یکشنبه 1 مهر
مشکلات مالی، وظایف متعدد پدر و مادر، انتظارات بیش‌ازحد والدین و اولیای مدرسه از دانش‌آموز، ضعف در مدیریت زمان، عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس پایین دانش‌آموز، شیوه‌های نادرست تربیتی پدر و مادر و بی‌برنامگی والدینی که زوجیتشان پایان یافته است از جمله عللی محسوب می‌شود که با آغاز مدرسه دلهرۀ دانش‌آموز را افزایش می‌دهد، هرچند برای عبور از همۀ آن‌ها راهکارهایی وجود دارد.
آغاز مهرماه چنان‌که پیام‌آور امید و شور و نشاط در بین دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان است، برای‌شان سرشته با برخی نگرانی‌ها و دغدغه‌ها نیز خواهد بود. بنا به تفاوت‌های فردی، مهارت‌های متفاوت افراد و موقعیت اقتصادی خانواده‌ها، با نزدیک‌شدن به پاییز، پدر و مادرها و دانش‌آموزان از جنبه‌های مختلفی با استرس و اضطراب روبه‌رو می‌شوند. گذار از این آشفتگی و رسیدن به حس امنیت و آرامش در آغاز مهرماه و تمام دورۀ تحصیلی نه‌تنها به چاره‌جوریی و انتخاب راهکارهای درست از سوی خود خانواده‌ها بستگی دارد، بلکه دوستان و آشنایان و گروه‌های اجتماعی نیز می‌توانند برای عبور از این دلهره‌ها به سهم خودشان نقشی ایفا کنند. ایسنا به‌منظور بررسی علل بروز استرس و اضطراب و روش‌های مقابله با آن‌ها با دو متخصص روان‌شناسی و مشاور خانواده گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید.
قاسم نوروزی، عضو هیئت‌علمی گروه روان‌شناسی و آموزش افراد با نیازهای خاص دانشگاه اصفهان، در گفت‌وگو با ایسنا بیان کرد: پایان تابستان و شروع پاییز برای خانواده‌های ایرانی با تغییرات جدیدی در روتین و فعالیت‌های روزانه زندگی‌شان همراه است. این دگرگونی‌ها و به‌خصوص فکر بازگشت به مدرسه ممکن است استرس و اضطراب را چه در کودکان و نوجوانان و چه در پدران و مادران افزایش دهد.
او ادامه داد: اولین نکته‌ای که درخصوص استرس و اضطراب در زمان بازگشایی مدارس و راهکارهای کنترل آن باید در نظر داشت، تفاوت‌های فردی در بین انسان‌هاست. منحصربه‌فردبودن افراد در استرس و اضطراب و مدیریت آن نیز اثر دارد.
این پژوهشگر با تأمل در همان تفاوت‌های فردی یادآور شد: برخی خانواده‌ها در مدیریت استرس و اضطراب ابتدای سال موفق عمل می‌کنند. اما برخی از پدر و مادران یا یکی از والدین نیز ممکن است در این زمینه ناتوان باشد و نتواند در مسائل خاص شروع مدرسه درست عمل کند تا جایی که روابط خانوادگی با مشکلات متعددی همراه شود. این مسئله یکی از علل بیشترشدن استرس و اضطراب در بین دانش‌آموزان مقاطع مختلف است.
نوروزی که دانش‌آموختۀ دکترای روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی از دانشگاه شفیلد انگلستان است، در تبیین علل مختلف ایجاد استرس و اضطراب افزود: دغدغه‌های مالی خانواده‌ها یکی از آن عوامل است. خیلی از خانواده‌ها با این مسئله روبه‌رو می‌شوند، به‌خصوص دانش‌آموزانی که در مدارس غیرانتفاعی ثبت‌نام کرده‌اند، غالباً به پرداخت شهریه‌های سرسام‌آوری مجبورند. حتی مدارس دولتی مبالغی دریافت می‌کنند که بسیاری از خانواده‌ها را تحت‌فشار قرار می‌دهد. در کنار شهریه باید خرید روپوش، کتاب و لوازم تحریر و ایاب و ذهاب هم اضافه کرد. بنابراین، قبل از شروع مدرسه، زمینه بروز استرس‌ها و اضطراب‌های متعددی فراهم است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان مسئولیت‌های متعدد والدین را یکی دیگر از علل بروز استرس و اضطراب دانست و توضیح داد: پدر و مادر در کنار مسائل مختلف زندگی شغلی، اجتماعی و خانوادگی که به‌طور معمول داشته‌اند، از این پس با مباحث کوچک و بزرگ دانش‌آموز خود نیز روبه‌رو می‌شوند.
او حمایت‌های اجتماعی را از والدین ضعیف ارزیابی و خاطرنشان کرد: البته کمیته امداد امام خمینی(ره) و بهزیستی هرساله کمک‌های مردمی فراوانی جمع‌آوری می‌کنند و در اختیار شماری از خانواده‌های نیازمند می‌گذارند. اما چون جمعیت دانش‌آموزی ما در کشور جمعیت کوچکی نیست به نظر می‌رسد بین کمک‌ها و گروه گسترده دانش‌آموزان تناسبی وجود ندارد.
این مدرس دانشگاه چگونگی رفتار مدیران و معلمان مدرسه را نیز بر استرس و اضطراب دانش‌آموز اثرگذار دانست و این‌گونه توصیف کرد: این گروه ممکن است در مدرسه توقعات فراوانی از دانش‌آموز داشته باشند. در کنار آن، انتظاراتی که خود پدر و مادر از کودک یا نوجوانشان دارند، استرس او را افزایش می‌دهد.
نوروزی ناتوانی والدین و فرزندانشان را در مدیریت زمان یکی دیگر از علل استرس و اضطراب دانست و گفت: کاهش استقلال دانش‌آموزان و افزایش وابستگی او به بزرگ‌ترها نیز در این موضوع اثرگذار است. بسیاری از کودکان و نوجوانان ما استقلال لازم را ندارند. اگر بزرگ‌تر دانش‌آموز یک روز موقع رفتن او به مدرسه حضور فیزیکی نداشته باشد، استرس‌ها و اضطراب‌ها افزایش می‌یابد.
عضو هیئت‌علمی گروه روان‌شناسی و آموزش افراد با نیازهای خاص دانشگاه اصفهان ادامه داد: احساس ناتوانی کودک یا نوجوان به‌منظور ایفای نقش دانش‌آموز هم می‌تواند به استرس و اضطراب او منجر شود. بسیاری از دانش‌آموران علی‌رغم اینکه حال‌وهوای مهر برقرار است، انگیزه تحصیلی کافی ندارند. انگیزۀ تحصیلی به‌علت‌های مختلفی در دانش‌آموز شکل می‌گیرد. برخورد نامناسب معلمان یا رفتاری که یک همکلاسی با کودک یا نوجوان دارد یا نارضایتی از رفتار پدر و مادر، همگی می‌تواند بر انگیزه دانش‌آموز تأثیر منفی بگذارد.
او عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس پایین دانش‌آموزان را هم در استرس و اضطراب و کاهش انگیزه تحصیلی مؤثر دانست و توضیح داد: عزت‌نفس به این معناست که بچه‌ها برای خودشان ارزش قائل باشند. عزت‌نفس یعنی خودارزشمندی که متأسفانه در بین دانش‌آموزان ما پایین است. اعتمادبه‌نفس یعنی خودباوری دانش‌آموز یا باوری که او به توانمندی‌هایش در درس‌خواندن و انجام تکالیف دارد.
آخرین دیدگاه‌ها