کودکان کار و آرزوهای بزرگ

خرم آباد – ایرنا – عصر یک روز گرم تابستانی یکی از خیابان های خرم آباد که درختان بلند با شاخه های درهم تنیده و سایبان خنک و یکدست خیابان تجریش را برایت تداعی می کند ؛ امیررضا و یاسر کودکانی هستند که این خیابان را برای کار برگزیده اند.

به گزارش ایرنا، امیررضا می گوید؛ از عهده انجام هر کاری برمی آید و حاضر است توانایی خود را اثبات کند به همین خاطر به دوستانش گفته که او را رضا پلنگ صدا بزنند.
کلاس ششم است و می گوید پدرش کارگر است و او در این ایام تعطیلات مدرسه درخیابان های شهر کار می کند و روزی 10 تا 12 هزار تومان درآمد دارد که آنها را جمع می کند و برای پرداخت قسط یکی از وام هایی که گرفته اند کنار می گذارد.
می گوید استعداد خوبی در فوتبال نیز دارد و دوست دارد کسی راهنمایی و حمایتش کند تا در این رشته ورزشی رشد کند.
امیررضا می گوید اگر این قسط ها نبود دوست داشت پول هایش را جمع کند تا ماشین بخرد در جواب اینکه دوست دارد در آینده چه کاره شود می گوید دوست دارد یک فرد خیر شود و آنقدر پول داشته باشد که به همه و به کودکان کار مثل خودش کمک کند.
روحیه ای مهربان و نوعدوست و یاری دهنده که از هم اکنون در رفتارش هویداست که پول هایش را در اختیار خانواده قرار می دهد تا یکی از قسط های خانواده پرداخت شود اما همین کودک با قابلیت های خوبش به حال خود در خیابان رها شده و بیشتر از آنکه به ذات زیبای کودکانه خود نزدیک شود با زمینه های جرم و آسیب های اجتماعی عجین می شود.
ضرورتی که پر کردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان را بیشتر می کند تا بجای اینکه در معرض جرم و آسیب های اجتماعی قرار گیرند در مسیری هدایت شوند که علاوه بر شکوفایی توانمندی هایشان ، به سمت آینده ای شایسته پیش روند.
یاسر یکی دیگر از کودکان کار است که او هم در ایام تعطیلات مدرسه چه در تایستان و چه در ایام نوروز دستفروشی می کند و ترازویی هم در کنار بساط خود دارد و عابران را به گرفتن وزن فرا می خواند.
او هم کلاش ششم است و می گوید اهل منطقه فلک الدین خرم آباد است ظاهرا پدرش بیکار است، پدر و مادرش اصرار آنچنانی برای اینکه او کار کند ندارند اما خودش برای کمک به آنها ترجیح می دهد کار کند.
یاسر در جواب اینکه دوست دارد در آینده چه کاره شود مکث طولانی می کند و می گوید هنوز به این موضوع فکر نکرده است.
علیرضا کلاس چهارم است و در جایگاه پمپ بنزین یکی از خیابان های شهر به اصرار از سرنشینان خودروهایی که به این جایگاه می آیند می خواهد که از آدامس های آفتاب خورده و خاکی که دارد خرید کنند.
چهره ای خاکی و آفتاب خورده همچون آدامس هایش دارد اما در همان حال می توان معصومیت کودکانه ای را دید که همراه با کمی ترس است و وقتی مورد عتاب یکی از عابرین قرار می گیرد راهش را می گیرد و می رود سراغ یکی دیگر.
می گوید پدرش کارگر است و مادرش در کارگاه قالی بافی کار می کند و خودش هم در این روزهای تعطیلات تابستان کار می کند تا به خانواده اش کمکی کرده باشد.
در استان لرستان بنا بر گفته مسئولان ، کودکان کار و یا خیابانی به معنایی که فاقد خانه و سرپناه باشند و یا در شبکه ها و باندهایی به کار گرفته شده باشند وجود ندارد آنچه که مشاهده می شود کودکان کاری هستند همچون یاسرها، امیررضاها و علیرضا و… که بنا به تشخیص خود و یا خانواده هایشان و در نبود برنامه ای خاص برای پر کردن اوقات فراغت خود بخصوص در ایام تابستان دستفروشی و دعا فروشی می کنند.
روندی که خود زمینه را فراهم می کند تا کودک در معرض آسیب اجتماعی قرار گیرد و اگر از استعداد و توانایی خاصی هم برخودار باشد نه تنها در مسیر صحیح هدایت نمی شود بلکه خود زمینه ای برای تشویق به جرم می شود افرادی همچون رضا پلنگ ها خود در آینده احتمال کشیده شدنشان به سمت بزهکاری بیشتر می شود.

**وجود 600 کودک کار در لرستان
مدیرکل بهزیستی لرستان در گفت و گو با ایرنا گفت: 600 کودک کار در لرستان شناسایی شده که از سال گذشته تاکنون سه مرکز و اخیرا در شهرستان کوهدشت نیز یک مرکز برای ساماندهی کودکان کار در نظر گرفته شده است.
اسداله حیدری افزود:در لرستان کودکان خیابانی به معنای آنچه که محروم از خانواده و سرپناه باشند وجود ندارد و بیشتر کودکانی بدسرپرست هستند که در طول روز در خیابان ها هستند و شب ها به خانه بازمی گردند.
مدیرکل بهزیستی لرستان با اشاره به ساماندهی این کودکان گفت:حمایت از این کودکان و خانواده های آنها بصورت ارائه خدمات مشاوره ای و مددکاری و ارائه مشاوره های روانشناختی و حمایت از کودکان با فرستادن آنها به مراکز فنی و حرفه ای برای فراگرفتن یک مهارت از جمله اقداماتی است که در ساماندهی کودکان کار انجام می شود.

**مراکز حمایت از کودکان کار و مهارت افزایی آنها
مرکز حمایتی ، آموزشی کودک و خانواده تحت نظارت اداره کل بهزیستی لرستان که ویژه کودکان کار است یکی ازانجمن های فعال در این زمینه است ، محمد ابراهیم طاهری مدیر این مرکز در گفت و گو با ایرنا می گوید: این انجمن، کودکان کار را که در خیابان هستند شناسایی کرده و متناسب با هر کدام خدمات حمایتی و آموزشی برای آنها و خانواده هایشان ارائه داده می شود.
به گفته وی در حال حاضر 155 کودک کار در مرکز لرستان در این انجمن ثبت نام شده که بیشتر آنها یعنی 77 نفر بین 12 تا 14 سال هستند و 38 نفر بین 6 تا 11 سال و 40 نفر هم بین 15 تا 18 سال قرار دارند.
این فعال اجتماعی اظهار کرد: از نظر میران تحصیلات هم 7 نفر از این افراد در مقطع ابتدایی، 36 نفر راهنمایی ، 30 نفر دبیرستان و 13 نفر هم ترک تحصیل کرده اند.
مدیر مرکز حمایتی،آموزشی کودک و خانواده ویژه کودکان کار با بیان اینکه از نظر سلامت 25 درصد این کودکان دارای والدینی با مشکل اعتیاد هستند گفت: از 155 کودک ثبت نام شده در این این انجمن 70 نفر از آنها نسبت به سن خود کاهش قد و 76 نفر هم کاهش وزن دارند و تنها 9 نفر از میزان رشد طبیعی برخوردار هستند.
وی یادآور شد: از مجموع افراد شناسایی و ثبت نام شده توسط این انجمن 120 نفر دستفروشی و 20 نفر دعا فروشی می کنند و 15 نفر هم ترازوی وزن کشی دارند.
وی افزود: این کودکان به مراکز آموزش فنی و حرفه ای معرفی می شوند و علاوه براین با توجه به استعدادها و توانایی هایی که برخی از این کودکان دارند تاکنون 60 نفر برای ورزش کاراته به مراکز تربیت بدنی معرفی شده اند.
طاهری گفت: بررسی وضعیت اجتماعی و معیشت کودکان کار جهت اجرای برنامه های بازدارنده بمنظور کاهش آمار کودکان کار در معابر و خیابان ها در راستای پیشگیری از آسیب های اجتماعی، هدایت تحصیلی و تلاش برای معرفی کودکان ترک تحصیل کرده برای ادامه تحصیل ، غنی سازی اوقات فراغت و اجرای برنامه های استاد شاگردی در راستای آموزش عملی کودکان در یک رشته فنی و شغلی از جمله اهداف مرکز ویژه حمایت از کودکان کار است.

**ضرورت توجه به برنامه های اوقات فراغت
آنچه که در خصوص کودکان کار باید مورد توجه قرار گیرد این است که تعداد این کودکان بخصوص در ایام تعطیل همچون فصل تابستان در سطح شهر و معابر و خیابان های بیشتر می شود که می تواند بیانگر این باشد که برخی هنوز کار کردن کودک را نوعی پر کردن اوقات فراغت تلقی می کنند.
کارشناسان در این زمینه معتقدند غنی سازی اوقات فراغت کودکان ضرورتی است که کمتر مورد توجه قرار می گیرد در حالیکه انجام صحیح این کار می تواند مقدمه ای برای بروز و شکوفایی استعدادهای کودکان و نوجوانان باشد.
در این خصوص شیرزاد بسطامی معاون فرهنگی و هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان می گوید: خانواده متشکل از پدر، مادر و فرزند ، تاثیرگذار ترین نهاد است که کودک از همان اوایل کودکی و شکل گیری شخصیت اولین الگوهای رفتاری خود را از خانواده برمی دارد.
وی گفت: در همین راستا خانواده در مشحص کردن مسیر اوقات فراغت ، مهمترین نقش مدیریتی را دارد که با تصمیم گیری صحیح مشخص می کند کودک در محیطی فرهنگی ، هنری و ورزشی اوقاتش سپری شود و یا اینکه تبدیل به کودک کار شود و به دستفروشی در ایام فراغت روی آورد.

**کودک کار و آسیب ا جتماعی
مجتبی ترکارانی،رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان در این خصوص در گفت و گو با ایرنا گفت:کودکان کار در ردیف یکی از آسیب های اجتماعی قرار دارند بطوریکه نهادهای اجتماعی و دولتی مایل به کار کردن کودکان و نوجوانان نیست.
به گفته وی امروزه مفهوم کودکی و نوجوانی در جامعه مهم تلقی می شود و خانواده ها و نهادهای تربیتی بر این باورند که باید به کودکان فرصت کودکی داد زیرا کودک به بازی، فراغت و ارتباط نیاز دارد و نباید حتی در صورت نیاز خانواده، کار کند.
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان افزود: علاوه بر این ورود کودکان کار به جامعه باعث می شود کودکان به سوی آسیب های اجتماعی مانند اعتیاد و مشکلات اخلاقی یا جنسی کشیده شوند در حالیکه در گذشته این آسیب ها کمتر وجود داشت و یا اینکه حمایت های اجتماعی باعث مقاومت افراد در برابر آسیب ها می شد.
ترکارانی یادآور شد: شیوع فقر و گرایش به اعتیاد در خانواده ها باعث شده که خانواده ها نسبت به پیامدهای ورود فرزندان شان به محیط ناامن کار بی تفاوت باشند لذا ضرورت دارد نهادهایی مانند بهزیستی و کمیته امداد با شناسایی و کمک های مالی و مددکاری به چنین خانواده هایی مانع از گرایش به کار کودکان این خانواده ها شوند.