مجموعه‌ای نظامی با رویکرد فرهنگی – تبلیغاتی زیر نظر ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی است که به صورت سازمانی ریاست آن را همزمان رئیس «بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس» بر عهده دارد و فعالیتش بر ایجاد تسهیلات بازدید افراد از مناطق جنگ ۸ ساله ایران و عراق در مناطق جنوبی و جنوب غرب کشور متمرکز است. فعالیت متمرکز «کاروان‌های راهیان نور» کمتر از یک دهه پس از پایان جنگ از سال ۱۳۷۶ آغاز شد، در سال ۱۳۷۷ بسیج دانشجویی و بسیج محلات به تبلیغات گسترده آن پرداختند. ۲۶ بهمن ۱۳۹۶ نیز «سند ملی راهیان نور کشور» به تصویب هیات امنای بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس رسید و ۲۶ فروردین ۱۳۹۷ توسط محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی برای انتشار در روزنامه رسمی ابلاغ شد تا جایگاه ساختاری و حاکمیتی این مجموعه تورهای گسترده تبلیغاتی، مستحکم‌تر شود. پیش از این گزارش شده بود که طبق مصوبه شورای عالی وزارت آموزش‌وپرورش در سال ۱۳۹۰ با هدف ترغیب دانش‌آموزان دختر و پسر برای شرکت در این اردوها، ۸ تا ۱۰ نمره از درس «آمادگی دفاعی» مقطع متوسطه به شرکت‌کنندگان در اردوهای «راهیان نور» تعلق می‌گیرد. اردوهای «راهیان نور» در ساختار تبلیغاتی سپاه پاسداران از اهمیت بالایی برخوردار است. به ویژه از این جهت که سپاه می‌تواند با توسل به آن، بسیاری از زوایای پنهان‌مانده یا مورد انتقاد تاریخ جنگ هشت ساله را توسط «شبکه راویان» مستقر شده خود در این مناطق، آن‌گونه که مطلوبش است، روایت کند. بهره‌برداری ایدئولوژیک حکومت ایران از کودکان در چنین برنامه‌هایی همواره مورد انتقاد نهادهای حقوق بشری قرار گرفته است. با این وجود جمهوری اسلامی همچنان از روش برای پیشبرد اهداف تبلیغاتی خود بهره می‌برد.