مادر «مریم»: شنیده بودم امسال همه دانش‌آموزان افغان اعم از کارت‌دارها و غیرکارتی‌ها می‌توانند به مدرسه بروند ولی حالا….
پدر «مریم»: فرزندم پسرم که ١٦ ساله است، نان‌آور خانواده است. فقط یک دخترم که ١٢ساله است در این سال‌ها به مدرسه رفته. او امسال باید کلاس چهارم ابتدایی را می‌خواند ولی حالا….
الناز محمدی| مهر امسال که آمد، «مریم» ١٢ساله باید به کلاس چهارم می‌رفت. یک هفته هم رفت اما هفته دوم برای او خوش‌یمن نبود. هفته دوم مهر که آمد، یک روز او به مدرسه رفت و جمله‌ای را شنید که فکرش را هم نمی‌کرد: «مدارکت کامل نیست، نمی‌توانی به کلاس بروی.»
«مریم احمدی»، یک دانش‌آموز افغان در روستای فیروزبهرام اسلامشهر است. او سه‌سال گذشته را به این دلیل که کارت اقامت داشته به یک مدرسه دولتی ایرانی رفته و درس خوانده است اما حالا و به این دلیل که مهلت کارت اقامتش در ایران به پایان رسیده، مدیر مدرسه شهید حقانی به او گفته است که از مدرسه برود و تا وقتی مدارکش کامل نشده، به مدرسه برنگردد.
حالا حال «مریم» خیلی بد است. پدر او دو سالی می‌شود که در زندان است و وضع مالی او و خانواده‌اش خوب نیست. «ماریا تاجیک»، مادر ٤٥ ساله «مریم» که ٥ فرزند دارد به «شهروند» می‌گوید شنیده بوده که امسال همه دانش‌آموزان افغان اعم از کارت‌دارها و غیرکارتی‌ها می‌توانند به مدرسه بروند ولی حالا دو هفته است که دخترش به جای رفتن به مدرسه مجبور شده در گوشه خانه کز کند: «همسرم معراج احمدی ٤٦ ساله است. ما ٥ فرزند داریم؛ ٣ دختر و ٢ پسر. بزرگترین فرزندم پسر است که ١٦ ساله است و نان‌آور خانواده است. فقط یک دخترم که ١٢ساله است در این سال‌ها به مدرسه رفته. او امسال باید کلاس چهارم ابتدایی را می‌خواند اما به دلیل نداشتن مدارک معتبر و هزینه مدرسه، در هفته دوم مهر ماه از مدرسه بیرونش کردند و حالا در منزل است.»
«ماریا تاجیک» از همسرش می‌گوید که در زندان است، از وضع مالی بد خودش و بچه‌هایش می‌گوید: «ما قبلا کارت اقامت داشتیم. چند‌سال پیش در شهریار بودیم و من و شوهرم در کارخانه ظروف یک‌بار مصرف کار می‌کردیم. یک روز خانه‌مان آتش گرفت و همه زندگی‌مان سوخت. مدارک‌مان آن روز در آتش‌سوزی سوخت. الان هم حتی پول گرفتن مدارک را نداریم. اهالی روستا به ما اخیرا کمک کرده‌اند. ما حتی تلویزیون و وسایل دیگر نداشتیم. اخیرا از طرف چند ایرانی برای ما فرش دست دوم و یخچال و لباس تهیه شد و همچنان در فقر بدی به سر می‌بریم. ما در محله روستای فیروزبهرام زندگی می‌کنیم و منبع درآمد خانواده‌مان، حقوق پسرم با ماهی ٤٥٠هزار تومان است.»
خبر اخراج شدن «مریم» از مدرسه را «معصومه طاهری»، مدیر کلینیک مددکاری اجتماعی اسلامشهر به «شهروند» داد. او گفت که بهزیستی براساس طرح حمایت از کودکان بازمانده از تحصیل، به کلینیک تحت مدیریت او بودجه داده و اخیرا به او اطلاع داده‌اند که در روستای فیروزبهرام اسلامشهر دانش‌آموزی به‌دلیل نداشتن مدرک و هزینه ثبت‌نام از مدرسه اخراج
شده است: «به این دلیل که پدر مریم زندانی است و مادرش با ٥ بچه نمی‌تواند پیگیر تمدید اعتبار کارت اقامت خود و بچه‌هایش باشد، مدیر مدرسه مریم به او گفته تا زمانی که کارت اقامتش را تمدید نکند نمی‌تواند به مدرسه بیاید. من با بخشداری فیروزبهرام هم صحبت کردم و آنها به من گفتند از آگاهی استعلام کرده و آنها گفته‌اند که بی‌گناهی پدر مریم ثابت شده است. وضع اقتصادی این خانواده بسیار بد است و آنها نه خود می‌توانند پیگیر مدارکشان باشند و نه پولی دارند که وکیل بگیرند تا پیگیر کار آنها باشد.»
او ادامه می‌دهد: «بخشدار فیروزبهرام با مدیر مدرسه حرف زده و مدیر به او گفته تحصیل مریم در مدرسه قانونی نیست. من دیروز با مریم حرف می‌زدم و حالش خیلی بد بود. او گریه می‌کرد و می‌گفت در مدرسه به او گفته‌اند فوقش یکی، دو سال به مدرسه نمی‌رود تا مدارکش کامل شود. او بعد از اخراجش از نظر روحی خیلی به هم ریخته است. علاوه بر این او و خواهر و برادرانش سوءتغذیه دارند و حالا وضع بدی پیدا کرده‌اند. ما از این موارد در اسلامشهر باز هم داشته‌ایم، ولی هم ما و هم اعضای بخشداری‌های مختلف با مدیران مدارس صحبت کرده و از آنها خواسته‌اند که تحصیل این دانش‌آموزان را در مدارس بپذیرند و آنها هم قبول کرده‌اند ولی مدیر مدرسه مریم به هیچ وجه تحصیل او را تا قبل از تمدید اعتبار کارت اقامتش قبول نمی‌کند.»
مسئولان وزارت آموزش و پرورش اما می‌گویند که ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی بدون داشتن مدارک هویتی و اقامتی ممنوع است. «خلیل‌الله بابالو»، قائم مقام وزیر آموزش و پرورش در امور بین‌الملل در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید که آموزش و پرورش مواردی مانند دانش‌آموز اسلامشهری را موردی بررسی و پیگیری می‌کند و توضیح بیشتر در این‌باره را به «محسن عسگری»، مسئول امور تحصیلی اتباع خارجی وزارت آموزش و پرورش واگذار می‌کند. او در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید که ثبت نام و تحصیل دانش‌آموزان اتباعی که وجه هویتی ندارند در مدارس ایران ممنوع است: «دانش‌آموزانی که کارت اقامت و برگ هویت مشخصی ندارند نمی‌توانند در مدارس ثبت‌نام کنند چرا که این دانش‌آموزان بعدا می‌خواهند ارتقا پیدا کنند؛ مثلا آنها می‌خواهند دیپلم بگیرند، دانشگاه بروند و … به هرحال آنها باید کارنامه و مدرک تحصیلی تحویل بگیرند و باید مدارک هویتی مشخص داشته باشند. از نظر قانونی مشکل‌ساز است. از طرف دیگر آموزش و پرورش سیستم سناد دارد که دانش‌آموزان اتباع در آن ثبت نام می‌شوند و کد یونیک می‌گیرند؛ همان‌طور که دانش‌آموزان ایرانی باید برای ثبت‌نام در مدارس حتما کد ملی داشته باشد وگرنه سیستم آنها را نمی‌پذیرد، کل اتباع خارجی هم باید کد یونیک داشته باشند و تا این کد را نداشته باشد دانش‌آموزان و به‌ویژه دانش‌آموزان ابتدایی در مدارس ثبت‌نام نمی‌شوند و البته کتاب هم برایشان صادر نمی‌شود. از طرف دیگر اگر این دانش‌آموزان در مدرسه دچار حادثه‌ای شوند، از نظر بیمه و … دچار مشکل می‌شوند.»
او ادامه می‌دهد: «ما در بحث هویتی این دانش‌آموزان دخالتی نمی‌کنیم. وزارت کشور و اداره کل اتباع آن مشخص می‌کند و موضوع هویتی اتباع خارجی را دنبال می‌کند و به ما هم ابلاغ کرده که اتباعی که مدارک هویتی ندارند، ثبت‌نامشان در مدارس ممنوع است. موضوع دیگر این است که دانش‌آموزانی که برگه هویتی دارند، منطقه سکونتشان هم مشخص است و به لحاظ این برگه مدام رصد و کنترل می‌شوند و البته هرگونه خدمات بهداشتی و آموزشی هم براساس این برگه هویتی به آنها داده می‌شود. بنابراین دانش‌آموزی که برگه هویتی دارد باید در استان و شهری که در این برگه ثبت شده بماند و آموزش ببیند و نمی‌تواند در رفت‌وآمد باشد. حالا با توجه به این‌که درحال حاضر از ٣٢ استان ١٤ استان مجاز برای سکونت اتباع خارجی وجود دارد و سکونت آنها در مابقی استان‌ها به دلایل امنیتی و … ممنوع است، داشتن اوراق هویتی و کارت اقامت لازم است و حتی وقتی اعتبار این کارت‌های اقامت هم تمام شود تا تمدید نشود، ثبت‌نام هم صورت نمی‌گیرد.» عسگری می‌گوید اقدام بعضی مدیران مدارس هم که دانش‌آموزان اتباع بدون کارت را ثبت‌نام می‌کنند، وجهه قانونی ندارد: «این شیوه کدخدامنشانه و دور از قانون است چرا که به آنها ابلاغ شده که افراد بدون کارت اقامت را ثبت‌نام نکنند و وقتی از مهلت اعتبار کارت اقامت آنها، مدت کمی مانده به خانواده‌های این دانش‌آموزان اعلام کنند.» به گفته او یکی از دلایل تمدید نشدن کارت اقامت بعضی مهاجران افغان در ایران، وجهی است که از آنها گرفته می‌شود: «برای تمدید کارت‌های سالانه آمایش این افراد برای هر نفر ٢٠٠ تا ٣٠٠هزار تومان و برای گذرنامه هم نفری ٤٠٠ تا ٥٠٠هزار تومان هر ٦ ماه گرفته می‌شود و چون این افراد عمدتا از نظر مالی ضعیف‌اند، کارت‌های اقامت‌شان را تمدید نمی‌کنند یا جای دیگری ساکن می‌شوند، غافل از این‌که اگر محل سکونتشان در کارت اقامت، تهران نوشته شده، مثلا نمی‌توانند در قم امکانات آموزشی و … دریافت کنند.»
عسگری درباره دستور مقام معظم رهبری درباره لزوم تحصیل دانش‌آموزان اتباع کارت‌دار و غیرکارت‌دار در مدارس ایرانی هم می‌گوید: «بعد از دستور مقام معظم رهبری در این‌باره، ما بلافاصله پیگیری کردیم و هیأتی از وزارت کشور، بهداشت، آموزش و پرورش و مسئولان فناوری و اطلاعات این وزارتخانه‌ها تشکیل و موضوع بررسی شد. در جلسات ما و براساس اعلام مسئولان وزارت کشور قرار شد افرادی که فاقد برگ هویت هستند، به دفاتر کفالت مراجعه کنند و دو معرفی‌نامه بگیرند، یکی برای مراکز بهداشتی چون عمدتا این دانش‌آموزان، کودکان خیابانی و کارند و از نظر بهداشتی باید معاینه شوند و هم برگه مربوط به امور تحصیلی. به همین دلیل وزارت کشور یک دوره ٥ روزه را تعیین کرد که اتباع بدون کارت و برگه‌های هویتی می‌توانستند به دفاتر کفالت مراجعه کنند. همان زمان قرار شد که برای جلوگیری از شیب مهاجرت از افغانستان به ایران، این دوره تمدید نشود. البته باز هم در همان ٥ روز ما شاهد بودیم که مهاجرت افغان‌ها از کشورشان به ایران زیاد شد چون شنیده بودند که در این ٥ روز می‌توانند کارت اقامت و … بگیرند. در همین دوره ٤٨هزار دانش‌آموز ثبت‌نام شدند.»
مسئول امور تحصیلی اتباع وزارت آموزش و پرورش می‌گوید که «فعلا کارت اقامت جدیدی برای دانش‌آموزان اتباع صادر نمی‌شود، مگر این‌که دوباره وزارت کشور ابلاغیه‌ای را بدهد و اعلام کند که این افراد می‌توانند در مراجعه به دفاتر کفالت، کارت هویت بگیرند، در این صورت ما هم می‌توانیم آنها را ثبت‌نام کنیم.» شهروند 30 مهر
آخرین دیدگاه‌ها