به بهانه روز جهانی کتاب کودک؛ ترویج ادبیات کودک نیاز ضروری جامعه امروز

اهمیت کتاب و کتاب خوانی بر هیچ کس پوشیده نیست و همانطور که می دانیم یکی از مهم‌ترین روش های افزایش توانمندی‌های کودک، کتاب خواندن برای وی است.

تنها فایده کتابخوانی برای کودکان سرگرمی و به خواب رفتن کودک نیست، این کار نه تنها برای امروز کودک مفید است، بلکه بر شخصیت آینده او نیز تاثیر مستقیم دارد.

دوم آوریل مصادف با سالروز تولد هانس کریستین اندرسن، به پیشنهاد یلا لپمن، پایه گذار کتابخانه بین المللی مونیخ و دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان، در سال ۱۹۶۷ میلادی به عنوان روز جهانی کتاب کودک انتخاب شد و از سال ۱۳۴۹ این روز در ایران به رسمیت شناخته شد.

شورای کتاب کودک در ایران، شعبه ملی این نهاد بین المللی است. هر سال یکی از کشورها پوستر، پیام و شعار روز جهانی کتاب کودک را تهیه می کنند. ایران نیز، تا کنون دو مرتبه این وظیفه را به عهده گرفته است. نخست در سال ۱۳۵۵، پرویز دیبایی پوستری را طرحی کرد، پیام را الهام توکلی و هاله زربخت، دو دانش آموز ایرانی، با عنوان «ماهی طلایی جادو» نوشتند و شعار آن را نیز محمود کیانوش در قالب یک رباعی سرود و بار دوم نیز در سال ۱۳۷۲، پیام روز جهانی توسط مهدخت کشکولی نوشته شد و  پوستر آن را نورالدین زرین کلک طراحی کرد. پیام آن سال «کتاب، قصه دیروزها، راز فرداها» بود.

تکنولوژی‌ کودکان را از لذت مطالعه کتاب‌ها دور کرده است

یک شاعر کودکان و نوجوانان در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: تکنولوژی‌های جدید سرگرمی‌هایی را در اختیار کودک و نوجوان امروز قرار داده که آنها را از لذت مطالعه کتاب های شعر و داستان دور کرده است و حتی به کتاب‌های درسی هم توجه ندارند.

مهدی امانی پور گفت: علاوه بر کمبود کتاب، تعداد نشریه های حوزه کودک و نوجوان نیز کمتر می‌شود در صورتی که این حوزه، یکی از جذاب‌ترین و پرمخاطب‌ترین ادبیات جهان است و می توانیم با این نوع ادبیات جهان را تحت تاثیر قرار دهیم.

وی افزود: اگر امروز نسلی بی انگیزه را در جامعه می‌بینیم ناشی از بی توجهی ما به ادبیات کودک و نوجوان است. شاعران و نویسندگان حوزه کودک بسیار کمتر از حوزه بزرگسال هستند، در حالی که توجه به این کار می‌تواند ما را به لحاظ اقتصادی و فرهنگی به جلو ببرد.

این شاعر کودک و نوجوان، تصریح کرد: کتاب‌های اندکی که برای مخاطب کودک و نوجوان منتشر می شود، پشت ویترین‌ها خاک می‌خورد، زیرا پدر و مادرها اهل مطالعه و کتابخوانی نیستند و برای بچه‌ها کتاب هایی می‌خرند که خوش رنگ و لعاب است، در حالی‌که از نظر محتوایی در سطح پایینی هستند.

امانی پور گفت: یکی از علت های بی توجهی کودکان و نوجوانان به ادبیات، توجه خانواده ها به نمره عالی و قبولی در کنکور است، به گونه ای برای آنها برنامه ریزی می کنند که هیچ فراغتی برای مطالعه کتاب داستان و شعر ندارند، در حالی که جشنواره های مختلفی در مدرسه برگزار می شود.

ارائه داستان و نمایش در رسانه ها، گامی در توسعه ادبیات کودک

یک کارشناس علوم تربیتی نیز در این رابطه به ایسنا گفت: ترویج ادبیات کودکان، یک نیاز ضروری برای پرورش شخصیت آنها است، زیرا داستان، شعر و نمایش، اگر با توجه به نیاز کودک و علاقه او باشد، بهترین وسیله انتقال فرهنگ بوده و نتیجه های مفیدی در مسیر توسعه کشور به همراه خواهد داشت.

زهرا نیک سرشت، اظهار کرد: آشنا کردن کودکان با آموزه های دینی و قصه های اصیل ایرانی در قالب داستان و نمایش در رسانه های جمعی به ویژه رادیو و تلویزیون، گام بسیار مهمی در توسعه ادبیات کودک است.

وی افزود: کودکان، دنیای پیچیده و بزرگی دارند. آن ها همه چیز را به خوبی می بینند و به دنبال جواب برای پرسش های خود هستند بنابراین خانه و مدرسه باید فرصتی را برای آنها فراهم کنند که این پاسخ ها را در کتاب جستجو کنند تا به مطالعه علاقه مند شوند.

این کارشاس علوم تربیتی، تصریح کرد: خیال، نقش مهمی در پرورش کودکان دارد و یکی از وظایف مهم تصویرگران و نویسندگان، باز کردن دریچه هایی است که کودک را به سوی جهان تخیل و شگفتی هایش هدایت کند .

وی تاکید کرد: واقع گرایی یکی دیگر از ویژگی های ادبیات کودک است. داستان های واقعی و جنبه های گوناگون آن باعث می شود که کودکان بتوانند محیط و مردمان دوران گذشته و حال را شناخته و به خودشناسی برسند و مسایلشان را با بزرگترها مطرح کرده و از آنها چاره جویی کنند.

نیک سرشت گفت: مشکل کتاب نخواندن کودکان، یک مساله فرهنگی است. کمبود کتاب خوب با محتوای مناسب کودک، شتابزدگی در نوشتن، ارزان تمام شدن، آشنا نبودن با فضای ذهنی و روانشناسی کودک از جمله عوامل افت کیفی کتاب های کودک است.

ترویج کتابخوانی، جامعه توسعه یافته می سازد

همچنین  یک مترجم کتاب کودک به ایسنا گفت: جامعه موفق، پویا و توسعه یافته جامعه‌ای است که کودکانش قدرت تفکر و تعقل داشته باشند و این جامعه فقط با وجود کتابخوان‌ها و ترویج کتابخوانی شکل می گیرد.

فرمهر منجزی، اظهار کرد:  اگر همواره می گوییم کتاب بخوانید، چرایی آن را باید در آثار مثبت کتابخوانی در رفتار شهروندان جامعه دید. به ویژه کودکان، که شخصیت آنها در حال شکل گیری است و لازم نیست این تغییرها را مستقیم ببینیم یا به زبان آوریم و به ترتیب برشمریم.

وی افزود: کودکی که کتاب می خواند در وجود و شخصیت او تغییر مثبت و سازنده به وجود می آید. کودکی که به طور مستمر و متنوع کتاب می خواند، دیدگاه وسیعی نسبت به جهان خود پیدا می کند. کودکی که با موضوع های مختلف آشنا شده، شناخت بیشتری پیدا می کند و ظرفیت پذیرش او نیز بیشتر می شود.

عضو هیئت مدیره کانون توسعه فرهنگی کودکان، تصریح کرد: کودک کتابخوان تک بعدی نیست، دنیایش سیاه و سفید نیست و رنگ هم وارد دنیا و زندگی او می شود و درموقعیت های مختلف، از آنچه از داستان ها در ناخودآگاهش مانده، برای آگاهی و حل مشکل کمک می گیرد.

کودک کتابخوان در بحران ها از اندوخته هایش کمک می گیرد

وی تاکید کرد: تفاوت کودکی که کتاب می خواند و آنکه کتاب نمی خواند، زمانی مشخص شود که هر دو دچار یک بحران یا مشکل می شوند، کودک کتابخوان، از اندوخته هایش کمک می گیرد و سریعتر و عاقلانه تر تصمیم گرفته و راه حلی پیدا می کند.

منجزی اظهار کرد: کودکی که با زندگی های مختلف آشنا شده، در شرایط متفاوت نیز به راحتی می تواند با اندکی تغییر، شرایط را به نفع خودش تغییر دهد. او راه های زیادی پیش رو دارد، زیرا کتاب خوانده  و از آن ها تاثیر پذیرفته است و  همین یک تاثیر می تواند دلیل محکمی برای توجه به ادبیات کودک در مدرسه و آموزش‌های رسمی باشد.

عضو هیئت مدیره کانون توسعه فرهنگی کودکان با بیان اینکه اگر کودکان در مدرسه، ادبیات داستانی بیشتر بخوانند و داستان خوانی جزیی از برنامه های روزانه شان باشد، درک آن‌ها از جهان پیرامونشان بهتر و بیشتر است و در حل مشکلات و مسائل اجتماعی موفق تر هستند، خاطرنشان کرد: به همین دلیل، این کودکان شناخت و پذیرش بهتر دارند و در زندگی و کار نیز توفیق بیشتری دارند.

منجزی افزود: کودکانی که کتاب می خوانند، به آنچه خوانده اند فکر می کنند، تحلیل می کنند و قدرت تخیل و تفکرش تقویت می شود و این چنین فردی، هر چه را بشنود، به راحتی نمی پذیرد.