پیامدهای فردی و اجتماعی ازدواج زودهنگام

بر اساس جدیدترین آمار ۱۷ درصد از ازدواج های کشور مربوط به ازدواج دختران زیر ۱۸ سال بوده، این در حالیست که این آمار تنها آمار ازدواج های ثبت شده در دوران کودکی است.

براساس قوانین ایران ثبت ازدواج قبل از رسیدن به سن ۱۳ سالگی برای دختر و ۱۵ سالگی برای پسر با اجازه ولی کودک و تشخیص دادگاه انجام می گیرد. گزارش های رسمی و غیررسمی حاکی است که مواردی از ازدواج کودکان زیر سن قانونی نیز در مناطقی از کشور وجود دارد.

میزگرد تخصصی با موضوع “پیامدهای فردی و اجتماعی ازدواج زود هنگام ” با حضور کارشناسان حوزه های جامعه شناسی ، روانشناسی و حقوق  در ساری برگزار شد و در این سه حوزه ، کودک همسری برای شرکت کنندگان کالبدشکافی شد .

کارشناسان حاضر در این نشست از کودک همسری به عنوان آسیب اجتماعی چند بُعدی نام بردند که علاوه بر وارد کردن آسیب ها به خودِ فرد و بروز آسیب های اجتماعی تبعات آن دامن گیر نسل های بعدیشان نیز می شود و اعتماد به نفس ضعیف کودکان ماحصل این ازدواج به راحتی می تواند در دام آسیب های اجتماعی از قبیل اعتیاد قرار بگیرند .

 سارا فغانی ، متخصص روانشناس در این میزگرد گفت : زوج هایی که زیر ۱۸ سال ازدواج می کنند، هنگامی که بزرگ تر می شوند با دیدن زندگی اطرافیان خود متوجه از دست دادن بسیاری از فرصت های دوران کودکی و نوجوانی خود می شوند و نارضایتی ها یکی پس از دیگری خود را نشان می دهد.

وی از این نوع ازدواج ها به عنوان سرآغاز طلاق عاطفی نام برد و افزود : ۲ دختر و پسری که ناپخته بدون اینکه مهارت های لازم در سنین مختلف را طی کند و هنوز از لحاظ زندگی به تکامل نرسیده اند، زندگی مشترکی را شروع می کنند ، متاسفانه بعد از مدتی، قدم در مسیر جدایی می گذارند.

این روانشناس بالینی رسیدن فرد به چندین بلوغ را به عنوان ملاک و اصل برای رسیدن مرحله ازدواج عنوان کرد و ادامه داد : رسیدن فرد به بلوغ نسبی در زمینه های فکری ، عاطفی ، اجتماعی ، اقتصادی و معنوی می توان عنوان کرد که این فرد آمادگی برای ازدواج را دارد .

وی گفت: رسیدن به این مراحل بلوغ همراه و همگام با سپری شدن عمر و قرار گرفتن در موقعیت های مختلف زندگی است که به دست می آید و وقتی فردی بدون پشت سر گذاشتن این مراحل تکامل پا در عرصه ای می گذارد که فراتر از مرحله واقعی آن است ، خلل ایجاد می کند .

فغانی با اظهار این که گفتن “بله ” پایِ سفره عقد توسط دختران به معنای پذیرش مسئولیت های یک زندگی است، افزود: اما به واسطه شرایط اجتماعی و فرهنگی در برخی مناطق شاهدیم که افراد بویژه دختران هنوز به مرحله تکامل نرسیده مجبور به پذیرش این مسئولیت ها شدند .

وی با بیان اینکه ازدواج زیر سن بلوغ برای دختر ۹ سال و پسر ۱۵ سال به هیچ وجه از لحاظ پزشکی توصیه نمی شود، اظهار داشت: در برخی از خانواده ها و اقوام رسم غلطی باب شده که در این سنین و یا به لحاظ قوم و خویش بودن دختر یا پسر قبل رسیدن به سن بلوغ را به عقد یکدیگر درمی آورند که از اصل این روشی غلط است چراکه ممکن است این دو در آینده با مشکل عاطفی و اجتماعی با یکدیگر مواجه شوند.

فغانی گفت: چرا باید کودکانی را که هنوز دوران کودکی را سپری می کنند و به طور کامل آماده پذیرش بار مسئولیت زندگی نشده اند،  وادار به ازدواج ناخواسته کرد. در آینده این کودکان هستند که باید با هم زندگی کنند و افرادی که برای آنان تصمیم می گیرند هر یک به طرفی خواهند رفت و این کودکان با مشکلات زیادی روبرو خواهند شد.

وی گفت: کودک و نوجوانی که در سنین پائین به عقد و ازدواج یکدیگر درمی آیند، احتمال باردار شدن دختر بسیار است در حالی که از لحاظ پزشکی بارداری زیر ۱۸ سال ممنوع است چرا که جنین این دست مادران به حد رشد نخواهد رسید و احتمال بروز بیماری ها در این دسته افراد بسیار زیاد است.

مزدوجین زودهنگام ، ناکامان دستیابی به مسائل حقوقی 

سولماز زیبافر ، کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی بین المللی و کارشناس پیگیری پرونده زنان و کودکان آسیب دیده در این میزگرد عنوان کرد : ازدواج در سن پائین باعث می شود تا این نوع زوج ها نتوانند به حق و حقوق های قانونی خود برسند .

وی افزود : براساس قانون فردی که به سن قانونی نرسیده نمی تواند برای پیگیری مسائل حقوقی خود شخصا اقدام کند و در خصوص دختران این پیگیری ها می بایست از طریق پدر دختر انجام شود.

زیبافر با اشاره به اینکه در جامعه کنونی زنان برای گرفتن حق و حقوق قانونی خود با مشکلات و مسائل عدیده ای مواجه هستند ، ادامه داد : حال دخترانی که در سنین کودکی پایشان به زندگی بزرگانه باز شده است ناتوان از استیفای حقوق بویژه حق مالی خود هستند و حتی این دختران برای پایان دادن به زندگی مشترکشان با توجه به اینکه به سن قانونی نرسیده اند می بایست به اذن و همراه پدر وارد دادگاه شوند و طرح دعوی کنند .

این وکیل پیگیری کننده پرونده های مربوط به زنان و کودکان آسیب دیده گفت: این مادران که برای طرح دعوی و مسائل خود وابسته به فرد دیگری هستند برای دفاع از حق و حقوق فرزندانشان نیز با مشکل مواجه می شوند و این مساله خود زمینه ساز از دست رفتن اعتماد به نفس در آنها می شود .

وی افزود: مادر به عنوان اصل و بنیان تربیت فرزندان به شمار می رود و این روحیه عدم اعتماد به نفس به فرزندان منتقل می شود که خود نیز زمینه ساز به وجود آمدن افراد ضعیف برای آینده می شود .

 زیبافر بسترسازی آموزشی و فرهنگی به همراه ثبت دقیق ازدواج و افزایش آگاهی ها در خصوص ازدواج زودهنگام را به عنوان موضوعاتی که برای تببین این مساله لازم و ضروری دانست و گفت : تشکل های مردم نهاد و رسانه ها در این وادی می توانند بسیار کمک حال باشند تا از طریق این ۲ ابزار مسائل و تبعات ناشی از این نوع ازدواج ها به جامعه بیان شود .

آسیب های تصاعدی در ازدواج های زودهنگام 

شعبان بزرگی ، دکترای جامعه شناسی نیز در این میزگرد درباره تصاعدی شدن آسیب ها با انجام ازدواج زودهنگام هشدار داد و گفت : ۲درصد این ازدواج ها منجر به اعتیاد می شود.

وی افزود : ۹ درصد از این ازدواج ها موجب فقر اقتصادی می شود وحتی در دلایل انجام این نوع ازدواج ها ردپای فقر اقتصادی مشاهده می شود.

بزرگی ادامه داد : هرچند تعدد قومیت ها به عنوان ویژگی خوب کشورمان محسوب می شود اما در مناطقی این پارامتر در مسیر رشد حرکت نکرده است و ۶۸ ازدواج های زودهنگام کشور در جوامع قومیتی رخ می دهد.