از ۷ سالگی آنلاین می‌شوند!
۰۸ بهمن ۱۳۹۹
ایسنا/بوشهر نه بدرقه‌ای در کار بود و نه دسته گلی تقدیم به معلم. برای خیلی از کلاس اولی‌ها هیچ ردی از اولین روز مدرسه در ذهنشان نخواهد نشست، این یکی از ده‌ها تغییری است که کرونا به زندگی ما داده است.
برای کلاس اولی‌ها و حتی پدر و مادرها خاطره‌ی شیرین روز اول مهر تا همیشه باقی‌ست اما امسال با وجود ویروسی همه‌گیر، کلاس درس نیز مثل خیلی از چیزهای دیگر مجازی شده است.
مدرسه برای همه ما «خانه دوم» بود. نیمی از وقت ما در آنجا سپری می شد و بالتبع بخش بزرگی از تربیت و خلق و خوی ما و شاید تمام ذهنیت ما از جامعه در مدرسه شکل گرفت.
اخلال در روند اجتماعی شدن
برای کلاس اولی های امسال اما این روند اجتماعی شدن و پذیرش محیطی خارج از چهارچوب خانواده مختل شده است و مشخص نیست کی به روال طبیعی خود برخواهد گشت.
«آزاده صمیمی»، روان‌درمانگر کودک در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با بیان اینکه تحصیل به شکل مجازی و حضوری از نظر اجتماعی مزایا و معایبی دارد، می‌افزاید: «آموزش آداب رفتار با دیگران، دوستیابی و اکثر مهارت‌های اجتماعی از طریق مدرسه و با تعامل با همکلاسی ها شکل می گیرد، به ویژه در خانواده هایی که والدین شاغل هستن و یا فرصتی برای آموزش این مهارت‌ها به فرزندانشان ندارند. اما از طرف دیگر، والدین معمولاً از مدرسه به دلیل اینکه باعث چندفرهنگی شدن کودک می‌شود و تربیتشان را زیر سوال می برد، هراس دارند. آنلاین شدن کلاس ها این موضوع را تا حدی مرتفع کرده، هرچند یک روش موقتی است.»
این روانشناس درباره نحوه مواجهه‌ی دانش آموزی که یک سال به صورت مجازی تحصیل کرده و برای اولین بار قرار است پا به محیط واقعی مدرسه بگذارد می گوید: «معمولاً معلمان مدارس، بعد از عید و تابستان هر سال با این مشکل مواجه می شوند که هر چیزی که کودکان در مورد آداب نشستن و رفتار در کلاس و حتی دروس یاد گرفتند را فراموش می کنند و معمولاً ماه‌های مهر و فروردین به بازسازی مجدد آن چیزی که قبلا ساخته شده اختصاص داده می شود.»
وی افزود: «کودکان پایه های بالاتر، با تلاش معلمان قادر هستند بعد از گذشت یکی دوماه اول، به شرایط عادی کلاس های حضوری عادت کنند، اما احتمالا برای پایه اولی ها قدری مشکل خواهد بود و زمینه سازی والدین را می طلبد و حتی ممکن است نیاز به آمادگی های قبل از مدرسه به صورت پراکنده باشد.»
اضطراب جدایی
«صمیمی» با اشاره به مشکلاتی که در مواجهه دانش آموزان کلاس اولی با محیط مدرسه امکان بروز دارند گفت: «اضطراب جدایی می‌تواند برای کودکانی که برای اولین بار کلاس حضوری را تجربه می کنند اتفاق بیافتد. اما معمولاً بعد از سنین ۱۰-۹ سالگی، احتمال وقوع این اتفاق کمتر می‌شود.»
این کارشناس ادامه داد: «این کودکان اضطراب از دست دادن پدر و مادر یا یکی از والدین را دارند و این اضطراب می‌تواند به صورت کابوس، دل درد، گریه های بی دلیل و یا سوالات عجیب نشان داده شود که ناشی از نگرانی از عدم حضور والدین است. مثلا کودک مدام سراغ پدرش را می گیرد، ممکن است فکر کند که پدر و مادرش گم شدند، ممکن است سوالاتی در مورد مردن پدر یا مادرش بپرسد و نگرانی‌اش را در این مورد ابراز کند.»
وی اظهار کرد: «این اضطراب معمولا بعد از یک اتفاقی که به آن دلیل کودک از خانه یا والدین دور شده باشد به وجود می آید، که نمونه ی بارزش رفتن به مدرسه است. از این رو والدین باید برای پیشگیری، سعی کنند کودک را به خودشان وابسته نکنند و از طرف دیگر هم در قبال وابستگی ها و محبت‌های کودک، رفتار درست را در پیش بگیرند. علاوه بر محبت به کودک، به شخصیت مستقلش هم احترام بگذارند تا کودک دچار این نوع اضطراب نشود.»
تاثیرات مجازی شدن
این روانشناس کودک درباره تاثیرات طولانی مدت این شیوه ی آموزش می‌گوید: «متاسفانه کودکان ما، در مدارس، زیاد تحت آموزش مستقیم مهارت‌های اجتماعی از طریق بازی و… قرار نمی گیرند، بنابراین هر چیزی که یاد می‌گیرند از طریق تعامل با دوستان و والدین است، پس با ادامه‌ی روابط دوستی و تلاش بیشتر والدین شاید این سبک از آموزش تاثیر منفی طولانی مدت آنچنانی نداشته باشد ولی نقش والدین پررنگ تر می‌شود و کلاس های مهارت‌های اجتماعی هم می‌تواند از تاثیرات منفی این روش تا حدی جلوگیری کند.»
شکاف بین نسل ها
«آزاده صمیمی» با تشریح شکافی که بین نسل کنونی و نسل های گذشته شکل گرفته است می‌گوید: «حالا هم شکاف خیلی بزرگی بین این نسل و نسل‌های قبل به وجود آمده است. کودکانی که کاملا به مباحث فناوری های کامپیوتری آگاهی دارند و از همان کودکی می‌توانند با این تکنولوژی ها کار کنند و الان هم به دلیل درگیری بیشتر با این فضا، از گوشه و کنار آن اطلاع کامل دارند طبیعتاً با مسائل متفاوتی روبرو هستند.مزایا و معایبی همچون استفاده از اطلاعات نامناسب در فضای مجازی، دور شدن از دورهمی ها و جمع های دوستانه و انزوا خواهد داشت.نسل های بعدی، به گمان بنده، نسل‌های پیشرفته تر یا حداقل در سطح یکسانی با کودکان نسل ِ آنلاین امروز خواهند بود.»
نقش والدین در شرایط کرونایی
وی معتقد است در این شرایط کرونا و قرنطینه نقش والدین خیلی بیشتر و پررنگ‌تر است و تأکید می‌کند: «والدین باید کلاس‌های مهارت‌های اجتماعی را برای فرزندان در نظر بگیرند. روابط کودکان را با رعایت افراطی بهداشت، محدود نکنند چرا که شخصیت کودک در حال شکل گیری است و حتی با وجود کرونا هم متوقف نمی شود.»
«صمیمی» می افزاید: «در شرایطی که آموزش آنلاین شده اند و در یک سال اخیر، ما بیشتر شاهد اختلالات اضطرابی و افسردگی در کودکان بوده ایم. که می‌تواند ناشی از تفریحات کم، تعاملات محدود، نداشتن پیش زمینه ذهنی از موضوع یادگیری آنلاین و درگیری بیشتر با والدین باشد که دقت و مراقبت کافی از سوی والدین را می طلبد.»
تجربه های واقعی معلمان
معلمین اما تجربه‌ای واقعی تر و ملموس تر نسبت به این موضوع دارند. تجربه‌ی یک سال تدریس مجازی آن هم به دانش آموزی که تا پیش از آن هیچ آشنایی بین شما نبوده به اندازه تجربه‌ی کلاس اولی ها غریب و تازه است.
«ملیحه اسماعیل زاده»، معلم کلاس اول معتقد است هیچ فضایی برای دانش آموز بهتر از فضای واقعی مدرسه نیست. وی می‌گوید شاید اول سال نظر ما چیز دیگری بود اما الان تفاوت ها را با سالهای پیشین بهتر می‌بینیم و حس می کنیم.
این معلم می افزاید: «سالهای گذشته درصد یادگیری دانش آموزان ۹۰ درصد بوده ولی امسال به ۱۰ درصد رسیده است. می‌توان گفت از ۳۵ شاگرد حداقل ۲۸ نفر از دانش آموزان سطح بالا داشتند ولی امسال از ۳۵ نفر شاید ده نفر از دانش‌آموزان توانسته اند به سطحی که باید داشته باشند برسند.»
نقش والدین در آموزش مجازی
وی درباره نقش والدین در این مشکلات به ایسنا می گوید: «برخی از اولیا روش تدریس را نمی‌دانند، بعضی سواد کافی ندارند و عده ای هم با کمک معلم خصوصی توانسته اند سطح تحصیلی بچه ها را تقریبا به سالهای گذشته برسانند. اما در نگاه کلی امسال فضای مطلوبی شکل نگرفت و نتیجه رضایت بخشی نداشت.»
«اسماعیل زاده» بستر فضای مجازی را به لحاظ ارائه آموزش ها به معلمین مطلوب توصیف می کند اما بر این باور است که جایگزین به هیچ‌وجه جایگزین تحصیل و حضور در محیط مدرسه نمی شود و صرفاً یک مکمل خوب برای ارتباط عمیق تر با دانش آموزان است.
وی اظهار کرد: «بعضی از دانش آموزان اصلا برای یادگیری با فضای مجازی آمادگی ذهنی ندارند و در این شرایط والدین نقش معلم یا در مواردی خود دانش آموز را ایفا می‌کنند که به هیچ‌وجه چنین چیزی رضایت بخش نیست و در نتیجه انتقال مطالب به دانش آموز صورت نمی‌گیرد.»
تغییرات محسوس دانش آموزان
این معلم درباره نقش آموزش و پرورش و همینطور معلمان در بهبود شرایط آموزشی می گوید عملکرد آموزش و پرورش قابل قبول بوده و می افزاید: «ما بچه ها را دیدیم و سنجیدیم، از تک تک دانش آموزان تست های مختلفی گرفتیم اما نتیجه رضایت بخش نبود.»
وی می گوید: «در این تست ها متوجه شدیم در بُعد اجتماعی و شکل گیری شخصیت دانش آموزان با سالهای گذشته تفاوت های بسیاری بود. دانش آموز از طریق فضای مجازی فقط با معلم در ارتباط بود و با سایر دانش آموزان و مدیر و معاون و… هیچ برخوردی نداشتند و همین بر مهارت های ارتباطی و اجتماعی آنها اثرگذار بوده است.»
مدرسه و شخصیت اجتماعی کودکان
«ملیحه اسماعیل زاده» تصریح کرد: «در سالهای گذشته کلاس اولی هایی که جدا شدن از محیط خانواده برای آنها سخت بود و گاها تا یک ماه عادت نمی‌کردند، معلم سعی در برقراری ارتباط خوب با دانش آموز داشت. فضای حضوری و واقعی مدرسه باعث فراهم شدن زمینه ارتباط دانش آموزان با همکلاسی ها و کلاس های هم پایه یا پایه های بالاتر باهم می شد و همین امر شخصیت اجتماعی بچه ها را شکل می داد.»
وی افزود: «امسال اما این فضای واقعی را نداریم، به همین خاطر ما چند بار بچه ها را آوردیم تا از نزدیک با آنها ارتباط بگیریم اما درصد کمی قادر به برقراری ارتباط با ما بودند و بقیه گوشه گیر بودند یا با اضطرابی که داشتند گریه می‌کردند. از نظر من فضای مجازی هیچ تاثیری در اجتماعی شدن بچه ها نداشته، اجتماعی شدن منوط به این نکته است که در جمع حضور داشته باشد. متأسفانه این امر برای بچه های سال تحصیلی جاری میسر نبوده است.»
این معلم کلاس اول ادامه داد: «شاید درصدی از دانش آموزان از نظر آموزشی خود را با فضای مجازی هماهنگ کنند اما برای روند اجتماعی شدن همان درصد کم نیز انجام نشد و با ادامه دار بودن این فضا ضربه شدیدی به اجتماعی شدن دانش آموزان وارد می‌شود.»
والدین و دردسرهای آموزش مجازی
به گزارش ایسنا، والدین اما شاید بار اصلی این پدیده ی مدرسه ی مجازی را به دوش می کشند. استرس هایی که در روند پذیرش نقش جدیدی که در روند آموزش فرزندان به آنها تحمیل داده شده قطعا بر شکل گیری ذهنیت کودکان از مدرسه تاثیرگذار خواهد بود.
والدینی که هیچگاه تا این حد به مسئله‌ی آموزش بچه ها نزدیک نشده بودند حالا در قامت یک معلم راهنمای خانگی کار سختی دارند.
مادر «فاطمه»، دانش آموز پایه اول که تجربه تحصیل فرزند دیگری نیز دارد به ایسنا می گوید: «فرزندم فضای مجازی را بیشتر برای بازی و سرگرمی می‌پسندد و اینکه بخواهد برای درس خواندن از این فضا استفاده کند خوشایند نیست.»
این مادر ادامه می‌دهد: «فرزندم ذوق و شوقی که برای رفتن به مدرسه و بازی با دوستان و همکلاسی های جدیدش داشت را دیگر ندارد و این امر باعث عصبی تر شدن او شده است.»
او معتقد است فضای حقیقی و حضور در مدرسه برای رشد شخصیت اجتماعی و یادگیری مهارت‌های ارتباطی و کلامی و همچنین دوست یابی و… بچه ها نیاز است ولی آنها در فضای مجازی به این رشد شخصیتی نمی‌رسند.
دانش آموزانی که درکی از مدرسه ندارند
مادر الهه دانش‌آموز کلاس اولی که او هم فرزند دیگری در پایه نهم دارد دراین‌باره می گوید: «فرزندم درک خوبی از کلاس و مدرسه و معلم ندارد و حتی درک مفهوم درس برایش سخت است.»
او فضای حقیقی مدرسه را را برای رشد فکری و اجتماعی بچه ها بهتر می‌داند و می افزاید: «فرزندم نمی تواند با آموزش های مجازی، ذهن خودش را برای سالهای بالاتر آماده کند و در کلاز نظر رشد شخصیت اجتماعی و روند یادگیری ضربه خورده است.»
اما پدر علیرضا اعتقاد دیگری دارد. وی می‌گوید چون پدران و مادران این نسل عموما باسوادتر هستند این آسیب ها با گذشته متفاوت تر است. او می‌گوید: «شخصاً مجازی بودن در هر نُرمی را رد می‌کنم چرا که در برخوردهای رو در رو انعکاس و فرکانس‌هایی غیر از گفتمان برقرار می شود که مربوط به ضمیر ناخودآگاه و در تربیت و پویایی هوش اجتماعی کودک موثر است.»
کرونا و سیطره بر همه چیز
به هر ترتیب کرونا همه ی ابعاد زندگی اجتماعی را تحت تأثیر قرار داده و قطعاً آموزش مجازی نه در قامت یک راه حل دائمی بلکه صرفاً مسیری برای گذر از این مرحله سخت و پر چالش است.
والدین امروز لزوم بالا بردن سطح سواد ارتباطی و مهارت های رفتار با کودکان را بیشتر حس می‌کنند؛ نظام آموزشی نیز نباید این بحران را دست‌کم بگیرد. یقینا مسئله‌ی روانی و اجتماعی بخش مهمی از روند آموزش عمومی است که اهمیتش در این شرایط بیشتر احساس می‌شود.
گزارش از: «حیدر کاشف»، خبرنگار ایسنا بوشهر
انتهای پیام
آخرین دیدگاهها