کودک‌آزاران به زودی مفسد فی‌الارض شناخته می‌شوند/ بخشش اولیای‌دم دیگر اثر ندارد

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از صبح توس، سال‌هاست که فریادهای بی‌صدای کودکان تیتر یک رسانه‌ها می‌شود. کافیست در صفحات مجازی سرچ کنیم «کودک‌آزاری»؛ آن‌وقت می‌بینیم چه فجایعی در گوشه و کنار شهر در حال وقوع است.

اورژانس 123 روزانه 20 مورد کودک آزاری را در کشور ثبت می‌کند که با توجه به آمار ارائه شده در استان خراسان رضوی نیز روزانه دو مورد کودک‌آزاری گزارش می‌شود.

«مرگ کودک دوساله»، «عاقبت تلخ کودک 5 ساله»، «آزار کودک چند ماهه توسط پدر»، «جنایت وحشتناک علیه کودک» و غیره؛ بارها چنین تیترهایی را در حوادث دیده‌ایم؛ اما اینکه چرا با وجود قوانین علیه کودک‌آزاری این آمار هرگز کاهش نمی‌یابد جای سوال است!.

عاقبت لایحه حمایت از کودکان چه شد؟

سوالی که بهتر است مجلس شورای اسلامی پاسخ آن را دهد این است که؛ «عاقبت لایحه حمایت از کودکان چه شد»؟.

لایحه‌ای که شش سال است بی‌سرانجام در مجلس مانده که اگر روزی به قانون تبدیل شود، دفتر حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان در قوه قضائیه تشکیل می‌شود و این به نفع کودکان بوده و امید است که کودک‌آزاری کاهش یابد.

سیدمحسن اصغری نکاح، روانشناس و استادیار دانشگاه فردوسی مشهد در گفت‌وگو با صبح توس پیرامون معضل بزرگ کودک‌آزاری در جامعه، اظهار کرد: هر رفتاری که موجب آزردگی و آسیب دیدن و تضییع حقوق کودک شود کودک‌آزاری محسوب می‌شود که این آسیب‌ها می‌تواند جسمانی، روان‌شناختی، هیجانی، جنسی و حتی معنوی باشد.

وی با بیان اینکه در جامعه ما کودک‌آزاری بیشتر جنبه فیزیکی دارد، تصریح کرد: تنبیه بدنی ریشه‌های متفاوتی دارد که بیشتر به ناآگاهی، کمبود مهارت، عدم تعهد و مسئولیت‌ناپذیری خانواده‌ها، نهادها و دولت‌ها مرتبط می‌شود.

اصغری نکاح بیان کرد: وقتی افراد نسبت به کودکان حساس نبوده و متعهد به مراقبت از آنان نباشند و یا مهارتی در قبال کودکان نداشته باشند موارد کودک آزاری پیش می‌آید.

استادیار دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به اینکه کودک آزاری ممکن است پنهان باشد، افزود: برخی مواقع پیش می‌آید که کودک‌آزاری هدفمند نیست و فرد قصد آزار و اذیت کودک را ندارد؛ اما به دلیل عدم مهارت و آگاهی از کودکان غافل شده و موجب آزردن آنان می‌شویم.

مدل‌های جدید کودک‌آزاری در حال افزایش هستند

این روانشناس کودک با ابراز نگرانی از اینکه روز به روز شاهد پیچیده‌تر شدن مسئله کودک‌آزاری هستیم، عنوان کرد: این معضل در گذشته آشکار بود و کودک‌آزاری از روی تنبیهات جسمی و آثار بدنی مشخص می‌شد؛ اما امروزه شاهد مدل‌های جدید کودک‌آزاری هستیم.

اصغری نکاح با اشاره به اینکه امروزه کودکان بسیاری هستند که بیش از حد تحت فشارهای آموزشی قرار می‌گیرند، خاطرنشان کرد: در برخی مدارس کودکان استثمار شده و نظام‌های آموزشی در این مدارس طوری است که گویا می‌خواهند کودک را قالب بزنند و شکل دهند.

وی بیان کرد: البته نظام آموزش و پرورش رسمی کشور در حد نسبتا مطلوبی نسبت به کودک حساس است و تا حد ممکن شرایط مطلوب را برای آموزش کودکان فراهم کرده است؛ اما کمبودها و نقایصی دارد که باید جبران شود چون نظارت در برخی مدارس ویژه و خاص مطلوب نیست.

نظارت ضعیف بهزیستی بر مهدهای کودک

استادیار دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: در برخی نهادهای دیگر همچون بهزیستی، نظارت بر مهدهای کودک بسیار ضعیف است که این یکی از عواملی است که حقوق کودک را تضییع کرده و خواسته یا ناخواسته کودک آزاری را ترویج می‌کند.

غفلت از تربیت کودک نوعی کودک‌آزاری است

اصغری نکاح با بیان اینکه تا می‌گوییم کودک‌آزاری، افکار به سمت یک فرد بیمار روانی می‌رود، عنوان کرد: غفلت از تربیت کودک نوعی کودک‌آزاری است، در واقع نادیده گرفتن حقوق کودکان و تحت فشار روانی قرار دادن آنان چه به صورت تنبیه بدنی و چه به صورت تهدید روانی، نوعی کودک‌آزاری محسوب می‌شود.

این روانشناس کودک با اشاره به رفتار پیامبر اکرم(ص) با کودکان، خاطرنشان کرد: پیامبر گرامی اسلام تاکید داشتند که با کودکان با لطافت و ظرافت و تعهد و مسئولیت‌پذیری رفتار شود تا کودک مسیر رشد طبیعی خود را داشته و در مسیر زندگی دچار آسیب نشود.

در جامعه‌ای که دین حرف اول را می‌زند آزار کودکان شایسته نیست

استادیار دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه در جامعه‌ای که دین حرف اول را می‌زند شایسته نیست چنین وضعیتی باشد، تصریح کرد: هر چه بتوانیم در مسائل کودکان به فرهنگ دینی و آموزه‌های بسیار عالی آن مراجعه کنیم قطعا شاهد کاهش این معضل در جامعه خواهیم بود.

وی افزود: فرهنگ ما نیز فرهنگ شرقی- ایرانی است و ما ایرانی‌ها به عاطفه و مهرورزی معروف هستیم؛ اما به دلیل عدم ترویج این باورها و آموزش ندادن‌ها، دچار این آسیب شده‌ایم.

اصغری نکاح به مسئله توانمندسازی خانواده اشاره کرد و بیان داشت: هر چه ما خانواده‌ها را از لحاظ اقتصادی و معیشتی و در نظر جایگاه پدر و مادر توانمند کنیم کودک‌آزاری کاهش می‌یابد و اگر هم غفلت کنیم روز به روز شاهد رخدادهای انواع جدید کودک‌آزاری می‌شویم.

کودک‌آزاری جزئی از زندگی بشری شده است

این روانشناس کودک با بیان اینکه کودک‌آزاری جزئی از زندگی بشری شده است، اظهار کرد: کم‌فهمی، سوءتفاهم، غرض‌ورزی و بیماری‌هایی که افراد با آن درگیر هستند موجب شده دنیای ما برای کودکان، دنیایی نامناسب باشد.

هشدار!

وی با هشدار نسبت به روند افزایشی این ناهنجاری در جامعه، یادآور شد: ما در ابتدای زنگ خطر هستیم، بنابراین بهتر است از همین حالا این موضوع را جدی گرفته و کودکان را دریابیم.

اصغری نکاح بهترین کار را پیشگیری خواند و افزود: در مسئله کودک‌آزاری اعتماد به نفس، هویت و انگیزه‌های کودک تحت تاثیر قرار می‌گیرد و زمانیکه کودکی در معرض این آسیب قرار می‌گیرد دیگر جبران کردنش سخت است.

استادیار دانشگاه فردوسی مشهد یکی از تبعات کودک‌آزاری را ایجاد ناامنی روانی برای کودک دانست و بیان کرد: کودک آسیب دیده دیگر نمی‌تواند به خانواده، محله و مدرسه خود اعتماد کند در نتیجه دچار اضطراب و افسردگی می‌شود.

وی ادامه داد: این کودک دیگر نمی‌تواند استعدادهایش را شکوفا کند و در آینده فردی مفید باشد در نتیجه جامعه دیگر از موهبت داشتن فرد سالم محروم می‌ماند.

این روانشناس کودک به درمان این کودکان اشاره کرد و بیان داشت: ما آرزو می‌کنیم هیچ کودکی مورد آزار و اذیت نباشد؛ اما چنانچه این مشکل پیش آمد راه‌های درمانی وجود دارد.

لزوم آموزش تربیت کودک در مراکز بهداشت پیش از ازدواج

اصغری نکاح پیشنهاد کرد: بهتر است قبل از ازدواج زوجینی که به مراکز بهداشت می‌روند در رابطه با مسائل مرتبط با کودک نیز آموزش ببینند که این مسئله تنها کار وزارت بهداشت نیست، بلکه کار تمام سازمان‌ها است.

جای خالی وزارت خانواده

وی ابراز کرد: متاسفانه ما وزارتی به نام وزارت خانواده نداریم در حالی که این مقوله آنقدر اهمیت دارد که می‌توان گفت: هر چه بنیان خانواده محکم‌تر باشد کودک‌آزاری کاهش می‌یابد و بالعکس.

مهدی کریمی، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مشهد و وکیل دادگستری در گفت‌وگو با صبح توس، اظهار کرد: طبق تعریف قانونی کودک‌آزاری، ماده دوی قانون حمایت از کودکان و نوجوانان سال 81 عنوان می‌کند هر نوع آزار و اذیت کودکان و نوجوانان که سلامت جسم و روان را به مخاطره اندازد کودک‌آزاری محسوب می‌شود.

وی عوامل منجر به کودک‌آزاری را به سه دسته تقسیم کرد و افزود: یک سری از کودک‌آزاری‌ها ناشی از وضعیت جسمانی خود کودک است که ممکن است مشکل رفتاری و روانی داشته باشد و یا اینکه کودک ناخواسته باشد

کریمی ادامه داد: دسته دیگر به جامعه بر می‌گردد که عواملی همچون فقر اقتصادی، مشکلات فرهنگی، ابهامات قانونی و مشکلات محیط‌های آموزشی و همچنین ضعف باورهای دینی و مذهبی بر مسئله کودک‌آزاری تاثیر می‌گذارد.

این حقوق‌دان اضافه کرد: دسته سوم به وضعیت والدین و سرپرستان برمی‌گردد که به دلیل فقدان مهارت‌های تربیتی، اشتغال مادر، طلاق، اعتیاد و بیماری‌های جسمی و روحی ممکن است کودک‌آزاری رخ دهد.

هنوز خبری از لایحه حمایت از کودک نیست

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مشهد با بیان اینکه قانونی برای حمایت از کودکان در سال 1381 مصوب شده است، عنوان کرد: علاوه بر این قانون، لایحه‌ای در حمایت از کودکان وجود دارد که اردیبهشت ماه سال 88 با 54 ماده قوه قضائیه به دولت داد، دولت مقداری از مواد آن را کاهش داد و به 49 رساند و از آن تاریخ تا به امروز در کمیسیون لوایح مجلس شورای اسلامی برخی از قوانین آن تصویب شده؛ اما بقیه آن همچنان باقی مانده و هنوز اجرایی نشده است.

کریمی خاطرنشان کرد: سال 88 تلاش کردند تا تمام موارد لازم در رابطه با کودک‌آزاری که در قانون سال 81 در نظر گرفته نشده بود را در نظر بگیرند و لحاظ کنند تا مشکلات بسیاری که داشت و در قانون سال 81 در نظر گرفته نشده بود را رفع کنند.

این حقوق‌دان با بیان اینکه علاوه بر قانون سال 81 دو قانون دیگر در رابطه با حمایت از کودکان وجود دارد، عنوان کرد: در اسفندماه سال 72 پیمان‌نامه جامع حقوق کودک را که مصوب سال 1359 است را پذیرفتیم و علاوه بر آن اعلامیه جهانی حقوق کودک نیز جزء قوانین داخلی ما محسوب می‌شود.

کریمی در رابطه با علت باقی‌ماندن لایحه حمایت از کودک در مجلس شورای اسلامی، گفت: دولت، قوه قضائیه و مجلس شورای اسلامی هر کدام رویکردهای خاص خود را نسبت به این مسئله دارند.

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مشهد ادامه داد: زمانیکه این لایحه به مجلس رفت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی عنوان کرد این مواد در حوزه قانون حمایت از کودکان حرف تازه‌ای نمی‌زند.

وی اظهار کرد: لذا مجلس یا دولت و یا قوه قضائیه باید اصلاحاتی در آن انجام دهند که این مسئله در کمیسیون قضایی مجلس در حال انجام است.

مجازات‌هایی که مثمر ثمر نبوده است

کریمی با اشاره به اینکه در قانون‌های جدید حمایت‌های جدید از کودکان شده است، تصریح کرد: در قانون سال 81 موارد مجازات حبس بیش از سه ماه و جزای نقدی بود که این مجازات چندان مثمر ثمر نبود و موجب کاهش این جرم نشد.

این حقوق‌دان اضافه کرد: متاسفانه در آن قانون تعریفی از کودک‌آزاری عنوان نشده بود که خود این مسئله و همچنین وجود قوانین معارض کاری کرده بود که موجب شبهه شده و تعریف درستی از کودک‌آزاری ارائه نمی‌داد.

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مشهد خاطرنشان کرد: در قانون مدنی پدر و مادر این آزادی را دارند که کودک را تنبیه متعارف کنند اما تعریفی از تنبیه متعارف در قوانین ما ارائه نشده است و در عمل والدین رفتارهایی انجام می‌دهند که می‌تواند کودک‌آزاری باشد.

وی تصریح کرد: به عنوان مثال طبق این قانون قاتل نباید پدر مقتول باشد که همین مسئله ممکن است منجر به این شود که هر پدری احساس کند می‌تواند فرزندش را بدون مجازات و قصاص تنبیه کند.

کریمی با تاکید بر اینکه فرق میان تهدید و تنبیه باید در قوانین ما محرز شود تا موجب سوءاستفاده برخی‌ها نشود، اظهار کرد: قوانین در تفکیک این دو شفاف و روشن نیست و قانون هم مرز این دو را مشخص نکرده است که والدین تا چه حد می‌توانند تهدید کنند و تا چه حدی تنبیه.

طرحی جدید به مجلس رفت

در همین رابطه رضا شیران خراسانی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با صبح توس، با ابراز تاسف از کودک‌آزاری‌های اخیر در مشهد، اظهار کرد: متاسفانه اخیرا بحث کودک‌آزاری و جنایت علیه معلولان جسمی و ذهنی و همچنین افراد مسن زیادتر شده است، بنابراین در همین راستا تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرحی را به منظور حمایت کیفری از این افراد آماده و تقدیم هیئت رئیسه مجلس کرده است.

کودک‌آزاران به زودی مفسد فی‌الارض شناخته می‌شوند

نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: در این طرح آورده شده است که اگر این اتفاقات منجر به مرگ این افراد شود این مسئله در حکم افساد فی‌الارض قرار می‌گیرد و مجازاتش قصاص است.

شیران خراسانی با اشاره به اینکه شاید برخی بگویند وقتی مرگ پیش آمد به صورت طبیعی حکمش قصاص است؛ درست است که حکم قصاص است؛ اما پیرامون قصاص دو مسئله وجود دارد؛ یکی اینکه قصاص یک حق شخصی است چون این حق به اولیای دم برمی‌گردد که می‌توانند بخشش کنند و مورد دیگر اینکه اگر مقتول زن یا دختربچه بوده و قاتل مرد باشد اینجا در بحث قصاص باید نیمی از دیه مرد را پرداخت کرد تا آن مرد به قصاص محکوم شود.

مجرمان در انتظار قصاص باشند/ بخشش در کار نیست

وی با بیان اینکه در این طرح یک تبصره به قانون مجازات اضافه می‌شود، عنوان کرد: بر اساس این طرح این جرم از حوزه قصاص خارج شده و در حوزه حدود می‌رود که جرائم غیرقابل گذشت است به این صورت که اگر اولیای دم رضایت دهند باز هم نمی‌شود که فرد مجرم از مجازات معاف شود.

عضو کمیسیون اجتماعی شهر مشهد خاطرنشان کرد: وقتی مجرم به حوزه حدود وارد شود هم تفاضل دیه و هم مسئله بخشش برداشته شده و فرد به عنوان مفسد فی‌الارض به اشد مجازات یعنی اعدام محکوم می‌شود.

شیران خراسانی اضافه کرد: لذا بنده به نمایندگی جمعی دیگر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی این طرح را آماده و تقدیم هیئت رئیسه کرده و از آنچه به کمیسیون قضائی ارجاع داده که در کمیسیون مربوطه در حال بررسی است و سپس امیدواریم در صحن علنی مجلس رای آورد.

وی با بیان اینکه اقدام نمایندگان پیامی است تا همه بدانند مجلس نسبت به این مسئله حساس است، تاکید کرد: این اقدام نمایندگان نشان می‌دهد که حاکمیت و نظام در مقابل افراد مجرم با قاطعیت شدید برخورد کرده و مجرمان بدانند که اگر چنین اتفاقاتی را رقم بزنند به هیچ عنوان جای بخشودگی نیست و حتما به اشد مجازات محکوم می‌شوند.

نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی پیرامون لایحه‌ای که سال‌ها در مجلس مانده است، گفت: کمیسیون قضایی مجلس در حال بررسی مواد این لایحه است که امیدواریم به زودی از طریق کمیسیون قضایی به صحن مجلس ارائه شود.

شیران خراسانی در پاسخ به این سوال که آیا امکان دارد تا پایان سال جاری عاقبت این لایحه مشخص شود، گفت: بله این احتمال وجود دارد؛ هر چند که لوایح مختلف در نوبت هستند؛ اما ما امیدواریم به زودی تکلیف این لایحه مشخص شود.

گزارش: سارا آویشی