۶ بهمن۱۴۰۳ هرانا
«اسماعیل عبدی»، فعال صنفی معلمان در واکنش به خبر رسانه‌های ایران که از بازماندن بیش از یک میلیون کودک ایرانی از تحصیل و آموزش خبر داده بودند، می‌گوید: «حکومت ایران نه‌تنها نسبت به اصل ۳۰ قانون اساسی بی‌اعتنا است، که حتی سند ۲۰۳۰ سازمان یونسکو را نیز به‌طور کامل نادیده گرفته است.»
در همین راستا، سایت خبری «عصر ایران» روز ۴دی۱۴۰۳ در خبری اعلام کرده بود: «بر اساس گزارش وزارت آموزش و پرورش و دفتر یونیسف در تهران، بیش از یک میلیون کودک در ایران از تحصیل بازمانده‌اند. بر اساس آخرین گزارش‌ها استان‌های سیستان و بلوچستان، کردستان، هرمزگان، خراسان جنوبی، آذربایجان غربی و خوزستان بیشترین نرخ ترک‌تحصیل را دارند. طبق برآوردها، سیستان و بلوچستان با بالاترین نرخ ترک تحصیل در میان استان‌های کشور مواجه است.»
«محمدمهدی سیدناصری»، پژوهش‌گر حقوق بین‌الملل کودکان درباره عوامل ترک تحصیل کودکان در گفت‌وگو با «ایلنا» اعلام کرده است: «بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ نرخ ترک تحصیل دانش‌آموزان در تمام مقاطع تحصیلی افزایش یافته است. در این سال تحصیلی نرخ ترک تحصیل دانش‌آموزان در مقطع ابتدایی با افزایش ۲۵صدم واحد درصدی به ۱.۲ درصد رسیده است.»
رتبه پایین دانش‌آموزان ایرانی در آزمون‌های بین‌المللی
آقای عبدی، فعال صنفی و زندانی سیاسی سابق که به مناسبت روز ۲۴ژانویه، «روز جهانی آموزش» با رسانه‌های آلمانی گفت‌وگو کرده، می‌گوید در سال ۲۰۲۳ در آزمون تیمز کودکان پایه چهارم ابتدایی در ایران رتبه ۵۳ از ۵۸ را کسب کردند. در سال ۲۰۲۴ این رتبه در میان ۵۸ کشور به ۵۴ رسید.»
او در ادامه گفت‌وگوی خود با «دویچه‌وله فارسی» گفته است: «علت افت تحصیلی در جوامع مختلف ممکن است دلایل زیادی داشته باشد. اما در مورد ایران، این دلایل بسیار مشخص‌تر هستند. نتایج آزمون پرلز در سال ۲۰۲۴ نشان داده است که از هر ۵ دانش‌آموز ایرانی، دو نفر هیچ چیزی نمی‌آموزند.»
به گفته این فعال صنفی معلمان، «برای حکومت کاملا آشکار شده که نمی‌تواند سیاست‌های دیکتاتور مآبانه‌اش را به قشر تحصیل‌کرده تحمیل کند. در اواخر دهه هفتاد شمسی، ایران شاهد تغییر و تحولات اجتماعی گوناگون بود. بخش بزرگی از این تغییرات را جوانانی رقم می‌زدند که دانشجو بودند. حکومت این تغییرات اجتماعی را تاب نیاورد و سندی به عنوان سند تحول بنیادین آموزش و پرورش طراحی کرد تا بنیان‌های نظام آموزشی را زیر و رو کند و محتوا و نظام آموزشی را بیش از پیش به ایدئولوژی مدنظر خود آغشته کند. در این سند باور به مهدویت و ولایت فقیه سرلوحه امور است.»
اسماعیل عبدی در ادامه گفته است: «حکومت جمهوری اسلامی انتظار داشت که این تغییرات، چه در مدرسه و چه در دانشگاه منجر به تربیت افرادی معتقدتر به چارچوب حکومت شود اما این اتفاق نیفتاد. پس پا را از این فراتر نهاد و تلاش کرد با سرکوب اعتراضات معلمان و دور کردن آن‌ها از فضاهای آموزشی، زندانی کردن معلمان معترض به بی‌کیفیتی فضای آموزش، وارد کردن روحانیون دینی به‌عنوان معلم در مدارس و تغییر محتوای کتب درسی و عدم اجازه به دانش‌آموزان جهت انتقاد از این محتواها، ناآگاهی، اطلاعات نادرست و بی‌سوادی را ترویج کند. چرا که بقای خود را در آن می‌دید.»
او با اعلام این‌که «فاصله‌ای که بین جامعه و حکومت ایجاد شده با تربیت ولایی و مهدوی پر نمی‌شود»، خاطرنشان کرد: «آمار یک میلیون بازمانده از تحصیل شوخی نیست. در هر جای دیگری از دنیا می‌توانست تمام دولت را وادار به استعفا کند. اما در ایران چطور؟ در ایران ما علاوه بر شهروندان درجه دوم و سوم با گروه دیگری به نام “ناشهروند” روبه‌رو هستیم. متاسفانه بسیاری از کودکان بدون‌شناسنامه که اتفاقا با فقر هم دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، به‌دلیل عدم دریافت آموزش‌های لازم یا به اعتیاد و انواع بزه‌کاری روی می‌آورند، یا دچار آسیب‌های جدی روحی و روانی می‌شوند و از زندگی طبیعی فاصله می‌گیرند.»
این فعال صنفی معلمان در ادامه گفته است: «بسیاری از این کودکان نیز در محیط‌های غیررسمی وارد کارهایی می‌شوند که ممکن است با استثمار نیروی کار همراه باشد. این کارها اغلب در شرایط دشوار و بدون نظارت‌های قانونی انجام می‌شوند.»
وزیر آموزش‌و‌پرورش: ۷۵۰هزار دانش‌آموز از تحصیل بازمانده‌اند اما مشکل از ما نیست
۱۰آذر۱۴۰۳ «علیرضا کاظمی»، وزیر آموزش و پرورش در دولت پزشکیان، ادعا کرد که حدود ۷۵۰ هزار دانش‌آموز در ایران در سه مقطع تحصیلی بازمانده از تحصیل هستند.
کاظمی در گفت‌وگو با خبرگزاری «ایسنا» ادعا کرده است: «این آمار به‌دلایل اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی ارتباط دارد و نه به کمبود امکانات آموزشی.» به گفته وزیر آموزش و پرورش، حدود ۱۵۰ هزار نفر از این آمار مربوط به مقطع ابتدایی است و باقی به مقاطع متوسطه اول و دوم تعلق دارد.
او مدعی شده: «این موضوع به کمبود مدرسه یا کلاس درس مرتبط نیست. ما در سراسر کشور ۵ هزار کلاس با کمتر از پنج دانش‌آموز داریم و حتی در مناطق محروم مانند سیستان و بلوچستان، برای ۸۰۰ هزار دانش‌آموز کتاب رایگان توزیع می‌کنیم.»
علیرضا کاظمی به بخشی از این آمار که مربوط به دختران روستایی است هم اشاره کرده و گفته است: «گاهی به‌دلیل مختلط بودن کلاس‌ها، برخی دختران از تحصیل باز می‌مانند، اما این آمار بسیار محدود است.»
وزیر آموزش و پرورش با تاکید بر این‌که دلایل بازماندن از تحصیل را نباید فقط از آموزش و پرورش جست‌وجو کرد، گفت: «عوامل اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی نقش اصلی در این زمینه دارند. بسیاری از دانش‌آموزان مقطع متوسطه به‌دلیل اشتغال و یادگیری مهارت به مدرسه بازنمی‌گردند.»
او همچنین گفت: «در تهران یا شهرهای بزرگ، اگر از کودکان کار بپرسید چرا مدرسه نمی‌روند، دلایل اقتصادی و خانوادگی را خواهید شنید. مشکل اصلی این است که بازماندگی از تحصیل به‌صورت تفکیکی و تحلیلی بررسی نمی‌شود و همه تصور می‌کنند که علت این موضوع، نبود معلم، مدرسه یا کتاب است.»
آمار بالای بازماندگان از تحصیل در ایران، به‌ویژه در مناطق محروم و در میان دختران، حاکی از مشکلات عمیق ساختاری در حوزه آموزش است. فقر اقتصادی و اجتماعی و عوامل فرهنگی همچنان از موانع اصلی دست‌یابی به آموزش برابر برای همه دانش‌آموزان در ایران هستند.
ادعای وزیر آموزش و پرورش دولت پزشکیان در حالی است که این وزارت‌خانه ۳۱ شهریورماه آماری ارایه کرده بود که بر اساس آن هنوز ۷۹۰ هزار دانش‌آموز در سراسر کشور، در مدارس ثبت‌نام نکرده و از درس و مشق عقب افتاده‌اند. آمار امروز آقای وزیر با رقم قبلی هم دست کم چهل هزار نفر کمتر است. ولی با توجه به وجود گزارشات دیگر، علیرضا کاظمی از اعلام آمار واقعی خودداری کرده است.
دو میلیون دانش‌آموز ثبت‌نام نشده‌اند
در همان تاریخ، آمار دیگری از سوی «محمد علوی‌تبار»، معاون سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، اعلام شده بود: «۸۹۰ هزار دانش‌آموز هنوز کتاب‌های درسی خود را سفارش نداده‌اند.» بر اساس این آمار، حدود ۱۰۰ هزار نفر با وجود ثبت‌نام در مدرسه‌ها، حداقل تا یک روز مانده به بازگشایی مدارس، هنوز کتاب درسی خود را سفارش نداده بودند. در حالی که در سال جدید تحصیلی ۱۵۴میلیون جلد کتاب درسی برای دانش‌آموزان چاپ شده است.
بر اساس آمارهای وزارت آموزش و پرورش در سال جاری دست‌کم حدود ۱۶ میلیون دانش‌آموز باید به مدرسه می‌رفتند. اما «عبدالوحید فیاضی»، عضو کمیسیون آموزش مجلس اعلام کرد: «در سال تحصیلی جدید، جمعیت دانش‌آموزان کلاس اولی نسبت به سال قبل حدود ۱۱۰ هزار نفر کمتر شده است.»
به نظر می‌رسد که وضعیت ثبت‌نام نکردن دانش‌آموزان در استان تهران هم دست کمی از مناطق محروم کشور ندارد. چرا که «علیرضا بهرامی»، مدیرکل آموزش و پرورش شهرستان‌های این استان، پیش‌تر گفته بود: «فقط در محدوده تحت مدیریت او، حدود ۱۰هزار دانش‌آموز ایرانی واجد شرایط ورود به کلاس اول ابتدایی، برای ثبت‌نام مراجعه نکرده‌اند. بهرامی البته در روزهای پایانی شهریور ماه حدس زده بود که چون برخی والدین هنوز تکلیف محل سکونت‌شان مشخص نیست، فرزندان خود را در مدارس ثبت‌نام نکرده‌اند.»
آمار واقعی بازماندگان از تحصیل
«روزنامه اطلاعات» چاپ تهران، روز پنج‌شنبه ۳آبان۱۴۰۳ به نقل از «فرشاد ابراهیم‌پور»، عضو کمیسیون آموزش مجلس درباره آمار پنهان کودکان بازمانده از تحصیل نوشت: «امسال حدود ۲میلیون دانش‌آموز ثبت‌نام نشده‌اند.»
آخرین دیدگاه‌ها