کوچه‌پس‌کوچه‌های بازار زیرزمینی «فایزر سقط‌جنین» در ایران

۲۹.آبان.۱۴۰۳ رادیو فردا

کنترل بارداری و یا سقط‌جنین در سال‌های اخیر جزو اقدامات ممنوع در ایران اعلام شده، مگر با مجوزهای قانونی، ولی زیرزمین‌ها همچنان فعال‌اند و سقط‌های پرخطر در آن انجام می‌شود. علاوه بر این، قرص‌های سقط‌جنین هم در بازار در دسترس است؛ ازجمله داروهایی که به اسم فایزر آمریکایی فروخته می‌شود و فروشنده‌ها می‌گویند اثرگذاری‌شان تضمینی است. سال ۱۴۰۰، قانونی تحت عنوان «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» در مجلس تصویب شد که سقط‌جنین را ممنوع و جرم عمومی اعلام کرد. بر اساس این قانون، سقط‌جنین تنها در شرایط خاص و با تأیید کمیسیونی متشکل از «یک قاضی، یک پزشک متخصص متعهد و یک متخصص پزشک قانونی» مجاز است. البته در این قانون به روابط خارج از ازدواج و بارداری‌های خارج از ازدواج قانونی اشاره‌ای نشده است، درحالی‌که بخشی از سقط‌جنین‌ها حاصل این نوع روابط است که در تعریف جمهوری اسلامی از آن به‌عنوان «روابط نامشروع» یاد می‌شود. آمار رسمی وجود ندارد، اما شاید بتوان گفت عمدۀ سقط‌ها حاصل این نوع روابط است و علی‌رغم ممنوعیت‌های گسترده، سقط‌ها همچنان انجام می‌شود؛ چه در مطب‌ها به‌صورت مخفیانه و چه با قرص‌های موجود در بازار سیاه. موج اول سخت‌گیری‌‌ها در این باره هنوز به نتیجه نرسیده بود که رئیس قوه قضائیه سال ۱۴۰۲ دستورالعمل اجرای ماده ۵۶ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت را ابلاغ کرد. طبق این دستورالعمل، سن مجاز بارداری برای صدور مجوز سقط چهار ماه قمری تعیین شد. پس از این مدت، حتی در صورت وجود ناهنجاری‌های شدید جنینی، صدور مجوز سقط امکان‌پذیر نیست مگر در مواردی که ادامۀ بارداری منجر به خطر جدی برای جان مادر شود. با وجود ابلاغیۀ جدید، زنانی هستند که نمی‌خواهند جنین خود را نگه دارند و این موضوع ارتباطی با نوع رابطۀ آن‌ها – شرعی یا غیرشرعی- ندارد. به‌واسطۀ همین نیاز است که بازار عرضه نیز وجود دارد؛ بازاری که اعلام می‌کند قرص‌هایی با بهترین کیفیت و ضمانت سقط را در اختیار مشتریان می‌گذارد. عموم فروشندگان می‌گویند قرص‌هایشان فایزر آمریکایی است و قیمت‌های مختلفی هم برای آن می‌دهند. این گزارشی است دربارۀ پشت‌صحنۀ این بازار و قیمت‌های این دارو با این توضیح که از فروشندگانی که با رادیوفردا گفت‌وگو کرده‌اند، با نام مستعار یاد شده است.