این هزاران کودک برای زنده ماندن و تحصیل باید کار کنند / ما آنها را نمی بینیم اما هستند

۲۲ خرداد ۱۴۰۰

رکنا:جهان چند دهه است که متوجه اهمیت پایان دادن به کار کودک شده است و تلاش فعالان اجتماعی و مدنی در جوامع مختلف باعث ورود قانون منع کار کودکان و نوجوانان به قوانین کشور ها شد. تلاشی هر چند مسیر موفقیت خود را خوب طی می کرد ولی در دوسال گذشته باردیگر شاهد افزایش رشد کودکان کار در جهان هستیم و این افزایش آماری, ارتباط مستقیمی با افزایش فقر جهانی دارد که حتی کرونا نیز در این افزایش فقر بی تاثیر نبوده است.

کودک کار متولد فقر است. والدینی که توانایی تأمین هزینه زندگی و تحصیل فرزندان خود را ندارند فرزندان را به سوی دنیای کار سوق می دهند.

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا ، بنابراین سیستم ریشه کنی کار کودک از طریق فراهم آوردن فرصت آموزش و حرفه آموزی به والدین برای افزایش درآمد و معیشت خانواده می تواند میسر شود.
ایران هم همزمان با رشد آماری کودکان کار در جهان با افزایش کودکان کار در بستر شهرهای و مشاغل مختلف مواجه شده است . آخرین آمار اعلام شده در خصوص کودکان کار فعال درایران بین بین ۳ تا ۷ میلیون است،این رقم برای تهران نیز ۲۰ هزارنفر تخمین زده می‌شود. البته آمار دقیقی از کودکان کار در ایران مشخص نیست ولی با افزایش حاشیه نشینی در چند سال اخیر می توان تصور کرد که تا چه میزان این آمار افزایش یافته و کار کودک نیز رشد آماری قابل توجهی داشته است.
فقر یکی از ریشه های اصلی کار کودکان است. در کشورهایی که اکثر مردم برای تأمین هزینه های زندگی خود تلاش می کنند ، کودکان برای کمک به تأمین هزینه های زندگی به کار فرستاده می شوند.
حمایت از کودکان و دور نگه داشتن آنها از آسیب ها و معضلات ودنیای کار کودک جنبه مهمی است و باید اولویت همه بخش ها؛ خانواده ها ، مشاغل ، سازمان ها ، جوامع محلی و بین المللی و دولت ها باشد زیرا عواقب آن می تواندآسیب های روانی طولانی مدت و مشکلات مربوط به سلامت کودک را تا سال ها و حتی تا پایان زندگی به همراه داشته باشد. این کودکان در پی آزارهایی که در کار می بینند حتی در معرض ابتلا به بیمارهای خطرناکی همچون ایدز قرار دارند.
تقسیم بندی کودکان کار

کودکان کار به کودکان کارگر یا فقیری گفته می‌شود که به دلیل مشکلات اقتصادی به صورت مداوم و پایدار به خدمت گرفته می‌شوند. این کودکان به چند دسته تقسیم می‌شوند. دسته‌ای از آنها در خیابان‌ها کار می‌کنند و آخر شب‌ها به خانه بازمی‌گردند و احتمالا به مدرسه می‌روند و لزوما در دام بزه نمی‌افتند. گروهی دیگر از رفتن به مدرسه و تجربهٔ دوران کودکی بی‌بهره هستند و ارتباط‌شان با خانواده در شرف قطع شدن است و سلامت روحی و جسمی آن‌ها را تهدید می‌شود و زمینهٔ بزهکاری برای این دسته فراهم‌تر است. گروهی دیگر به مدرسه نمی‌روند و همراه خانوادهٔ خود در خیابان‌ها زندگی می‌کنند. گروه دیگر هم از اساس بی‌خانواده هستند و در خیابان رشد می‌کنند و ناگزیر تن به کار می‌دهند.
آمار جهانی کودکان کار

براساس آمارهای موجود بیش از ۲۵۰میلیون کودک (۱۴–۵) که معمولاً زیر سن قانونی کار می‌کنند، در کشورهای در حال توسعه است. اگر سن پایان کودکی را براساس پیمان نامه حقوق کودک زیر ۱۸سال در نظر بگیریم، در سال ۲۰۰۲ بیش از ۳۵۰میلیون کودک و نوجوان به جای پرداختن به تحصیل، کار می‌کنند.
در ایران نیز تعداد کودکان کار به دلایل گوناگون رو به افزایش است اما آمار دقیقی در مورد کودکان کار وجود ندارد. درآمار تخمینی سازمان جهانی کار در سال ۱۹۹۵بیش از ۷۱/۴درصد کودکان بین ۱۰تا ۱۴ سال در ایران از لحاظ اقتصادی فعال هستند.
کدام کودکان ایرانی به جای تحصیل و بازی کار می کنند؟

مطهره واعظی پور ، فعال اجتماعی و آسیب شناس در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی رکنا به مناسب روز جهانی مبارزه با کار کودک در خصوص علت افزایش آمار کودکان کار در چند سال اخیر با گفتن از اینکه قانون منع کار کودک، سال ها پیش به صورت جهانی به تصویب رسید تا با گذر زمان از تعداد کودکانی که کار می کنندکاسته شود و یا اینکه راه حلی پیدا کنند تا کودک کمتری وارد چرخه کار شود، اما متاسفانه با گذشت زمان انگار این قانون و روزجهانی اش تنها به یک ژست روشنفکری تبدیل شد تا مرحمی برای کودکان کار افزود: کودک کار به هر کودکی گفته می شود که به جای کودکی کردن و بازی و … باید وارد بازار کار شوند، این بازار کار هر فرآیندی است که کودک را مجبور می کند که از طریقی پول دربیاورد، سال هاست که افراد زیادی دارند تلاش می کنند که کودکان کار حال و روزشان بهتر شود اما انگار تمام این تلاش ها بی فایده بوده است.
این آسیب شناس اجتماعی با گفتن از اینکه اگر بخواهیم در مورد این روز با خودمان صادق و روراست باشیم، باید بگوییم در تمام این 20 سال که از تصویت قانون منع کار کودک می گذرد، هیچ قدم جدی و درستی برداشته نشده و همه به صورت مقطعی و گذرا با این موضوع رفتار کرده اند ادامه داد: شاهد این حرف هم حضور کودکان کار و خیابان در پایتخت است که هر روز بیشتر و بیشتر می شود و هر روز به تنوع کاری شان هم اضافه می شود.
اینها کودکانی هستند که هرگز دیده نمی شوند

مطهره واعظی پور با طرح این سوال که چرا در تمام این سال ها کار درست و ریشه ای انجام نشده است؟ تاکید داشت : اگر بخواهیم پایتخت را به عنوان یک نمونه قرار بدهیم، می توان از چند منظر آن را بررسی کرد، اول اینکه مهاجرت افراد ازشهرستان به تهران، مهاجرت از کشور های دیگر به ایران در تمام این سال ها تعداد این کودکان را شاید بیشتر کرده است.زیرا وقتی پای درد دلشان میشنی خیلی از این کودکان می گویند:” وقتی آمدیم تهران، پدرمان فوت کرد، پدرمان معتاد شد، پدرمان از ساختمان افتاد و معلول شد” و هزار و یک دلیل دیگر که باعث شده کودکان برای نان شب و گشنه نماندن خود و خانواده شان وارد بازار کار شوند. دوم اینکه خیلی از کودکان به دلیل نداشتن شناسنامه و برگه هویت نمی تواند درس بخوانند وچاره ای جز کار کردن ندارند. البته وقتی در مورد کار کودک حرف می زنیم فقط افرادی که بر سر چهارراه و خیابان می بینیم نیستند، خیلی از این کودکان در کارگاه های زیرزمینی کار می کند و خیلی از آنها وارد فرآیند قاچاق کالا، مواد، سوخت و… می شوند اینها کودکانی هستند که هرگز دیده نمی شوند اما جزء آمار کودکان کار هستند.
اگر هرکدام ما مسئولیت تنها یک کودک را به عهده بگیریم

این فعال اجتماعی در ادامه افزود : سال گذشته وقتی برای پخش ارزاق بین کولبران رفته بودیم، پسر 15 ساله که آفتاب سن چهره اش را بالاتر نشان می داد گفت: باید کولبری کنم، تا بتوانم هزینه تحصیل ام را بدهم.”همین کودک و هزاران و شاید بتوان گفت میلیون ها کودک دیگر هستند که ما هرگز آنها را نمی بینیم اما آنهاباید برای زنده ماندن و تحصیل حتما کار کنند.شاید بتوان گفت اگر هرکدام ما مسئولیت تنها یک کودک را به عهده بگیریم، ممکن است یکی از هزارن کودک از این چرخه خارج شود و یا اینکه تغییراتی در زندگی شان به وجود بیایید.
مطهره واعظی پور با گفتن از اینکه مهمترین موضوعی که می تواند به این کودکان کمک کند رفتار ما در مواجه با این افراد است اولین نکته این است که این کودکان را ببینم و باور کنیم که توجه ما یک جواب سلام ما می تواند زندگی این افراد را تغییر بدهد افزود: حتما برایتان پیش آمده که از یک مسیر مشخصی هر روز به سر کار یا غیره می روید یک کودک را همیشه بر سر چهار راه می بینیم، می توانیم بدون ترحم و با ارتباط گرفتن با این کودکان در چارچوبی که حریمشان حفظ شود با آنها دوست شویم همین دوستی و جواب سلام و یا خیلی ساده تر خوب رفتار کردن با آنها می تواند سرنوشت این کودکان را تغییر بدهد، شاید آنها پشتوانه ای می خواهند که بتوانند برای خودشان زندگی بهتری خلق کنند.