سوء تغذیه تهدیدی برای نسل آینده

8/11/1397

به گزارش ایرنا، چندی پیش «احمد میدری» معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در نشست ستاد فرهنگی و اجتماعی مدیریت و ساماندهی آسیب های استان فارس به وجود ۱۵۰ هزار کودک مبتلا به سوءتغذیه اشاره کرده که دولت موفق شده ۶۰ هزار نفر آنان را تحت پوشش خود قراردهد.سبد غذایی کودکان باید روزانه سرشار از مواد مغذی شامل پروتئین‌ها، قندها، چربی‌‌‌ها، سبزیجات، میوه‌ها، حبوبات،

تخم مرغ و لبنیات باشد و نیروی انسانی سالم به عنوان موتور محرک توسعه با پیروی از عادات غذایی متعادل در سنین زیر ۶ سال و شکل گیری رفتارهای تغذیه سالم برای کشور رقم می خورد.
بیش خواری و کم خواری هر دو در الگوی سوء تغذیه کودکان ایرانی به چشم می خورد که هرکدام مخاطرات جدی خود را در سلامت این قشر از جامعه دارد اما آنچه که در سال های اخیر در الگوی سوء تغذیه کودکان برجسته شده چاقی و اضافه وزن است که غفلت از تدبیر بهنگام برای آن نسلی مستعد بیماری را برای کشور رقم می زند.
بر اساس آمارهای منتشره وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی 20 درصد کودکان زیر 2 سال ایرانی چاق هستند و 30 درصد کودکان در پهنه استان ها از اضافه وزن رنج می برند.
همچنین 20 درصد دانش آموزان هفت تا 18 ساله کشور چاقی دور شکمی دارند که این مهم یکی از دلایل اصلی در بروز بیماری های غیرواگیر به ویژه امراض قلبی و عروقی و دیابت در بزرگسالی است.
این درحالی است که آمار اختلالات وزن و کوتاه قدی کودکان ناشی از کم خواری نیز حائز اهمیت است و از سال ها قبل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این راستا مداخلات هدفمندی را پی گرفت.
به گفته کارشناسان بسیاری از آمارهای دستگاه های متولی کشور در زمینه رفتارهای تغذیه ای در سطح کلان به روز رسانی نشده که نقیصه ای جدی است اما با این وجود مداخلاتی که در حوزه سوء تغذیه استان ها صورت می گیرد ارزشمند است و می طلبد که با همسویی لازم در خدمات حداکثر نتیجه حاصل از راهبردها مد نظر تصمیم سازان و بدنه اجرایی حوزه سلامت و رفاه جامعه باشد.
سوء تغذیه از کمبود یا زیادی مواد مغذی نشات بگیرد آسیب زا است و می تواند بستر مخرب و زنجیره ای از معضلات سلامتی را رقم بزند که علاوه برکاهش کیفیت زیست و عمر مفید فرد، هزینه های سربار در حوزه درمان را سبب شود.
کارشناس مسئول واحد تغذیه مرکز بهداشت استان مرکزی گفت: سوء تغذیه مولود نامبارک برهم خوردن تعادل نیازهای غذایی در بدن است که در صورت فقر و یا رسیدن ناکافی مواد غذایی کم خواری و با دریافت کالری بالا و بدخوری اضافه وزن و چاقی را رقم می زند.
«نسرین یادگاری» افزود: بروز و استمرار سوء تغدیه از سنین نونهالی عامل بیماری ها و اختلال در سیستم ایمنی و گوارش بدن است و متابولیسم بدن شخص را با معضل جدی مواجه می کند.
وی اظهار داشت: بسیاری از بیماری های مزمن و غیرواگیر در سنین بزرگسالی منشاء سوء تغذیه و الگوی غذایی نامتعادل را دارند و از این رو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رصد و مداخله در برنامه غذایی خانوار به ویژه گودکان زیر 6 سال را در برنامه دارد.
کارشناس مسئول واحد تغذیه مرکز بهداشت استان مرکزی خاطرنشان کرد: بر اساس آخرین به روز رسانی آمار سامانه یکپارچه سلامت (سیب) وضعیت سوء تغذیه برای کودکان زیر 6 سال استان مرکزی در شاخص کوتاه قدی شدید 2، کم وزنی شدید یک و 9 دهم و لاغری مفرط 2 و یک دهم درصد از کل جمعیت مذکور بوده است.
یادگاری ادامه داد: در این راستا برنامه مشارکتی و حمایتی مرکز بهداشت با کمیته امداد امام خمینی (ره) استان انجام می شود که در 6 ماه امسال یک هزار و 75 کودک مبتلا به سوء تغذیه شناسایی شده سبد غذایی دریافت کرده اند.
وی توضیح داد: بر اساس رصد کارشناسان بهداشت غذایی استان یک هزار و 231 کودک واجد شرایط دریافت سبد غذایی با شاخص های سوء تغذیه کم خواری شناسایی شده که 156 کودک اکنون پشت نوبت دریافت خدمات قرار دارند و برابر دستورالعمل ها باید با خروج کودکانی که پنج سالگی آنان کامل می شود در چرخه خدمات وارد شوند.
کارشناس مسئول واحد تغذیه مرکز بهداشت استان مرکزی عنوان کرد: کودکان مشارکت جو در برنامه سبد غذایی به طور مستمر رصد می شوند و تغییرات بهبود یافتگی آنان کنترل می شود که تاکنون 612 کودک مبتلا به کم خواری با اجرای این برنامه در استان مرکزی بهبود یافته اند.
یادگاری خاطرنشان کرد: والدین کودکان مبتلا به سوء تغذیه استان توسط مشاوران تغذیه آموزش می بینند در 6 ماه اول امسال سه هزار و 947 مادر و پدر و همراهان کودک ها مبتلا به سوء تغذیه در این استان آموزش دیده اند.
وی عنوان کرد: 112 هزار و 818 کودک زیر 6 سال در استان مرکزی وجود دارد که 792 کودک کوتاه قد شدید، یک هزار و 988 کودک مبتلا به لاغری شدید، 946 کودک کم وزن، 209 کودک مبتلا به اضافه وزن و 83 کودک چاق در بین آن ها ست.
کارشناس مسئول تغدیه مرکز بهداشت استان مرکزی توضیح داد: بیشترین آمار لاغری مفرط کودکان زیر 6 سال استان مربوط به شهرستان های اراک و شازند و بالاترین آمار کم وزنی در اراک و خنداب گزارش شده است.
یادگاری ادامه داد: بیشترین آمار کوتاه قدی شدید کودکان استان مرکزی نیز متعلق به شهرستان های اراک و دلیجان و بالاترین آمار کودکان چاق نیز در شهرستان های اراک و شازند بوده است.
معاون حمایت و سلامت کمیته امداد امام خمینی (ره) استان مرکزی نیز در این خصوص گفت: استان مرکزی در برنامه مشارکتی و حمایتی سبد غذایی کودکان مبتلا به عارضه سوء تغذیه سهمیه یک هزار و 800 نفری دارد که در سطح تمامی شهرستان ها از طریق 16 اداره و نمایندگی ارایه خدمات می دهد.
«محمدرضا شایسته جو» افزود: کودکان واجد شرایط دریافت سبد غذایی در این طرح از سوی مرکز بهداشت استان شناسایی و معرفی می شوند و سهم هر کودک در اقلام سبد دریافتی ماهانه 920 هزار ریال است.
وی توضیح داد: این سبد غذایی برای چهار رده کودکان مبتلا به سوء تغذیه تعیین شده که از 6هگی تا پایان پنج سالگی را در بر می گیرد.
معاون حمایت و سالامت کمیته امداد امام خمینی (ره) استان مرکزی بیان کرد: 24 فروشگاه در استان مرکزی طرف قرارداد سبد غذایی کودکان مبتلا به سوء تغذیه هستند و اقلام این سبد به صورت حساب شده از مواد پروتئینی و لبنی و سایر ریزمغذی های موثر غنی شده است.
شایسته جو عنوان کرد: پشت نوبتی در طرح مشارکتی و حمایتی سبد غذایی کودکان مبتلا به سوء تغذیه معنا ندارد چرا که سهمیه استان مرکزی یک هزار و 800 نفر است و باید با رسیدن افراد تحت پوشش به رشد کامل و یا سن پنج سالگی شماری از این گردونه خارج شوند تا کودکان واجد شرایط دیگر جایگزین شوند.
مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) استان مرکزی نیز گفت: تدارک برنامه مشارکتی و حمایتی سبد غذایی کودکان گامی موثر از سوی تصمیم سازان کلان جامعه برای تضمین سلامت آینده سازان کشور است چرا که سوء تغذیه علاوه بر مخاطرات جدی در رشد جسمانی از نظر ذهنی و تحصیلی نیز آثار مخربی دارد.
«قنبر موسی نژاد» افزود: هشت درصد از کودکان تحت پوشش برنامه مشارکتی و حمایتی سوء تغذیه کودکان استان را فرزندان مددجویان امداد شامل می شوند و شناسایی و بهبود کودکانی که با مخاطرات سوء تغذیه دست و پنچه نرم می کنند در تمامی اقشار از نقاط قوت این برنامه محسوب می شود.
فوق تخصص گوارش کودکان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اراک نیز در این خصوص گفت: سوء تغذیه با منشاء کم خواری و بیش خواری ناشی از فقر فرهنگی، اقتصادی و دانش اندک تغذیه خانوار است و دستگاه های متولی حوزه سلامت و فرهنگ باید برای پیشگیری و مداخلات آن بکوشند تا فرهنگ تغذیه خانواده ها را اصلاح کنند.
دکتر «نوشین سجادی» افزود: معضل سوء تغذیه همیشه به فقر خانواده برنمی گردد بلکه چینش گروه های غذایی ، کیفیت مواد خوراکی دریافتی، ساعات مصرف و گرایش به غذاهای فست فود و فاقد مواد مغذی لازم امروز بیشترین سهم را در سوء تغذیه کودکان زیر 9 سال دارد.
وی اظهار داشت: برخی والدین از سر دلسوزی کور یا محبت زیاد و آگاهی تغذیه ای پایین روزانه حجم بالایی از تنقلات فاقد ارزش غذایی را به خورد کودکانشان می دهند و این طیف از بچه ها به طور عمده یا چاق هستند و یا از مشکلات کم وزنی و کوتاه قدی رنج می برند.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اراک اضافه کرد: رسیدن گروه های غذایی پایه در هر سنی بسته به وضعیت رشد کودک حیاتی است و یکی از اشتباهات رایج مادران این است که در سن بالای 2 سال نیز همچنان شیر را به عنوان غذای غالب کودک می شناسند درحالی که این رفتار در الگوی تغذیه کودکان عامل بروز سوء تغذیه است و پروتئین و ویتامین کافی بدن تامین نمی شود.
دکتر سجادی اظهار داشت: صبحانه نخوردن و یا ترکیب ضعیفی از مواد غذایی در وعده صبحگاهی از دیگر معضلات تغذیه ای کودکان است چرا که کودکانی که دیر ازخواب بیدار می شوند و وعده غذایی آنان به ظهر و عصر می رسد به بیش خواری مبتلا شده و سیکل نامعیوب غذایی باعث بروز سوء تغذیه می شود.
وی توضیح داد: زیاده خواری نیز چالش بزرگ جامعه ایرانی است که غفلت از آن در آینده نزدیک همه بخش های جامعه را درگیر می کند و طیفی از کودکان هر روز انواع خوراکی ها را انباشته می خورند و تحرک کافی نیز ندارند و این درحالیست که فراغت کودکان هم با تلویزیون و برنامه های مجازی و رایانه ای پر می شود.
فوق تخصص بیماری های گوارش کودکان در استان مرکزی ادامه داد: الگوی غذایی پرکالری، چرب و شور برای کودکان درشرایطی در خانواده ها نهادینه شده که گروه با ارزش غذایی سبزی و میوه در سبد غذایی ناچیز است و به عبارتی می توان گفت که نسل آتی جامعه ضمن تن پروری و کم تحرکی، عادت به مصرف مواد بی کیفیت کرده است.
دکتر سجادی اظهار داشت: گذاشتن جایزه برای ترغیب کودک به غذا خوردن نیز از اشتباهات فاحش والدین در ساختن شیوه غذایی سالم کودک است که باید با کمک رسانه ها اصلاح شود.
وی گفت: اگر کودکی وزن نمی گیرد یا اشتهای کافی ندارد و یا از سوی دیگر مبتلا به بیش خواری است نباید مورد خوددرمانی درون خانواده قرار گیرد و معضلات در این زمینه باید با متخصص اطفال در میان گذاشته شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اراک گفت: داروهای تقویتی هرگز جای وعده غذایی را نمی گیرد و باید علل رفتارهای سوء در تغذیه شناسایی شود که این مهم در حیطه تکالیف پزشکان متخصص است.
فوق تخصص بیماری های اطفال در اراک نیز گفت: سوء تغذیه با عامل کم خواری ممکن است در مورد درشت مغذی‌ها یعنی پروتئین یا مواد انرژی زا باشد و یا در مورد ریز مغذی‌ها یعنی مواد معدنی و ویتامین ها باشد که برای جبران هر دو باید در کانون توجه قرار گیرد.
دکتر «حسن طاهراحمدی» افزود: عادات زیستی درست و الگوی تغذیه ای سالم نیاز به سواد و دانش غذایی و زنجیره ای از رفتارهای صحیح تغذیه ای دارد و بازنگری در تکالیف نهاد آموزش، خانواده و حوزه های تصمیم سازی و اجرایی سلامت در این راستا ضروری است.
وی توضیح داد: سوءتغذیه ممکن است بر اثر عدم دسترسی به غذای کافی، استفاده ناکافی از مواد غذایی مورد نیاز، مثل رژیم‌های غذایی یا وعده های خوراکی بی وقت و بالاخره جذب نشدن مواد غذایی مصرف شده، مانند وجود برخی از بیماری‌های روده‌ای و گوارشی رخ می دهد و از سوی دیگر اضافه خوری نیز روی دیگر این ماجراست که به شدت صدمه زننده است.
طاهراحمدی ادامه داد: موضوع تغذیه در کودکان اهمیت خاصی دارد اما، بخشی از این سوءتغذیه از دوران بارداری نشات می گیرد و مادر و کودک را در معرض خطر قرار می دهد.
وی گفت: مختصات فرهنگی و رفتاری هر استانی در بروز معضل سوء تغذیه و چاره اندیشی برای برون رفت آن حائز اهمیت است و برنامه ریزان و دست اندرکاران امور سلامت و تغذیه باید بر پایه آمار به روز شده و با آگاهی از ویژگی های جغرافیایی حداکثر مشارکت جویی در اصلاح نظام غذایی را به کار گیرند.
فوق تخصص بیماری های کودکان در اراک تصریح کرد: برخوردهای مقطعی و تنها مداخله در درمان موارد شناسایی شده سوء تغذیه کافی نیست بلکه باید گفتمانی هدفمند در خصوص تغذیه سالم در لایه های جامعه حاکم شود برای مثال در شرایط سخت اقتصادی مردم گروه های جایگزین غذایی را برای مواد غذایی گران قیمت بدانند و ذائقه بیمار غذایی خود را اصلاح کنند.
دکتر طاهر احمدی افزود: سوء تغذیه و فقر غذایی در کودکان باعث بروز بیماری های گوناگون، اختلال رشد جسمی و روانی کودک، وقفه در سیر تکاملی، پیدایش اختلالات گوارشی و کبدی، قلبی- عروقی و دستگاه عصبی می شود و شناسایی زودهنگام موارد آن کمک بزرگی به سلامت این قشر از جامعه است.
وی اظهار داشت: رشد ناکافی در دوره جنینی، اختلالات جسمی و ذهنی، تولد زودرس یا نارس و وزن اندک از جمله مسایلی است که در سوء تغذیه کودکان طبقه بندی می شود و از این رو باید در دوران بارداری میزان کافی از برخی مواد به بدن برسد و بعضی دیگر از مواد کمتر خورده شود یا در خوردنشان پرهیز و احتیاط بیشتری رعایت شود و پس از تولد نوزاد نیز رصد الگوی رشد آن امری ضروری است.
دکتر طاهر احمدی بیان کرد: بیماری های ناشی از کمبود املاح شامل کم خونی ناشی از فقر آهن (به خصوص در سنین پس از چهار ماهگی)، کوتاهی قد یا ریزش موی ناشی از فقر روی، شکنندگی استخوان ناشی از فقر کلسیم، ابتلا به گواتر و اختلالات تیروئیدی ناشی از کمبود ید است و بیماری های ناشی از کمبود ویتامین نیز از ضعف یا اختلالات بینایی مربوط به کمبود ویتامین A، راشیتیسم ناشی از کمبود ویتامین D اسکوروی ناشی از کمبود ویتامین C نشات می گیرد.
کارشناسان و دست اندرکاران امور تغذیه بر این باورند که سرمایه های یک کشور تنها مالی و یا مادی نیست بلکه روند توسعه با نیروی انسانی سالم شتاب می گیرد و در این بن تغذیه متعادل و غنی رکنی اجتناب ناپذیر است.
گزارش از: مژگان حیدری