درخواست از ستاد کرونا برای بازگشایی مدارس عشایری و روستایی

رضا کلانتری در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه در چند ماه اخیر که ویروس کرونا دنیا را با یک پاندمی بزرگ روبرو کرده است؛ نظام‌های تعلیم و تربیت کشورها هم راستای سایر بخش‌ها از این همه ­گیری جهانی تاثیر پذیرفته و روندها نشان می ­دهد بسیاری از کشورها، دوره­‌های بلند مدت را برای تعطیلی مدارس و عدم برگزاری کلاس‌های حضوری انتخاب کرده‌­اند به طوری که بیش از یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دانش آموز و دانشجو خانه­ نشین شده­‌اند.

وی افزود: البته همه کشورها بر تقویت آموزش‌های مجازی در دوران تعطیلی مدارس تأکید کرده­ و از معلمان خواسته­‌اند تا تعیین تکلیف نهایی، روند ارائه آموزش‌ها را با جدیت دنبال کنند، حتی برخی کشورها نحوه ارزشیابی پایانی دانش آموزان را نیز تعیین کرده‌اند. با این رویکرد، فرآیند آموزش و ارزشیابی از قبل پیچیده‌تر شده و دامنه آن به فضای خارج از مدرسه گسترش ‌یافته است.

سرپرست پژوهشکده آموزش و پرورش روستایی، عشایری و چند زبانه پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با بیان اینکه آموزش و پرورش کشور ما هم به مثابه دیگر کشورهای درگیر بیماری کووید ۱۹و تعطیلی مدارس، چالش‌های زیادی را در امر آموزش و تربیت دانش ­آموزان تجربه می ­کند گفت: شرایط فعلی، وضعیتی را به وجود آورده تا برنامه­‌های تحول آفرین سند بنیادین در استفاده هدفمند از آموزش‌های مجازی به صورت جدی بیشتر از همیشه مورد توجه قرار بگیرد.

کلانتری ادامه داد: موضوع استفاده هدفمند از فرصت­‌های فناوری نوین از همان روزهای اول شیوع ویروس کرونا مورد توجه مدیران و کارشناسان آموزش و پرورش قرار گرفت و ایران جز کشورهایی است که تلاش گسترده‌­ای را برای آموزشِ دانش ­آموزان در محیط‌های مجازی، به همت معلمان، مدیران و تمامی تلاشگران عرصه جهاد آموزش انجام می ­دهد.

وی ادامه داد: باوجود اینکه آموزش مجازی از طریق ارائه تلویزیونی، شبکه شاد و دیگر شبکه­‌های پیام­ رسان در شرایط فعلی با چالش‌هایی روبرو است و عملیاتی کردن موفق آن برنامه ­ریزی، آموزش و زیرساخت­‌های مختلفی را می ­طلبد، در عین حال، شرایط آن در مناطق برخوردار شهری و مناطق کم برخوردار به ویژه در مناطق روستایی، عشایری و مرزی متفاوت است.

سرپرست پژوهشکده آموزش و پرورش روستایی، عشایری و چند زبانه پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با اشاره به اینکه در شرایط کنونی، دوره­‌های آموزش مجازی می ­تواند تا حدودی خلاء تشکیل کلاس‌های حضوری را جبران کند گفت: دانش ­آموزان در این روش با معلمان و دانش­ آموزان دیگر ارتباط برقرار می­ کنند، در بحث‌­ها شرکت می ­کنند و یک کلاس واقعی را شبیه­ سازی می‌کنند امّا برای دستیابی به این هدف، نیازمند امکانات سخت افزاری و نرم افزاری هستیم که به نظر می­ رسد در مناطق روستایی به ویژه مناطق عشایری و محروم این زیرساخت‌­ها فراهم نیست.

کلانتری افزود: این موضوع به اصل عدالت آموزشی و آموزش برای همگان را خدشه وارد می­ کند. همچنین به دلیل عدم نظارت کافی بر فضای مجازی و پایین بودن سطح سواد و مهارت دیجیتالی دانش ­آموزان به ویژه در مناطق عشایری، ممکن است آسیب­هایی نیز بر آنان وارد شود.

چالش‌های آموزش در مناطق روستایی و عشایری

وی با بیان اینکه در شرایط فعلی، آموزش مجازی از طریق سه محور ارائه تلویزیونی، شبکه شاد و دیگر پیام­ رسان‌ها در حال انجام است اظهار کرد: ما در پژوهشکده، پژوهشی انجام دادیم که به برخی نتایج آن اشاره خواهم کرد. این گزارش نشان می­ دهد که آموزش در مناطق روستایی و عشایری در این شرایط با چالش‌های بسیار جدی روبروست و اگر این روند ادامه یابد، احتمال ترک تحصیلی و افزایش نرخ بی­سوادی در این مناطق وجود دارد و تبعات آن ممکن است حتی در سال‌های بعد هم جبران نشود.

دسترسی ۵۵ تا ۷۰ درصد دانش آموزان عشایری به آموزش‌های تلویزیونی/میزان استفاده ۴۵ تا ۵۰ درصد

 به گفته سرپرست پژوهشکده آموزش و پرورش روستایی، عشایری و چند زبانه پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش طبق این گزارش، علی‌رغم اینکه ضریب نفوذ تلویزیون مناسب بوده، اما به دلیل فراهم نبودن سخت افزارها و گیرنده­‌های دیجیتالی و عدم اسکان ثابت عشایر و عوامل مختلف دیگر، در واقعیت حدود ۷۰تا ۵۵ درصد از دانش آموزان این مناطق به شبکه هفت و شبکه چهار دسترسی دارند و فقط ۵۰-۴۵ درصد از دانش ­آموزان از برنامه­ های آموزشی تلویزیون استفاده می­ کنند.

شرایط متفاوت آموزش  در مناطق مرزی و موضوع دوزبانگی

احتمال افزایش نرخ ترک تحصیل

وی ادامه داد: شرایط مناطق مرزی نیز متفاوت است؛ در مناطق مرزی به دلیل تداخل امواج با تلویزیون کشورهای همسایه، موضوع دوزبانگی، عدم تسلط والدین و حتی برخی از دانش آموزان به زبان فارسی بر مشکلات می افزاید. با توجه به این که آمار بازمانده از تحصیل در مناطق روستایی و عشایری یکی از معضلات مهم آموزش و پرورش بوده و در سطح جهان هم سابقه دارد، شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس، احتمال افزایش این نرخ را خواهد داشت.

کلانتری با بیان اینکه میزان استفاده از شبکه‌های اینترنتی از طریق پیام­ رسان­‌ها و ارائه آموزش از طریق گروه‌ها و کانال­ هایی که به این منظور ایجاد شده‌اند، نشان داد که درصد قابل توجهی از دانش­ آموزان مناطق روستایی و عشایری همزمان به اینترنت مناسب، گوشی هوشمند و یا رایانه و لپ تاپ دسترسی ندارند گفت: در تحلیل این موضوع آمارگیری دقیق به تفکیک دسترسی دانش ­آموزان به اینترنت (پرسرعت، کم سرعت یا با اختلال)، دسترسی به گوشی هوشمند و یا رایانه و لپ ­تاپ (متعلق به شخص دانش آموز یا اولیا) و توسعه زیرساخت­ ها نیاز است که همکاری سایر نهادها را می­ طلبد.

  سرپرست پژوهشکده آموزش و پرورش روستایی، عشایری و چند زبانه پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش ادامه داد: از طرف دیگر، در شرایط اقتصادی فعلی، خانواده ­های کم درآمد روستایی و عشایری توان مالی خرید ملزومات این کار را ندارند. آموزش و پرورش ایران، جز کشورهایی است که موضوع آموزش مجازی را با جدیت پیگیری می­ کند، اما به منظور موفقیت بیشتر به ویژه در مناطق روستایی و عشایری همکاری نهادها و سازمان­‌های دیگر و بخش خصوصی و خیرین ضروری است.

ستادملی کرونا دستور بازگشایی مدارس عشایری را صادر کند

وی ادامه داد: در نهایت انتظار داریم تا تعیین تکلیف وضعیت مدارس، نهادهای مختلف بیشتر از همیشه در کنار آموزش و پرورش باشند. به عنوان مثال، علاوه بر ارائه تدریس، برنامه­‌های تبلیغی مناسب در راستای اهمیت عدم تعطیلی آموزش در شرایط فعلی و تبعات ترک تحصیل دانش ­آموزان روستایی و عشایری در قالب پیام کوتاه، کارتون، انیمیشن و … توسط رسانه ملی تهیه شود و به صورت پرتکرار قبل از پخش برنامه ‌های پرمخاطب هر روز پخش شود.

کلانتری اضافه کرد: با عنایت به کوچ اولیای دانش ­آموزان عشایر باید هرچه سریع تر تکلیف مدارس روشن شود. از ستاد ملی کرونا می­ خواهیم نظر به جمعیت کم کلاس‌های عشایری با رعایت پروتکل­‌های بهداشتی مجوز برگزاری کلاس­‌های عشایری و کلاس‌های کم جمعیت روستایی صادر شود.