چهره‌ها و گفت‌وگوها
به‌قلم احسان منوچهری ـ رادیو بین المللی فرانسه (rfi) تاریخ پخش شنبه ۳۱ اکتبر ۲۰۱۵
دکتر عبدالکریم لاهیجی، رییس فدراسیون بین‌المللی جامعه های حقوق بشرRFI/Persian
میهمان این هفتۀ “چهره‌ها و گفت‌وگوها” حقوقدان، وکیل دعاوی به‌ویژه در زمینۀ دفاع از حقوق و آزادیهای انسانی و اساسی، رئیس «جامعۀ دفاع از حقوق بشر در ایران» و رئیس «فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر» (FIDH) است. با این سخنان شاید نیازی به معرفی بیشتر میهمان این گفت‌وگو، دکتر عبدالکریم لاهیجی نباشد.
این گفت‌وگو را با اشاره به اعطای نشان “لژیون دو نور”، بر جسته ترین نشان دولت فرانسه، به او آغاز می‌کنیم. این نشان از سوی رئیس جمهوری فرانسه، فرانسوا هولاند، طی مراسمی در کاخ الیزه در روز جمعه 6 نوامبر/ ١٥ آبان بر سینۀ او نصب خواهد شد.
عبدالکریم لاهیجی در این باره می‌گوید: «فرمان اعطای این نشان در روز ٣١ دسامبر ٢٠١٤ به امضاء رسیده است و نماد قدرشناسی دولت و ملت فرانسه است. من امیدوارم که فرانسه همواره نسبت به ارزش‌های وابسته به حقوق بشر و شهروند وفادار بماند و من نیز به عنوان یکی از مدافعان این حقوق در خور و لایق این قدرشناسی باشم.» وی یادآوری می‌کند که فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر و خود وی به عنوان رئیس آن سازمان همواره با ریاست جمهوری فرانسه در تماس‌اند تا توجۀ او را به نقض حقوق بشر در کشورهای مختلف جلب کنند و از او بخواهند در دیدار با همتایان خود ضرورت احترام به این حقوق را به آنان یادآوری نماید.
همزمان با این گفت‌وگو، پارلمان اروپا جایزۀ معروف ساخاروف را که پیش از این به نسرین ستوده، حقوقدان و از مدافعان حقوق بشر در ایران و نیز جعفر پناهی، سینماگر ایرانی اعطا کرده بود، به وبلاگ نویس سعودی “رائف بدوی” اهدا کرد. این شهروند سعودی که از سه سال پیش در زندان به‌سر می‌برد، سال گذشته به اتهام “توهین به اسلام” به ١٠ سال زندان و ١٠٠٠ ضربه شلاق محکوم شد. عبدالکریم لاهیجی در این بارۀ روابط میان کشورهای اروپائی و از جمله فرانسه با عربستان سعودی را بشدت مورد انتقاد قرار می‌دهد و می‌گوید: «جامعه بین‌المللی چگونه می‌تواند بپذیرد که انسانی را تنها به دلیل گفتار او به ١٠ سال زندان و ١٠٠٠ ضربه شلاق محکوم کنند و از همین رو جای خوشبختی است که اگر کشورها به وظایف خود در زمینۀ حفظ حقوق جهانشمول بشر عمل نمی‌کنند، پارلمان اروپا که نمایندۀ مردم است به این امر توجه دارد.»
عبدالکریم لاهیجی یادآوری می‌کند که حقوق بشر و بطور کلی حقوق همواره در حال تحول است و «این دولتها هستند که باید حقوق خود را با ارزش‌های بنیادین حقوق بشر منطبق کنند.» بگفتۀ وی «در هیچ آئینی، درهیچ فلسفه ای، در هیچ مکتب سیاسی شلاق زدن یک امر انسانی تلقی نمی‌شود. دنیا نمی‌پذیرد که یک انسان بدلیل گفتار وی و یا بهر دلیل دیگری مورد مجازاتی قرار بگیرد که تولید درد کند. چنین مجازاتی بر اساس کنوانسیون بین‌المللی ضد شکنجه، شکنجه نام دارد. حال اگر درعربستان سعودی یا در ایران بر پایۀ قانون، قانون شرعی و یا حد شرعی شکنجه جائز شمرده شود، صورت مسئله تغییر نمی‌کند. در دنیا از ١٩٧ کشور عضو سازمان ملل متحد، تنها ده پانزده کشور و از جمله ایران و عربستان سعودی هستند که هنوز به این کنوانسیون نپیوسته‌اند.» و ابراز امیدواری می‌کند «که این کشورها نیز تاسی به کشورهای پیشقدم در این زمینه نمایند و بپذیرند که در بسیاری موارد باید نسبت به نسخه هائی که برای مردم خود پیچیده اند، تجدید نظر نمایند.»
به‌گفتۀ وی در جوامع مرد سالار و جوامعی که در آنها مذهب حکم ایدئولوژی حکومتی به‌خود گرفته است «از دین و مذهب استفادۀ ابزاری می‌شود» و به این بهانه برابری میان انسان‌ها، میان زن و مرد و یا میان پیروان ادیان مختلف مورد انکار قرار می‌گیرد. عبدالکریم لاهیجی می‌گوید «امروز در دنیائی دیگر، در سرزمین هائی دیگر چه لزومی دارد که ملزومات و قوانین طبیعی دوران گذشته را بخواهیم چهارده قرن بعد به جوامعی که هیچ شباهتی با آن جوامع ندارد تحمیل بکنیم»
در این گفت‌وگو، اما، دکتر عبدالکریم لاهیجی از دوران دانشجوئی خویش و آغاز تلاش برای دفاع از حقوق شهروندان سخن می‌گوید و به سرنوشت ناخوشایند حقوق و آزادیها در ایران از دوران مشروطه تا زمان حاضر اشاره می‌کند.
وی سپس به دگرگون شدن کلی اوضاع در ایران پس از وقوع انقلاب اسلامی می‌پردازد و به عنوان نمونه در حوزۀ کار خود می‌گوید : «روحانیون دادگستری را اشغال کردند و عده ای که نه صلاحیت علمی داشتند و نه صلاحیت اخلاقی بر دادگستری ایران مسلط شدند.» وی یاد آوری می‌کند که «یکی از پیش شرط های قضاوت آنست که قاضی مستقل باشد، مستقل از حکومت و از ایدئولوژی حکومتی… در غیر این صورت صلاحیت اخلاقی برای قضاوت ندارد. پس از انقلاب، شالوده و ساختار دادگستری و کانون وکلا و ضوابط و قواعدی که از اوایل سالهای مشروطیت تدارک دیده شده بود بکل زیر و رو شد و امروز یکی از فاسدترین دستگاههای ایران، دادگستری این کشور است.»
در بارۀ میهمان هفته
دفاع از حقوق بشر انگیزه و هدف زندگی اجتماعی اوست. عبدالکریم لاهیجی چنانکه خود می‌گوید از دوران دبیرستان در اواخر سالهای ٣٠ خورشیدی به دفاع از حقوق بشرعلاقه یافت و با ورود به دانشکده حقوق دانشگاه تهران دراین راه گام زد. وی در این دوران به دلیل فعالیت های سیاسی خود دو بار دستگیر و زندانی شد.
عبدالکریم لاهیجی زادۀ ١٣١٩ در تهران است. او با دریافت دکترای خود در حقوق دقیقا ٥٠ سال پیش کسوت وکالت بر تن کرد و به دفاع از متهمینی که به دلایل سیاسی و عقیدتی تحت پیگرد قرار داشتند پرداخت. عبدالکریم لاهیجی در اواخر دهۀ ٥٠ به اروپا آمد و با عفو بین الملل، فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر و برخی دیگر سازمان‌های فعال در این زمینه تماس گرفت و در بازگشت در جهت سازمان دادن به انجمن‌های ایرانی در‌همین حوزه تلاش کرد.
وی در سال ١٣٥٦ انجمن حقوقدانان ایران را ایجاد کرد و نیز در تاسیس انجمن دفاع از آزادیها و حقوق بشر شرکت فعال جست. عبدالکریم لاهیجی پس از انقلاب اسلامی به روند دادگاههای خودسرانه اعتراض کرد و دو سال بعد ناگزیر به اختفا شد. وی سال بعد ایران را ترک کرد و جامعه دفاع از حقوق بشر در ایران را ایجاد نمود. او سالها معاون فدراسیون بین‌المللی جامعه های حقوق بشر بود و از سه سال پیش ریاست بر این سازمان را بر عهده دارد. او در نوشتن قانون اساسی نظام پس از انقلاب شرکت کرد، اما آن قانون به کنار گذاشته شد و قانون اساسی کنونی جمهوری اسلامی ایران جایگزین آن گردید.
عبدالکریم لاهیجی تا کنون سه کتاب و ده‌ها مقاله حقوقی در نشریات مختلف به چاپ رسانده است.
به نقل از رادیو بین‌المللی فرانسه: http://rfi.my/1MCspRJ
شنبه ۳۱ اکتبر ۲۰۱۵
به این گفت‌وگو در اینجا گوش فرا دهید:
متن فارسی در سامانه‌ی اینترنتی فدراسیون: https://www.fidh.org/article18787
آخرین دیدگاه‌ها