تنبیه دانش‌آموزان به بروز رفتارهای انتقام‌جویانه منجر می‌شود

سید محسن ایوبی در گفت‌وگو با ایسنا افزود: از آنجا که از طریق رفتارهای تشویق آمیز کلامی و غیر کلامی شاهد بیشترین، مؤثرترین و پایدارترین اثر در رفتار دانش آموزان هستیم، در حالی که وقتی دانش آموزی را تنبیه می کنیم، نه تنها به هیچ یک از نیازهای خطری و اساسی او پاسخ نمی دهیم بلکه تعادل حیاتی اش را برهم زده و او را با تجربه ناخوشایندی که همواره از آن گریز دارد مواجه می کنیم، ولو اینکه بطور موقت رفتار مطلوب آن را کنترل کرده باشیم.

وی افزود: دانش آموز اگر از لحاظ درسی و اخلاقی در سطح غیر قابل قبولی باشد باید نقطه مثبتی در وضع رفتار و ظاهر او یافت و از آن بعنوان جای پایی برای تشویق وی استفاده کرد. مثلا ممکن است دستهایش لطیف و یا موی سرش اصلاح شده و مرتب باشد. همچنین ممکن است به تمیزی کفشهایش اهمیت بدهد، یا دفتر و کتاب خود را خوب نگه داری کند. به هر حال باید از همان نقطه مثبت و روزنه کوچک نوری به زندگی تحصیلی دانش آموز تابیده، شخصیت قابل قبولی از او ساخت و زندگی جدیدی را برایش پی ریزی کرد. سرگرمیها و علایق دانش آموز نیز نباید از نظر معلم دور نماید.

وی بیان کرد: مقداری توجه و تحسین برای هر کسی مفید است، چون انسان نیاز به تایید و احترام دیگران دارد و می خواهد در هر کاری که فعالیت می کند دیگران کوشش او را قدر بدانند و برایش ارزش قائل شوند. منتها برای سرآمد شدن یا برجسته شدن و  دریافت تحسین باید کوشش بیش از حد متعارف داشته و البته به موازات کوشش آمادگی و استعداد آن فعالیت ویژه هم باید در انسان باشد.

ایوبی اظهار کرد: دانش آموز باید عمل خوب را بر پایه عمل به وظیفه شخصی و اجتماعی و بدون توقع داشتن پاداش انجام دهد، ولی والدین به این عنوان که فرزندشان فردی وظیفه شناس است او را تشویق کنند. تشویق بهتر است صورت مالی پیدا نکند بلکه اولا کودک باید خواندن نماز را مانند دیگران وظیفه خود بداند و ثانیا تشویق ما از او به عنوان ابزار رضایت از انجام وظیفه اش باشد. یعنی نشان دهیم که از عملش خشنودیم و بعد در مرحله بالاتر به او بفهمانیم که خدا هم از این عمل او راضی است.

وی در رابطه با چگونگی نوع تشویق دانش آموز گفت: تنبیه شدید نوجوانان در قبال انجام رفتار نا مطلوب ممکن است موقتا به حذف آن رفتار در کودک بینجامد، ولی در بیشتر مواقع به بروز رفتارهای جبرانی انتقام جویانه و ضد اجتماعی منجر می گردد و یا مشکلات هیجانی دیگری را به بار می آورد. تنبیه هایی که معلمان بر کودکان روا می دارند از یک طرف مشکلات عاطفی و اختلافات رفتاری را موجب می‌شود و از طرف دیگر رابطه معلم شاگرد آشفتگی ایجاد کرده و امکان بازسازی و ترمیم آن را مشکل و در مواقعی دور از دسترس می سازد.

وی ادامه داد: در چنین شرایطی دانش آموز تصور منفی را که از معلم تنبیه گر دارد. ممکن است به معلمان دیگر، محیط آموزش و حتی فضای فیزیکی مدرسه هم نسبت دهد. معلمان پرخاشگر و هیجانی که از عهده کنترل رفتار خودشان بر نمی آیند با تنبیه های شدید و مکرر آثار سوء در سازگاری شاگردان خود خواهند گذاشت و مقاومت آنها را در یادگیری دروس برخواهند انگیخت.

ایوبی اضافه کرد: بطور کلی انجام یک تحقیق مستلزم هدفهایی است که این هدفها از پیش در نظر هر محققی نقش بسته است، چون تشویق در مدارس راهنمائی بطور مستقیم و غیر مستقیم صورت می گیرد و باید اهداف تحقیق نیز در برگیرنده روشها باشد. لازم به ذکر است که با تشویق دانش آموز قادر به انجام کارها خواهد بود تا فرآیندهای یاد گیری او تقویت شده و علاقه به حل مسائل پیدا کند.

وی در پایان گفت: از آنجائیکه خانواده ها و مدارس ابتدایی ترین و مهمترین کانون پرورش و تربیت کودکان و نوجوانان هستند، گردانندگان آنها والدین و آموزگاران هستند و اصلی ترین نقش را در این زمینه به عهده دارند، باید با اصول و قوانین تربیت آشنایی کامل داشته باشند و آن را به عنوان احسن بکار گیرند، چرا که اگر این اصول و قوانین بکار برده نشوند نباید در انتظار موفقیت آموزش و پرورش باشیم.