انتخابات در ایران: گفت‌وگو با عبدالکریم لاهیجی
انتخابات مجلس در ایران روز ۷ اسفند ۱۳۹۴ برگزار می‌شود. عبدالکریم لاهیجی، رئیس فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر و جامعه‌ی دفاع از حقوق بشر در ایران، در گفت‌وگو با وب‌گاه فدراسیون به پرسش‌هایی درباره‌ی این انتخابات و تأثیر احتمالی آن در ایران پاسخ داده است.
فدراسیون: آیا انتخابات پارلمانی روز ۷ اسفند به‌شیوه‌ای دمکراتیک و آزاد برگزار می‌شود؟
عبدالکریم لاهیجی: خیر. از زمان به‌قدرت رسیدن رژیم اسلامی، کلیه‌ی انتخابات در ایران با محدودیت شدید برگزار شده است، به‌ویژه به این دلیل که شورای نگهبان پیشاپیش صلاحیت نامزدهای انتخابات را مورد بررسی قرار می‌دهد. این شورا ۱۲ عضو دارد، از جمله ۶ عضو روحانی که از حق رد کردن صلاحیت نامزدها برخوردارند. این ۶ روحانی را رهبر منصوب می‌کند و آنها شورای نگهبان را هدایت می‌کنند.
در آغاز بیش از ۱۲ هزار نامزد برای انتخابات ۷ اسفند ثبت نام کرده بودند، اما اکنون در حدود ۶۰۰۰ تن باقی مانده‌اند که از حق شرکت برخوردارند. شورای نگهبان صلاحیت بسیاری از نامزدها را رد کرد بدون این که آنها از امکان واقعی اعتراض برخوردار باشند.
بنابراین، انتخابات در ایران نه آزاد است و نه مستقیم. این موضوع هم درباره‌ی انتخابات مجلس درست است و هم درباره‌ی انتخابات ریاست جمهوری.
آیا نمایندهگان نظریات و احزاب سیاسی در میان نامزدها وجود دارند؟
عبدالکریم لاهیجی: شخص رهبر که بر قوای مجریه، قانونگذاری و قضاییه ریاست می‌کند، زمانی که درباره‌ی انتخابات آتی سخن می‌گفت، اعلام کرد: «حتی کسانی هم که با نظام مسئله دارند در انتخابات شرکت کنند. این سخن به‌معنای آن نیست که بخواهند کسانی که نظام را قبول ندارند به مجلس بفرستند.» بنابراین، کلیه‌ی نامزدهایی که اکنون در انتخابات شرکت دارند طرفدار رژیم اسلامی هستند. هیچ مخالفی وجود ندارد.
در هر انتخابات قانونگذاری، شماری از نمایندهگان مجلس هستند که می‌خواهند دوباره شرکت کنند و انتخاب شوند، اما نامزدی آنها مورد تأیید شورای نگهبان قرار نمی‌گیرد، زیرا از نظر این شورا کارنامه‌ی آنها در مجلس «بد» بوده است. به‌طورِ مشخص، اگر شورای نگهبان بر این نظر باشد که آنها طی دوره‌ی قبلی نماینده‌گی خود در مجلس از رژیم اسلامی به‌اندازه‌ی کافی حمایت نکرده‌اند، نامزدی آنها در انتخابات تازه تأیید نخواهد شد.
بنابراین، ایرانیانی که در انتخابات ۷ اسفند رأی خواهند داد، حق انتخاب محدودی دارند، چون اکثریت نامزدهای باقی‌مانده حامی روند بنیادگرایی هستند. به‌همین دلیل است که ۴۰۰ تن از دانشگاهیان و دانشجویان در ایران در نامه‌ای که دو هفته پیش منتشر شد، مفید بودن این انتخابات را مورد تردید قرار دادند.
آیا زنان می‌توانند در انتخابات نامزد شوند و رأی بدهند؟
عبدالکریم لاهیجی: بله، نامزدهای زن در دو لیست اصلی اصول‌گرایان و اصلاح‌طلبان وجود دارند. درصد زنان در کلِ نامزدها بسیار کم است، کمتر از ۱۰ درصد.
زنان و مردان پس از رسیدن به سن ۱۸ می‌توانند رأی بدهند.
مجلس در ایران چه نقشی در سیاست بازی می‌کند؟
عبدالکریم لاهیجی: کلیه‌ی قوانینی که در مجلس تصویب می‌شود باید به تأیید شورای نگهبان برسد. اگر ۴ تن از ۶ روحانی عضو شورا که خامنه‌ای منصوب می‌کند با قانونی مخالفت کنند، این قانون تصویب نمی‌شود. بنابراین، مجلس دارای قدرت واقعی نیست، بلکه بیشتر محلی برای حرف و بحث است.
قانونگذاران واقعی در ایران ۶ عضو روحانی شورای نگهبان هستند که رهبر منصوب می‌کند. این نظام در اساس الیگارشی است که ادای جمهوری را در می‌آورد. تفاوت بین نظام‌های ایران و عربستان سعودی فقط در نام است. عربستان سعودی خود را حکومت اسلامی می‌داند و ایران خود را جمهوری اسلامی. اما هر دو دولت‌های دینی و الیگارشی هستند، حتا با وجود این‌که ایران رئیس جمهور و پارلمان دارد.
اما قدرت رئیس جمهور ایران نیز محدود است. حسن روحانی گفته بود می‌خواهد برای انجام اصلاحات در مورد آزادی‌های اساسی، آزادی زندانیان سیاسی و پایان دادن به حبسِ خانگی دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ کروبی و موسوی و همسر موسوی زهرا رهنورد بکوشد، اما از زمان انتخاب او هیچ تغییر مثبتی در این زمینه‌ها رخ نداده است. قوه‌ی قضاییه، اهرم‌های اجرایی قوه‌ی مجریه، پلیس و نهادهای اطلاعاتی توانایی او را برای انجام اصلاحات، اگر به‌واقع بخواهد اصلاحاتی انجام دهد، به‌شدت محدود می‌کنند و همه‌ی این نهادها زیر کنترل خامنه‌ای هستند.
آیا نتایج این انتخابات تأثیری بر زندگی روزمره‌ی ایرانیان خواهد داشت؟
عبدالکریم لاهیجی: اگر نامزدهای اصلاح‌طلب یک چهارم یا یک سوم از کرسی‌های مجلس را در دست بگیرند، به‌حمایت از سیاست بازگشایی رو به جامعه‌ی بین‌المللی ادامه خواهند داد که به گفت‌وگوهای هسته‌ای و آغاز رفع تحریم‌ها علیه ایران انجامید. رفع تحریم‌ها از جمله به ورود داروهای بسیار ضروری و بهبود در وضع زندگی مردم می‌انجامد. اما این انتخابات به‌تنهایی به تغییرات اساسی و آزادی سیاسی در ایران نخواهد انجامید.
آخرین دیدگاهها