کودکان در حال کار و مدافعان‌شان در زندان
طبق آخرین آمار سازمان ملل متحد، که به مناسبت روز جهانی مبارزه با کار کودکان منتشر شده، حدود ۱۷۰ میلیون کودک در دنیا در مشاغل مختلف مشغول به کار هستند. در ایران نیز کار کودک در حال گسترش است.
طبق ماده یک پیمان نامه حقوق کودک، «کودک کار» به کسی اطلاق می‌شود که بیش از ۱۴ساعت در هفته کار می کند و سن او بیشتر از ۵سال و کمتر از ۱۸سال باشد.
بر اساس این گزارش، شمار کودکان کار ۵ تا ۱۴ ساله در سال ۲۰۱۲ از ۱۸۶ میلیون نفر در سال ۲۰۰۰ به ۱۲۰ میلیون نفر رسیده است. البته این کاهش در نوجوانان کمتر بوده است. چراکه کودکان در سنین اولیه مدرسه را ترک کرده و برای کسب درآمد و کمک به خانواده‌های فقیر خود وارد بازار کار می‌شوند.
بیشترین کودکان کار در کشورهای آسیایی و حوزه پاسفیک زندگی می‌کنند که جمعیتی بالغ بر ۷۸ میلیون را به خود تخصیص می‌دهند. ۱۳ میلیون از این کودکان در کشورهای امریکای لاتین زندگی می‌کنند. همچنین ۹۸ میلیون نفر از کودکان کار در مزارع کار می‌کنند و ۱۲ میلیون کودک در بخش صنعت فعال هستند. آخرین آمارها نشان می‌دهد که کارکودک برای کودکان دختر از سال ۲۰۰۰ میلادی کاهش یافته است.
گفتنی است کودکان کار، اغلب از خانواده‌های حاشیه نشین فقیر هستند که والدین آنها، کم درآمد، بیکار و در اکثر موارد معتادند و یا بدون سرپرست هستند.
کودکان کار در ایران
در ایران کار کودک در حال گسترش است. آنچه روشن است این پدیده به دنبال سیاست های نادرست اقتصادی و اجتماعی گسترش یافته است. آمارهای دولتی می‌گوید حدود دو میلیون کودک کار در ایران وجود دارد. اما فعالان حقوق کودک می‌گویند این رقم مانند بسیاری دیگر از آمارهای رسمی، واقعی نیست و شمار «کودکان کار حدود هفت میلیون است که نیمی از آنها اتباع کشورهای همسایه هستند.»
محیا واحدی، فعال حقوق کودک و دبیر سمینار تخصصی کودکان کار، سال گذشته گفته بود میانگین سنی کودکان کار را بین ۱۰ تا ۱۵ سال است و «کودک کمتر از ۵ سال و حتی نوزادی که در آغوش مادر و به اجبار وارد چرخه کار می‌شود نیز وجود دارد».
اخیرا محمد مهدی‌زاده معاون آموزشی نهضت سواد آموزی کشور اعلام کرده بود که طی دو سال اخیر، ۱۴۳ هزار کودک ایرانی در هیچ مدرسه ای ثبت نام نکرده اند و گزارشی دیگر می‌گوید در سال گذشته ۶۷ هزار دانش آموز فقط در مقطع ابتدایی ترک تحصیل کرده اند. با این وجود هیچ آمار روشن و دقیقی در دست نیست که میزان واقعی کودکان کار در ایران را ارائه دهد.
کودکان کار به جز دور بودن از فضای تحصیل به دلیل کار زیاد و شرایط نامناسب مالی، تغذیه‌ی مناسب ندارند و اکثرا از نظر جسمی ضعیف هستند و در برخی موارد معتادند. گزارش دیگری می‌گوید ۳۲ درصد کودکان کار مورد آزار و سواستفاده جسمی، روحی و جنسی قرار می‌گیرند و در بسیاری از موارد کودکان کار به ویروس ایدز مبتلا شده اند.
بر اساس ماده ۷۹ قانون کار ایران:
«به کارگماردن افراد کمتر از ۱۵سال تمام (پسر و دختر) ممنوع است. کارفرمایانی که افراد کمتر از ۱۵سال را به کار بگمارند، مستوجب مجازات خواهند بود. ضمنا باید کودکان را به کاری گماشت که برای او زیان آور نباشد.»
شهیندخت مولاوردی، معاون رئیس جمهوری از ضرورت و پیگیری ثبت روز لغو کار کودک ۱۲ ژوئن (۲۲ خرداد) در تقویم رسمی جمهوری اسلامی خبر داد و تاکید کرد:«این کار به عنوان اقدامی در جهت جلب توجه هر چه بیشتر آحاد جامعه به ضرورت جلوگیری از کار کودکان و توجه به اهمیت ادامه تحصیل این قشر از جامعه انجام شده است.»
روزبه کردونی مدیرکل آسیب های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در همین رابطه به خبرگزاری ایرنا، گفت: «کار کودک نتیجه ی آسیب پذیری های اقتصادی و اجتماعی است که با مجموعه ای از حوادث به هم پیوسته نظیر بیکاری، بیماری، معلولیت و پیری که انسان در طول زندگی با آنها مواجه می شود، مرتبط است.»
نگاه امنیتی به فعالان حقوق کودک در ایران
نگاه امنیتی جمهوری اسلامی به فعالیت مدافعان و کنشگران حقوق کودک در سال‌های اخیر باعث شده تا چندین تن از فعالان در این عرصه به دلیل فعالیت‌های خود با احکام طولانی در زندان به سر ببرند. پیشتر افرادی مانند نسرین ستوده، شیوا نظرآهاری، دلارام علی، سعید مدنی، محمد مصطفایی، ثمین احسانی، افشین حیرتیان و بسیاری دیگر به دلیل فعالیت در این زمینه، محاکمه و زندان را تجربه کرده بودند. در ماه‌های اخیر سعید شیرزاد، امید علی‌شناس، آتنا دائمى، آتنا فرقدانی و ئاسو رستمی با دریافت احکام مجموعا بیش از ۴۰ سال حبس، راهی زندان شده‌اند و بسیاری دیگر از فعالین حقوق کودک، احضار، بازخواست و تهدید شده‌اند. خودنویس 22 خرداد
آخرین دیدگاهها