ازدواج زودهنگام و اسیب هایش

ازدواج زودهنگام دختران و پسران زیر ۱۸ سال که تحت عنوان «کودک همسری» شناخته می شود و عمدتا به دلیل فشارهای اقتصادی و اجتماعی همچون آیین و سنن قومی انجام می پذیرد، به اعتقاد اغلب صاحبنظران، حقوق کودکان را تضییع و موجب تبعات روحی و روانی، عاطفی و اجتماعی متعددی می شود.

در برخی کشورها «کودک همسری» به عنوان یکی از اقسام ازدواج اجباری یک مصداق بارز از نقض حقوق بشرو همچنین خشونت جنسی به شمار می رود. در ایران نیز طرح «کودک همسری» در مجلس شورای اسلامی موافقت ها و مخالفت های بسیاری را به دنبال داشته است.

شهیندخت مولاوردی معاون سابق امور زنان و خانواده ریاست جمهوری معتقد است: جلوگیری از کودک همسری باید به عنوان یک مطالبه عمومی از طرف آحاد جامعه مطرح شود زیرا با وجود اهتمام‌ها در سال‌های اخیر، آمار ازدواج دختران در سنین پایین روبه افزایش است.

مطابق با ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی کشور اما سن ازدواج دختران ۱۳ سال و سن ازدواج پسران ۱۵ سال عنوان شده است؛ این در حالیست که با اجازه والدین و همچنین اخذ مجوز دادگاه محدودیت سنی نیز برداشته می شود.

بر اساس برخی منابع رسمی در کشور، ۱۷ درصد از ازدواج‌های جامعه به دختران زیر ۱۸ سال اختصاص دارد، این در حالیست که برخی گزارش های غیررسمی بیش از این رقم را برآورد کرده اند.

حسین ابراهیمی مقدم روانشناس و مشاور خانواده در این باره به خبرنگار اجتماعی ایرنا گفت: کودک همسری یکی از نابهنجاری ها و آسیب های اجتماعی محسوب می شود که به دلیل ناآگاهی والدین،‌ یک سونگری و همچنین خودخواهی اتفاق می افتد.

وی با اشاره به ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی کشور تصریح کرد: به منظور پیشگیری از این آسیب، برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی بر اساس طرح ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی ایران خواستار افزایش سن ازدواج در جامعه شدند.

ابراهیمی مقدم افزود: براساس این طرح به نوجوانان زیر ۱۳ سال اجازه ازدواج داده نمی شد و ازدواج در سنین ۱۶ – ۱۳ سالگی نیز نیازمند رضایت طرفین و تایید دادگاه بود که به دلیل برخی از مخالفت ها به تصویب نرسید.

وی خاطرنشان کرد: براساس آمارهای رسمی ازدواج‌های زودهنگام در سال های ۱۳۹۳ – ۱۳۹۰ روندی رو به رشد را تجربه کرده و علی رغم افزایش آگاهی و دانش بشری کودک همسری نیز افزایش یافته است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در سال های ۹۵ – ۹۳ واکنش‌ها و اعتراض ها، سبب کاهش ازدواج های زودهنگام شد، ادامه داد: آخرین آمارها (سال ۱۳۹۵ شمسی) حاکیست 5.5 درصد از ازدواج‌ها، ازدواج های زودهنگام است.

به گفته وی، مطابق با این درصد (در سال ۱۳۹۳) بیش از ۴۰ هزار کودک ازدواج کرده اند که نزدیک به ۱۷۶ نفر آنها زیر ۱۰ سال بوده اند.

کودک‌همسری تجربه شیرین دوران کودکی را سلب می کند

این روانشناس بالینی با اشاره به تبعات مخرب کودک همسری اظهار داشت: ازدواج زودهنگام تجربه شیرین دوران کودکی را سلب و این امر از نظر روحی و جسمی آسیب های متعددی را رقم می زند.

وی با بیان اینکه حسرت این مساله گاه تا پایان عمر آدمی با وی همراه است، افزود: ازدواج زودهنگام برای کودکان و نوجوانان همچنین به دلیل این مهم که با عدم انتخاب همسر همراه است (حتی اگر موفقیت امیر باشد) موجب افسوس می شود.

به عقیده این مشاور وظایف و مسئولیت های زندگی مشترک نیز مستلزم بلوغ فکری و انجام وظایف این نقش توسط کودکان و نوجوانان آسیب زا است.

ابراهیمی مقدم کودک‌همسری را از منظر فردی، اجتماعی، روحی و روانی و زیست شناسی قابل بررسی عنوان کرد و گفت: ازدواج زودهنگام همچنین فرصت رشد و تکامل را از آدمی سلب و انجام وظایف نقش را با دشواری روبه رو می کند؛ این امر موجب فشارهای روحی و روانی برای طرفین است.

این روانشناس یادآور شد: ضعف دانش و آگاهی کودک در خصوص برخی از مسائل نظیر روابط اجتماعی نیز به همراه پذیرش مسئولیت فرزندداری و فرزندپروری بی شک انجام وظایف و مسئولیت ها را دشوارتر می سازد.

به گفته، این مدرس دانشگاه همچنین نوجوان از منظر اقتصادی نیز برای هدایت خانواده از توانمندی لازم برخوردار نیست.

ابراهیمی مقدم تصریح کرد: عدم اطلاع در خصوص برخی مسایل از جمله جنسی نیز تفاهم و سازگاری را تحت تاثیر قرار می دهد و سبب عدم احساس امنیت، عشق و محبت در زندگی می شود و خشونت و پرخاشگری را رواج می دهد.

وی همچنین با بیان اینکه در ازدواج های زودهنگام عمدتا اختلاف سنی نیز بسیار فاحش است، تاکید کرد: با گذشت زمان یکی از طرفین سالخورده و ناتوان می شود و طرف مقابل بلوغ جوانی را تجربه می کند و این امر هم سبب بروز بسیاری از مشکلات روحی، روانی، عاطفی و اجتماعی می شود.

به گفته ابراهیمی مقدم، دختران از لحاظ اجتماعی و همچنین نگاه جنسی نیز فشار اجتماعی بیشتری را نسبت به پسران در کشور تجربه می کنند و این امر نیز یکی از مهم ترین آسیب های کودک همسری به شمار می رود.

عطاءالله محمدی روانشناس و آسیب شناس اجتماعی نیز درمورد آسیب های کودک همسری به خبرنگار ایرنا گفت:‌ از منظر روانشناختی آدمی به منظور رشد فکری – شخصیتی و همچنین تکامل روحی و روانی، عاطفی و اجتماعی نیازمند کسب دانش و تجربه در گذر زمان است.

وی افزود: کودکان و نوجوانان که بی شک در مراحل تحتانی رشد فکری، شخصیتی و اجتماعی قرار دارند، با ورود به زندگی مشترک از منظر سازگاری با دشواری روبرو می شوند.

این روانشناس با تاکید بر تبعات مخرب کودک همسری ادامه داد: آثار و تبعات ازدواج زودهنگام به طور حتم برای هر یک از طرفین غیرقابل‌انکار است اما این آسیب برای دختران از لحاظ اجتماعی همچون ازدواج مجدد و فرزند پروری بیشتر مشاهده می شود.